دانشجو کسی است که با سلاح قلم پا به دانشگاه می‌گذارد و کسانی که در سال ۳۲ نام، اعتبار و خون خود را جاودانه کردند به دنبال اهداف عده‌ای خاص نبودند بلکه برای ملت و مردمی ایستادند که همیشه آماده دفاع از میهن خود بودند.
۰
شانزده آذر سال ۳۲ سه قطره خونی از سه دانشجو بر روی خاکی ریخته شد که در تاریخش صبغه دلاوریهای مردان و زنان را در خود جای داده بود و بار دیگر فهماند که این خاک مامن و پیاله‌ای از خون‌های مردان غیور و شیر زنانی است که در مقابل استبداد می‌ایستند و روزها را با عناوین مختلف جاودانه می‌کنند و این روز یعنی ۱۶ آذر به عنوان روز مقاومت و ايستادگي دانشجويان اين سرزمين در برابر استعمار غرب و استبداد و خودکامگي در دفتر تاريخ اين سرزمين به يادگار ثبت شد.
آری پس از گذشت ۶۰ سال همگان می‌دانند که ماهیت ۱۶ آذر همان ماهیت شهادت، ظلم‌ستیزی و استکبارستیزی است و هنوز فریاد آمریکا ستیزی در دانشگاه‌ها بلند است، شاید در سال‌های اخیر به دلیل برخی از مسائل سیاسی روز دانشجو به جنبش‌هایی تبدیل شد تا شاید خواسته اغتشاشگران تامین شود اما غافل بودند از اینکه دانشجو کسی است که با سلاح قلم پا به دانشگاه می‌گذارد و کسانی که در سال ۳۲ نام، اعتبار و خون خود را جاودانه کردند به دنبال اهداف عده‌ای خاص نبودند بلکه برای ملت و مردمی ایستادند که همیشه آماده دفاع از میهن خود بودند.
دانشجویان به روز دانشجو دل خوشند، روزی که احساس دانشجو بودن می‌کنند از اینکه می‌توانند خودی نشان دهند و بگویند ما ادامه دهندگان راه احمد قندچی، آذر (مهدی) شریعت‌رضوی و مصطفی بزرگ‌نیا هستیم کسانی که به هنگام اعتراض دیدار رسمی ریچارد نیکسون نایب رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا و همچنین از سرگیری روابط ایران با بریتانیا، در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۳۲ (حدود چهار ماه پس از کودتای ۲۸ مرداد همان سال) در دانشگاه تهران کشته شدند.
با این تفاسیر وقایع آذر ۱۳۳۲، نمایانگر واکنش دولت کودتا به فعالیتهای دانشجویی بود و به دنبال آن سرکوب نظام‌مند تمامی اشکال دیگر مخالفتها روی داد.
۱۶ آذر، توسط کنفدراسیون دانشجویان ایرانی خارج از کشور که مرکز اجتماع و مباحثه مخالفان حکومت پهلوی در خارج از ایران بود، روز دانشجو نامیده شد. دانشجویان پس از آن، هر سال در این روز اعتصابهای دانشجویی به راه می‌انداختند و در واقع ۱۶ آذرماه به معیار خوبی برای ارزیابی میزان نفرت از حکومت شاه و توانایی و نفوذ مخالفان در بین روشنفکران، تبدیل شد؛ این روز از آن زمان، همچنان از اهمیت تاریخی برجسته‌ای در ایران برخوردار بوده است و اکنون هم این روز گرامی داشته می‌شود و در واقعی روزی است که دانشجویان باز بتوانند سخنان را به صورت تریبون‌های آزاد بیان کنند.
چه زیبا گفته "شهید بهشتی"«دانشجو موذن جامعه است، اگر خواب بماند ، نماز امت قضا می‌شود.»
زمانی که در این جمله تفکر کنی درمی‌یابی که یک دانشجو چه نقش مهمی در جامعه دارد در واقع نوعی زنگی بیداری مردم است و نقش آن تنها فراگیری علم و دانش نیست بلکه باید یک پله‌ای خود را فراتر ببیند و به نوعی مسائل روزمره جامعه و دنیا را به دقت برانداز کند و صدای بیدار مردم باشد آن هم مردمی که هوش و زکاوت آنها عالمگیر است و با دل‌های مهربان و اقتدارشان اجازه سلطه‌گری را به استبدادگران نمی‌دهند.
مریم ایروانی