زنان همچون مردان دارای انسانیت هستند و از حقوق برابر در منشور حقوق بشر برخوردارند و اهداف زندگی هر دو نیز یکسان است.
۰
تاریخ انتشارشنبه ۱۳ خرداد ۱۴۰۲ - ۱۱:۱۷
کد مطلب : ۵۴۱۰۱
یادداشت؛
جایگاه و نقش انسانی زنان از دیدگاه امام خمینی(ره)
به گزارش جهانبین نیوز؛ امام خمینی (ره) رهبر مسلمین جهان با درک موقعیت اسفبار زن در جوامع مسلمان اقداماتی را برای حل این معضل انجام داد و جایگاهواقعی زنان در اسلام را به آنها معرفی کرد و آنها را به انجام تکالیفشان فرا خواند.
امام خیمنی (ره) بر روشن شدن روح واقعی اسلام تأکید داشت. سخنان ایشان چنان واضح بود که زنان ایرانی دعوت وی را لبیک گفتند و در انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ )۱۹۷۹ میلادی (پیشگام شدند.
شایان ذکر است که امام خیمنی به منظور تأکید بر مسائل زنان «روز جهانی زن» را اعلام کرد.
دیدگاه‌های امام خمینی به واسطه ارزشمند بودن آنها از اهمیت زیادی برخوردار است بنابر این، برخی از ویژگی‌های زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) را که روز جهانی زن نشأت گرفته ا است ذکر خواهند کرد.
جایگاه و نقش انسانی زنان
زنان همچون مردان دارای انسانیت هستند و از حقوق برابر در منشور حقوق بشر برخوردارند. و اهداف زندگی هر دو نیز یکسان است.
مسئولیت زنان
جامعۀ انسانی با خلاقیت‌ها و تعامل‌های زنان و مردان پیشرفت و ترقی می‌کند.
نقش زنان در زندگی روزمره بسیار حیاتی است. نقش زنان و مردان نقش تکمیلی دو دست انسان در انجام امور زندگی است. هر دست کارهای بخصوصی را انجام می‌دهد و در کنار هم امور زندگی را پیش می‌برند.
جایگاه زنان نیز چیزی شبیه آن است.
برخی کارهای بشری برای مردها و زن‌ها یکسان است، اما هر دو در جامعه وظایف ویژه ای نیز دارند که با یکدیگر متفاوت است و این امر به دلیل اختلاف طبیعی آنان است.
امروزه زنان در زمینه‌های متعددی مشغول به کار هستند؛ آنها علاوه بر کارهای منزل، مسئولیتهای دیگری را نیز بر عهده دارند. و جز در موارد بسیار محدود، آزاد هستند. بنابراین مسئولیتهای اجتماعی آنها گسترۀ عظیمی را شامل می‌شود.
امام خمینی (ره) بر این موضوع تأکید بسیار زیادی داشته اند و فرمودند:
«بانوان ایران در این نهضت و انقلاب سهم بیشتری از مردان دارند… در تربیتی که اشتغال دارند،...، باز سهم بزرگی در این انقلاب دارند.»
«اگر زن‌های انسان ساز را از ملت‌ها گرفته بشود، ملت‌ها به شکست و انحطاط مبدل خواهند شد.» دو عبارت فوق، بیانگر اهمیت نقش زنان در جامعۀ کنونی است.
نقش زنان در خانواده
زن می‌تواند شوهرش را به انجام کارهای خوب ترغیب کند و یا به سمت کارهای بد سوق دهد که نهایتاً تأثیر بدی بر جامعه خواهد داشت.
دراین زمینه، امام خمینی (ره) فرموده است:
«صلاح و فساد یک جامعه از صلاح و فساد زنان در آن جامعه سرچشمه می‌گیرد.»
بنابراین، صلح و آرامش، موفقیت یا انحرافات، نارضایتی، ناپاکی و فساد خانواده و همچنین سرنوشت گروههای اجتماعی و افراد جامعه، به زنان آن جامعه وابسته است. عبارت زیر از امام خمینی) س (بیانگر این جایگاه است:
«زن نقش بزرگی در اجتماع دارد. زن مظهر تحقق آمال بشر است.»
نقش مادری
«مادر خوب بچۀ خوب تربیت می‌کند؛ و خدای نخواسته اگر مادر منحرف باشد، بچه از همان توی دامن مادر، منحرف بیرون می‌آید.»
«اول مدرسه‌ای که بچه دارد، دامن مادر است.»
مادر از بچه‌هایش نگهداری می‌کند و نقش کلیدی در تربیت آنها دارد. نگهداری و مراقبت مادر از بچه‌هایش بر کل زندگی بچه‌هایش تأثیر دارد، بنابراین، انسان سازی نیز در ید قدرت زنان است. کامیابی، موفقیت و دوام جامعه بستگی به این مسأله دارد.
اگر یک زن خوب باشد، طبیعتاً کودک وی نیز خوب خواهد بود.
زنی که آگاهی و بینش خوبی از زندگی داشته باشد می‌تواند بچه‌های خوبی تربیت کند و خانوادۀ خوب، سازندۀ جامعه خوب است، پس زنان در ساختن یک جامعۀ خوب نقش مهمی دارند و خوب و بد بودن جامعه رابطۀ زیادی با زنان آن جامعه دارد.
نقش زنان در تعلیم و تربیت و ارزشها
زنان نقش اساسی در تعلیم و تربیت جامعه دارند. امام خمینی) س (، در این مورد می‌فرماید:
«از دامن شما باید این مطلب شروع بشود که بچه‌ها را تربیت کنید، یک تربیت صحیح اسلامی… اگر دید مادر آدم صحیحی است، پدر آدم صحیحی است این صحیح بار می‌آید... جامعه صحیح می‌شود.»
«بچه ها از مادر بهتر چیز] مسائل [اخذ می‌کنند. آنقدری که تحت تأثیر مادر هستند، تحت تأثیر پدر نیستند، تحت تأثیر معلم نیستند.»
شایان توجه است که عشق و عاطفۀ مادری در تربیت فرزندانش در کسب آموزش واقعی و بنیادین برای زندگی آینده شان مؤثر است.
فرزندان به اََعمال و رفتار مادرشان نگاه می‌کنند و آشکارا اهداف و خُلُق و خوی وی را دنبال می‌کنند.
نقش زنان در جامعه زنان
علاوه بر اینکه در جامعه می‌توانند تأثیر مستقیم داشته باشند، با نگهداری و تربیت فرزندان و همچنین تأثیرگذاری بر شوهر، بر جامعه تأثیر غیر مستقیم نیز دارند و از طریق فرزندان و شوهرش، زنان و مردان خوبیرا به جامعه تقدیم می‌کند. امام خمینی در این مورد فرموده است:
«زن یکتا موجودی است که می‌تواند از دامن خود افرادی به جامعه تحویل دهد که از برکاتشان یک جامعه، بلکه جامعه‌ها به استقامت و ارزشهای والای انسانی کشیده شوند و می‌تواند بعکس آن باشد.»
جایگاه زنان در قرآن و حدیث
برای درک جایگاه زنان در اسلام، باید نگرش جامعه به زنان را در دوره‌ای که قرآن به حضرت محمد (ص) نازل شد به یاد آوریم.
۱ نگرش جامعه نسبت به زنان در عصر جاهلیت
آیات قرآن وقتی نازل شدند که جامعه در تاریکی مطلق به سر می‌برد.
دختران را زنده به گور می‌کردند.
جامعۀ جاهلی آن زمان زنان را حتی به عنوان انسان قبول نداشت.
دو آیۀ زیر از قرآن جایگاه و موقعیت زنان در جامعۀ آن زمان را بیان می‌کند:
«و هنگامی که از دختران زنده به گور باز می‌پرسند که آن بی گناهان را به چه جُُرم و گناه کشتید؟»
ر. ک. سورۀ تکویر، آیات ۸ و ۹
«و چون یکی از آنها را به فرزند دختری مژده آید از شدت غم و حسرت رُُخسارش سیاه شده و سخت دلتنگ می‌شود و از این عار روی از قوم خود پنهان می‌دارد و به فکر افتد که آیا آن دختر را با ذلت و خواری نگهدارد یا زنده به خاک گور کند) عاقلان (آگاه باشید که آنها بسیار بد می‌کنند.»
ر. ک. سورۀ نحل، آیات ۵۸ و ۵۹
۲ فقط اََعمال انسان‌ها مورد قضاوت قرار خواهد گرفت، نه جنسیت آنها
قرآن برای زن شأن انسانی قائل است و حقوق و مسئولیتهای هم ارز مردان برای او در جامعه تدوین کرده است. قرآن بدون توجه به جنسیت انسان‌ها، فقط بر اَعَمال آنها تأکید دارد. و در این مورد می‌فرماید:
«و هر که از زن و مرد کارهای شایسته کند با ایمان به خدا آن کس به بهشت ابدی در آید و به قدر نفیری) پردۀ هستۀ خرمایی (به وی ستم نکنند.»
ر. ک. سورۀ النساء، آیۀ ۱۲۴
قرآن بدون تبعیض قائل شدن بین مردان و زنان و نژاد یا جنسیت «حلال» و «حرام» را برای همگان اعلام کرده است. و تبعیض جنسی رادر جامعه باطل می‌داند و انسان‌ها را به سوی اََعمال خیر ترغیب می‌کند. و بر اََعمال شخصی انسان برای نیل به اهداف اجتماعی تأکید می‌کند.
کارها و مسئولیتهای زنان را همردیف مردان، محترم و ارزشمند می‌داند.
قرآن دیدگاه فوق را اینگونه بیان می‌کند:
«… من که پروردگارم عمل هیچ کس از مرد و زن را بی مُزُد نگذارم) چه آنکه همه در نظر خدا یکسانند (...»
) ر. ک. سورۀ آل عمران، آیۀ ۱۹۵(
در حدیثی از حضرت محمد) ص (همین نکته بیان شده است:
الف (طلب علم بر هر مرد و زن واجب است.
ب (چه کسی نزد خداوند عزیزتر است؟ کسی که بیشترین خیر را به بندگان خدا برساند.
مژدۀ تولد یک نوزاد دختر
علاوه بر این، قرآن در سورۀ نحل آیات ۵۸ و ۵۹، تولد نوزاد دختر را یک خبر خوش و مژده اعلام می‌کند. در جامعه عرب جاهلیت، خبر تولد یک دختر یک خبر بد بود. خداوند قادر متعال این خبر بد را به خبر خوب تغییر داد.
سخنان پیامبر اسلام (ص) در این رابطه بیانگر این است که پدر نوزاد دختر همراه با رسول خدا به جنّتّ) الهی (خواهد رفت:
الف (هر کس که با دخترانش به یکی رفتار کند او را آتش دوزخ نجات خواهیم داد.
بهشت زیر پای مادران است
در حدیثی از رسول اکرم) ص (گفته شده است که خداوند به خانه‌ای که دختری در آن متولد شود فرشتگانش را نازل می‌کند. فرشتگان به نزد دختر آمده و با بال‌های خود او را می‌پوشانند. همچنین فرشتگان از والدین دختر سپاسگزاری می‌کنند و می‌گویند که هر کس این دختر را دوست بدارد، خداوند نیز او را دوست دارد.
حقوق برابر با مردان
برخلاف دیدگاه‌های اجتماعی جامعۀ عربستان در زمان پیامبر) ص (، قرآن نه تنها حقوق و مسئولیتهای زنان را در فعالیت‌های اقتصادی همدوش مردان را اعلام می‌کند، بلکه حقوق برابر با آنها برای زن قائل است. آیات زیر موضوع فوق را بیان می‌کنند: «ای مردم بترسید از پروردگار خود، آن خدایی که همۀ شما را از یک تن آفرید، و هم از آن جفت او را خلق کرد و از آن دو تن خلقی بسیار در اطراف عالم از مرد و زن و برانگیخت و بترسید از آن خدایی که به نام او از یکدیگر مسئلت و درخواست می‌کنید) خدا را در نظر آرید (ودرباره ارحام کوتاهی مکنید که همانا خدا مراقب کردار شماست.») سورۀ النساء، آیۀ ۱(
« آرزو و توقع بیجا در فضیلت و مزیّّتی که خدا به آن بعضی را بر بعضی دیگر برتری داده مکنید که هر یک از مرد و زن از آنچه اکتساب کنند بهره مند شوند و هر چه خواهید از فضل خدا درخواست کنید که خدا بر همه چیز داناست.») ر. ک. سورۀ النساء، آیۀ ۳۲(
محتوای آیات فوق هویت مستقل برای زنان در جامعه قائل است، و این برخلاف دیدگاه‌هایی است که به زن به عنوان کالا می‌نگرند.زنان نه تنها در گذشته بلکه در حال حاضر هم به عنوان شهروند درجه دو تلقی می‌شوند. شعار آزادی زنان در جوامع غربی بیانگر این مسأله است.
اما اسلام زن‌ها را همچون مردها به عنوان انسان قلمداد می‌کند و از لحاظ حقوق و مسئولیتها برای آنها استقلال و هویت مستقل قائل است.
زنان دوست مردان هستند
قرآن از زنان و مردان می‌خواهد که در زندگی روزمره دوست یکدیگر باشند. این دوستی می‌تواند در تمام عرصه‌های کاری وجود داشته باشد. در این مورد می‌فرماید: «مردان و زنان مؤمن همه یار و دوستدار یکدیگرند خلق را به کار نیکو وادار کرده و از کار زشت منع می‌کنند نماز به پا می‌دارند و زکات می‌دهند و حکم خدا و رسول را اطاعت می‌کنند آنان را البته خدا مشمول رحمت خود خواهد گردانید که خدا صاحب اقتدار و درست کردار است.») ر. ک. سورۀ توبه، آیۀ ۷۱(
آیۀ فوق همچنین نشان می‌دهد که زنان در نقش اجتماعی شوهرانشان شریک هستند.
وظیفه نسبت به والدین
از طرف دیگر، زنان مسلمان موظفند از فرزندانشان مراقبت کنند و آنها را تربیت نمایند، به همین دلیل بیش از مردان مورد احترام هستند، چنانچه رسول اسلام (ص) در حدیثی، خوش رفتاری با مادر را سه بار تکرار کرده است اما در مورد خوش رفتاری با پدر فقط یک بار تکرار کرده است.
حضرت محمد (ص) همچنین حدیث زیر را در این رابطه فرموده اند:
هر کس که بخواهد وارد بهشت شود باید رضایت پدر و مادرش را جلب کند، جای تأسف است که بعضی از جوانان به واسطۀ خدمت نکردن به والدین پیرشان به بهشت وارد نشوند.
درد و رنج و آلامی که زنان در مراقبت از فرزندانشان متحمل می‌شوند آشکار است و به همین دلیل خداوند متعال به انسان‌ها اینگونه سفارش می‌کند:
«و ما انسان را به احسان در حق پدر و مادر سفارش کردیم که مادر با رنج و زحمت بار حمل کشید و باز با درد و مشقت وضع حملکرد و سی ماه تمام مدت حمل و شیر خواری بود…».
) ر. ک. سورۀ الاحقاف، آیۀ ۱۵(
به هنگام پیری پدر و مادر، این فرزندان که با عشق و محبت صحیح تربیت شده اند به عنوان وظیفه از والدین شان نگهداری و مراقبت می‌کنند.
اسلام زندگی بی حد و مرز را مجاز نمی‌شمرد
اسلام به نام حق زن، زندگی بی حد و مرز را مجاز نمی‌داند و عوامل محدود کننده‌ای مؤثر را برای هر کس، چه زن و چه مرد قرار داده است. همۀ انسان‌ها از یک فرد آفریده شده اند) سورۀ النساء، آیۀ یک، که قبلاً ذکر شد (و آنها را محدود به قوانینی کرده است.
پاداش برای پیروان
علاوه بر این، خداوند قادر متعال همچنین به کسانی که از قیود و الزامات قوانین فوق الذکر پیروی کنند مژدۀ پاداش داده است.
محتوای آیۀ ۹۷ سورۀ نحل، نمونه‌ای از پاداش مذکور است:
«هر کس از مرد و زن کار نیکی به شرط ایمان به خدا بجای آورد ما او را در زندگانی خوش و با سعادت زندۀ) اَبَدَ (می‌گردانیم و اجری بسیار بهتر از عمل نیکی که کرده به او عطا می کنیم».
) ر. ک. سورۀ نحل، آیۀ ۹۷(
لازم به ذکر است که زندگی بی حد و مرز به هیچ وجه یک زندگی ارزشمند نیست. بنابراین اسلام سبک زندگی انسان، بخصوص زنان را محدود می‌کند زیرا همان گونه که در حدیث نبوی گفته شده است شیطان برای اغراض شیطانی اش عمدتاً به زنان متکی و وابسته است.
حجاب یک ضرورت است
خداوند قادر متعال راههای ملکوتی را که به وسیله آنها، زنان می‌توانند از وسوسه‌های شیطان و پیروان آن دوری کنند در آیات سورۀ احزاب به شرح زیر بیان فرموده است:
«ای پیغمبر) گرامی (با زنان و دختران و زنان مؤمنان بگو که خویشتن را به چادر بپوشانند که این کار برای اینکه آنها) به عفت و حریّّت (شناخته شوند تا از تعرض و جسارت) هوسرانان (آزار نکشند بسیار بهتر است و خدا آمرزنده و مهربان است.»
) ر. ک. سورۀ احزاب، آیۀ ۵۹(
آیۀ فوق در مورد حجاب، زنان را از ایفای نقش منطبق با قابلیت‌هایشان منع نمی‌کند. بلکه آنها را از انجام کارها یا فعالیت‌هایی که به شیوۀطرفداران آزادی زنان در غرب است باز می‌دارد.
حجاب زنان مسلمان، برخلاف شعارهای تمدن غربی کنونی، مدافع و ضامن حقوق زنان است. حجاب نماد متانت زن است. با حجاب، زن مسلمان بسان درّ و گوهر گرانبها می‌شود، چنانچه در قرآن نیر چنین ذکر شده است. در عین حال، حجاب به مثابۀ یک ایمنی برای زنان از ش ررّ اعمال شیطانی است.
حجاب بیانگر روح اسلام در میان زنان و خانواده است و معیار اصلی مسلمانان است. تمدن غربی در صدد نابودی زنان و کانون خانواده است.
پس برای اینکه مسلمان واقعی باشیم، هیچ راهی جز حفظ حجاب با روح و جوهرۀ واقعی آن وجود ندارد.
۱۰ نمونه‌هایی از زنان پاک نیت و درستکار
نمونه‌های بسیار زیادی از مادران خوب در تاریخ اسلام وجود دارد، که برجسته‌ترین آنها عبارتند از حضرت خدیجۀ کبری) س (، حضرت فاطمه زهرا) س (، حضرت زینب) س (، حضرت مریم) س (، حضرت آسیه) س (، حضرت سارا) س (…،
نمونه‌های مادران فاقد نیات پاک برحسب ارزشهای اسلامی نیز دور از دسترس نیستند؛ در واقع، هر روز شاهد نمونه‌هایی از آنها در اطراف خود هستیم.
پ (جایگاه کنونی زنان
امروزه با زنان همانند یک کالا رفتار می‌شود. تمدن غربی زنان را از جایگاه رفیع معنوی و اخلاقی شان به زیر کشیده است و آنها را بازیچۀ دست مردان کرده است. جامعۀ غربی در صدد است زنان را به سمت مدپرستی و رقابت در بی حجابی سوق دهد.
امروزه در جوامع غربی زندگی بی بند و بار و نامشروع بین زن و مرد رواج دارد.
از سوی دیگر، جامعۀ غربی قصد دارد جامعۀ مسلمانان را مث ل خود کند. آنها تلاش می‌کنند پیمان و میثاق خانواده مسلمانان را نابود کنند و زنان مسلمان را از حجاب به دور کنند.
آنها همچنین سعی می‌کنند با استفاده از ابزارهایی همچون روزنامه‌ها، مجلات، رسانه‌ها، سینما و ویدئو سی.
دی، اینترنت و … زنان را به سوی بی بند و باری و هرزگی سوق دهند. آنها برای رسیدن به این هدف تمام تلاش خود را می‌کنند.
و زنان برخی از مسلمانان نیز از آنها پیروی می‌کنند.
زنان جوامع غیر مسلمان نیز از فرهنگ منحط غربی پیروی می‌کنند.
امروزه آزادی زنان یک شعار رایج در بین آنهاست.
آنها به نام آزادی زن، وی را از محیط خانه خارج کرده اند. اکنون آزادی زنان مترادف زندگی بی قید و بند شده است: یعنی هر طور که مایلید زندگی کنید.
نقش تاریخی زنان مسلمان
امام خمینی (ره) فرمود: «تاریخ معلم انسانهاست» و «تاریخ چراغ راه آیندگان است».
برخی زنان در تاریخ اسلام به عنوان الگو و سرمشققلمداد شده اند. تقوا و اطاعت آنها از فرامین خداوند، معنویت، شهامت اخلاقی، و اعمال مذهبی آنها برای پیروان راستین اسلام شایانتوجه است.
حضرت مریم؛ دختر حضرت عمران (س)، حضرت آسیه؛ زن فرعون، حضرت هاجر (س)؛ مادر اسماعیل) س (، حضرت سارا (س)؛ مادر حضرت اسحاق (س) و… نمونه‌هایی از پارسایی و تقوا در تاریخ اسلام قبل از ظهور خاتم پیامبران، حضرت محمد (ص) است.
خداوند خود با تأیید اعمال آنها، آنان را به این جایگاه رفیع رهنمون کرده و از آنها در قرآن کریم یاد کرده است.
تاریخ خاتم پیامبران، محمد مصطفی (ص)، نام برخی از زنان پرافتخاری را که در زمان خود نقش مهمی را ایفا کرده اند ذکر کرده است.
این زنان هنوز هم الگوی زنان مسلمان هستند.
از جمله زنان پرافتخار اسلام می‌توان به نام حضرت خدیجه (س)، حضرت فاطمۀالزهرا (س) و حضرت زینت (س)، دختر حضرت فاطمه (س)، سمیه، نخستین زن شهید اسلام اشاره کرد.
در این زمینه، به برخی ویژگی‌های زندگی حضرت خدیجه) س (، حضرت فاطمۀالزهرا (س) و حضرت زینب (س) اشاره خواهیم کرد زیرا مظهر پرتو راستین اسلام هستند.
حضرت خدیجه (س) در مراحل آغازین نبوت حضرت محمد (ص)، حضرت خدیجه (س) یار و یاور اصلی پیامبر بود.
حضرت خدیجه با تمام توان به یاری پیامبر شتافت.
وی نخستین کسی بود که اسلام را پذیرفت. وی بی آنکه سؤالی و تردیدی کند اسلام آورد.
پیش از آن نیز، این زن بزرگ همواره با پیامبر (ص) بود و تمام دارایی خود را صرف اهداف متعالی همسرش کرد.
وی در زمان خود زن ثروتمندی بود، اما همۀ ثروت خود را صرف دین اسلام کرد و حتی در سخت‌ترین شرایط از ماندن در کنار پیامبر (ص) تردیدی به دل راه نداد: دورۀ آغازین نبوت، دورۀ سخت شعب ابوطالب.
حضرت خدیجۀ کبری (س) چنان پارسا و باتقوا بود که در زمان راز و نیاز پیامبر با خدا در غار حرا به این غار می‌رفت و برای پیامبر محبوب اسلام (ص) غذا می‌برد.
و هنگامی که پیامبر به نبوت رسید، او همراه با حضرت علی (ع) امام اول مسلمین که در آن زمان ده سال داشت، نخستین ایمان آورنده بود.
حضرت خدیجه (س) موقعیت پیامبر (ص) را درک می‌کرد و از وی مراقبت می‌کرد، به گونه‌ای که پس از وفات حضرت خدیجه (س)، پیامبر (ص) همواره به خاطر عشق عمیقش به زندگی با او با چشمان گریان از وی یاد می‌کرد.
پیامبر اسلام فرمود که چه کسی می‌تواند جای خالی خدیجه (س) را پر کند و هم تراز و هم شأن وی باشد در حالی که وقتی همه از پذیرفتن نبوت وی سر باز می‌زدند، خدیجه کبری (س) بی قید و شرط وی را به عنوان پیامبر اسلام پذیرفت.
حضرت فاطمه زهرا (س) رهبر زنان دو عالم، حضرت فاطمه الزهرا (س)، دختر حضرت خدیجه (س) است. پس از حضرت خدیجه (س)، حضرت فاطمه الزهرا (س) امر مراقبت از پیامبر (ص) را بر عهده گرفت.
الف (امّ ابیها حضرت فاطمه الزهرا (س) در آن زمان که حضرت خدیجه وفات کرد، دختر ۵ یا ۶ ساله‌ای بود.
وی در سنی بود که می‌بایست تحت مراقبت والدین خود باشد، اما وی همواره با پدرش بود و از او مراقبت می‌کرد.
به رغم اینکه یک دختر بچه بود، همواره پیامبر (ص) را به فراخواندن مردم به راه خدا حتی در دورۀ اعمال بی رحمانۀ کافران ترغیب می‌کرد.
در عین حال، وقتی که پیامبر بر اثر اََعمال بی رحمانۀ کافران مجروح شد از وی مراقبت کرد.
حضرت فاطمه (س) چنان شجاع بود که جرأت کرد در برابر اََعمال وحشیانۀ کافران قیام کند.
وی همچنین چنان مورد علاقۀ پیامبر اسلام بود که پیامبر وی را «امّ ابیها»، مادر پدرش، لقب داد.
پیامبر هر وقت حضرت فاطمه (س) را ملاقات می‌کرد به او احترام می‌گذاشت و از جا برمی خاست.
رهبر زنان پیامبر اکرم (ص) فرمود: فاطمه پارۀ تن من است.
عشق و علاقه و احترام پیامبر (ص) به دخترش حضرت فاطمه زهرا (س) چنان زیاد بود که هر وقت حضرت فاطمه (س) از خانۀ شوهرش می‌آمد پیامبر به استقبال دخترش می‌رفت.
پیامبر هر روز صبح سر راهش به مسجد از کنار خانۀ فاطمه) س (می‌گذشت و همواره بر وی سلام می‌فرستاد: السلام علیکم اهل البیت نبوۀ.
پیامبر اکرم (ص) همچنین فرمود: هر کس فاطمه را برنجاند، مرا رنجانده است؛ و هر کس مرا برنجاند خداوند را رنجانده است؛ و هر کس خداوند را برنجاند مرتکب بی ایمانی و کفر شده است. ای فاطمه! اگر کسی تو را خشمگین کند، خداوند را خشمگین کرده است و اگر تو را خشنود کند، خداوند را خشنود کرده است.
گفته شده است که پیامبر (ص) قبل و بعد از سفرهایش با حضرت فاطمه (س) دیدار می‌کرد، زیرا تقوای حضرت فاطمه (س) نسبت به خداوند و اسلام بسیار زیاد و دارای شخصیت والایی بود. همچنین گفته شده است که حضرت فاطمه (س) با «نور» الله خلق شد؛ و خداوند خود در برابر فرشتگان حضرت فاطمه (س) را به سبب اََعمالش ستود. حضرت فاطمه (س) به واسطۀ اََعمال و کردار نیکش به عنوان «سیدۀ النساء عالم») سرور و رهبر زنان عالم در همۀ اعصار (شناخته شده است. تقوای وی لقب «الزهرا») بانوی نور (را نصیب وی ساخت. وی را «الزهرا» نامیدند زیرا نور وی بهشت را منور می‌سازد. پیامبر اسلام) ص (الگوی کامل برای مردان و حضرت فاطمه) س (الگوی کامل زنان است.
پ (اََعمال بزرگوارانه
حضرت فاطمه زهرا (س) در عصر خود به واسطۀ اَعَمال بزرگوارانه و ارجمندش زبانزد عام و خاص بود.
او نسبت به فقرا بسیار مهربانبود و همه چیز خود را صرف کمک به فقرا می‌کرد. ایشان هیچ کس را دست خالی از درگاه خویش باز نمی‌گرداند. حتی اگر مجبورمی شد آخرین ذخیرۀ غذای خود را که برای افطار گذاشته بود به فقرا بدهد.
در تاریخ نمونه‌های زیادی از این اََعمال حضرت فاطمه) س (ثبت شده است.
حضرت فاطمه (س) می‌توانست یک زندگی مجلل داشته باشد. اما به رغم ثروت و دارایی‌هایش، کار می‌کرد و پوشاک و خوراک ساده ای داشت. وی بسیار سخاوتمند بود و هیچ کس از خانه اش دست خالی بر نمی‌گشت. بارها غذای خود را به فقرا می‌داد و خود گرسنه می‌ماند.
نمونۀ دیگری از ستایش خداوند از اعمال نیک اهل بیت را می‌توان در سورۀ مبارکۀ «دهر» یافت که یکبار حضرت فاطمه (س) و حضرت علی (ع) هر دو، سه روز را روزه گرفتند؛ اما هر روز هنگام افطار هر آنچه داشتند به یتیمان و فقرا و زندانیان دادند.
آنها جز آب هیچ چیز برای خوردن نداشتند. و با ذکر خداوند کاملاً خشنود بودند.
خداوند از این اعمال بزرگوارنۀ آنها خشنود شد و این خشنودی را در قرآن اینگونه بیان کرده است:
«و هم به دوستی او) خدا (به فقیر و اسیر و طفل یتیم طعام می‌دهند) و گویند (فقط برای رضای خدا به شما طعام می‌دهیم و از شما هیچ پاداش و سپاسی هم نمی طلبیم».
) ر. ک. سورۀ دهر، آیات ۸ و ۹( ت (پیشگام اهل بیت) ع (
در حدیث گفته شده است که اهل بیت) ع (شالودۀ اسلام و ستونهای ایمان هستند.
حضرت فاطمه زهرا (س) از اعضای پیشگام اهل بیت (ع) است و در آیۀ مباهله در قرآن کریم) سورۀ آل عمران، آیه: ۶۱( از وی تجلیل شده است. رسول خدا (ص) برای مقابله با مسیحیان نصرانی راه مباهله را پذیرفت. از این رو، رسول اسلام (ص) اعضای خانواده اش) چهار عضو (را به میدان آورد که حضرت فاطمه (س) پیشاپیش سه عضو دیگر اهل بیت پیامبر (ص) حضرت علی (ع)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) بود.
حضرت فاطمه (س) همچنین از سوی خداوند متعال در رد تقاضای مشرکان به عنوان «کوثر») سورۀ کوثر (خطاب به پیامبر) ص (اعلام شد.
پیامبر (ص) همچنین فرمود: من دو چیز گرانبها را در میان شما به ارث می‌گذارم: کتاب خدا و اهل بیتم. به درستی که این دو هرگز از یکدیگر جدا نخواهند شد تا هنگامی که آنها مرا در حوض کوثر) در بهشت (ملاقات کنند.) حدیث ثقلین.(ج (میراث امامان اسلام خانۀ حضرت فاطمه) س (مکتب زنان مدینه محسوب می‌شد.
وی از یک سو، دختر پیامبر گرامی اسلام (ص)، ملقب به شهر العلم، وهمسر حضرت علی (ع)، ملقب به باب العلم، بود و از سوی دیگر، مادر دو سرور ملکوتی برای جوانان یعنی حضرت امام حسن (ع) وحضرت امام حسین (ع) چنانچه رسول گرامی اسلام گفته است، از طرفی، خود حضرت فاطمه (س) نیز سرور زنان عالم است. تمام امامان اسلام پس از عصر وی فقط از نسل وی بودند، چنانچه وی را مادر امامان) ع (اسلام) امامّ ائمه (لقب داده اند.
چ (حفظ روح اسلام: تنها دغدغه
همچنین شایان ذکر است که یکی از فرزندان حضرت فاطمه (س)، حضرت امام حسین (ع)، امام سوم مسلمانان، از روح اسلام در برابر جباران و ستمگران حراست کرد و جان خود را در کربلا برای اسلام فدا کرد. ولی عصر (عج) آخرین امام مسلمانان، که روح اسلام را در عصر تاریک آینده زنده و پاینده نگه خواهد داشت، نیز از ذریّّه و نسل حضرت فاطمه (س) است.
ح (مخلوق تطهیر شده از سوی خداوند
حضرت فاطمه) س (پاک و مطهر متولد شد. خداوند در سورۀ احزاب، آیۀ ۳۳ اعلام کرده است که حضرت فاطمه (س) و سایر اعضای اهل بیت پیامبر) ص (پاک و مطهر هستند:
«… ای اهل بیت، خدا می‌خواهد پلیدی را از شما دور سازد، و شما را پاک نگهدارد...».
حضرت فاطمه (س) نماد قرآن زنده است. وی فخر زنان عالم و الگوی همۀ زنان است. وی «سیدۀ النساء العالمین») سرور زنان دو عالم (است. وی «الزهرا») بانوی نور (است زیرا نور وی آسمان را منور می‌کند. پیامبر) ص (الگوی کامل مردان و حضرت فاطمه) س (الگوی کامل زنان عالم است.
در کتاب «تاریخ مختصر زندگی چهارده معصوم» صفات اخلاقی حضرت فاطمه (ع) اینگونه ذکر شده است:
حضرت فاطمه (س) هوش و خردمندی، نیروی عزم و اراده، پارسایی و پاکی، سخاوت و خیرخواهی، تقوا و ذکر خداوند، فداکاری و مهمانوازی، گذشت و بردباری، و دانش و اصالت منش پدر بزرگوارش، هم در گفتار و هم در کردار را به ارث برده است.
امام حسین (ع) می‌فرماید: «من اغلب شاهد بوده ام که مادرم از شفق تا فلق غرق در نماز و نیایش پروردگار بود». سخاوت و ترحّمّ وی نسبت به فقرا چنان بود که هیچ مستمند یا تهیدستی دست خالی از درگاه وی باز نمی‌گشت.
د (دیدگاه امام خمینی (س) در مورد حضرت فاطمه زهرا)(س)امام خمینی(س)در مورد بزرگ زن تاریخ اسلام فرمود:
۱ «تمام ابعادی که برای زن متصور است و برای یک انسان متصور است در فاطمه زهرا سلام الله علیها جلوه کرده و بوده است.
یک زن معمولی نبوده است، یک زن روحانی، یک زن ملکوتی، یک انسان به تمام معنا انسان، تمام نسخه انسانیت، تمام حقیقت زن، تمامحقیقت انسان… زنی که تمام خاصه‌های انبیاء در اوست، زنی که اگر مرد بود نبی بود، زنی که اگر مرد بود به جای رسول الله بود.» ۲
«این خانۀ کوچک فاطمه سلام الله علیها و افرادی که در آن تربیت شدند که به حسب عدد چهار پنج نفر بودند و به حسب واقع تمام قدرت حق تعالی را تجلی دادند، خدمتهایی کردند که ما را و شما را و همه بشر را به اعجاب در آورده است.»
۳ «ما باید سرمشق از این خاندان بگیریم، بانوان ما از بانوانشان و مردان ما از مردانشان، بلکه همه از همۀ آنها.»
4 ـ «معنویات، جلوه‌های ملکوتی، جلوه‌های الهی، جلوه‌های جبروتی، جلوه‌های ملکی و ناسوتی همه در این موجود ]فاطمه زهرا )س[( نهفته است.»
(جای بسی تأسف است که زندگی پر افتخار حضرت فاطمه زهرا) س (تاکنون برای اغلب مسلمانان ناشناخته مانده است. آنها از اعمال و کردار وی بی اطلاع هستند.
2 ـ حضرت زینب (س)
حضرت زینب(س) دختر امام علی(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) ، خواهر امام حسن (ع) و امام حسین(ع) نوه گرامی پیامبر اسلام و از خانوادۀ اهل بیت(ع)است.
حضرت زینب(س)در کربلا همراه حضرت امام حسین(ع)بود.
دو فرزندش همراه امام حسین(ع)در زمرۀ شهدای کربلا بودند. پس از شهادت حضرت امام حسین(ع)در کربلا، وی همراه با دیگر اعضای خانواده اهل بیت(ع) از جمله امام چهارم شیعیان، حضرت زین العابدین) ع (، به نزد یزید به اسارت برده شدند.
در بین راه حضرت زینب(س) با مردم از جنایات وحشیانه یاران یزید نسبت به اهل بیت پیامبر سخن گفت.
از این گذشته، حضرت زینب حتی در کاخ یزید از گفتن حقایق و اعتراض به اعمال وحشیانۀ یاران یزید در کربلا که یزید را سخت شرمسار کرد، ترسی به دل راه نداد.
امام خمینی(س)دربارۀ حضرت زینب(س) فرموده است:
«زنی که در مقابل یک جباری ایستاد که اگر نفس مردها می‌کشیدند همه را می‌کشتند و نترسید و ایستاد و محکوم کرد حکومت را، یزید را محکوم کرد یزید فرمود تو قابل آدم نیستی، تو انسان نیستی، زن یک همچو مقامی باید داشته باشد.»
یک زن باید چنین خصلتی داشته باشد. به فضل الهی، زنان زمان ما همچون حضرت زینب(س) هستند.
آنها به دولت ستمشاهی تاختند و حتی در حالی که کودکان خردسال خود را در بغل داشتند نهضت اسلامی را به پیش بردند.
گفته شده است که در لحظات پایانی واقعۀ عاشورا، هنگامی که امام زین العابدین(ع)بیمار بود، امام حسین(ع)به حضرت زینب(س) فرمود که برنامۀ عملی آتی وی نجات میراث اهل بیت(ع) است؛ و حضرت زینب(س) نیز همه چیز را درست طبق گفتۀ امام حسین انجام داد.
شاید بتوان گفت که شهامت و کیفیت بازگویی حقیقت توسط حضرت زینب(س) موجب شده است که روح کربلا تا زمان ما زنده باقی بماند.
اگر حضرت امام حسین(ع) با نثار خون خود در کربلا بخش اول توطئه یزید را نابود کرد، حضرت زینب(س) بخش دوم توطئه یزید را با بیان حقایق به مردم نقش بر آب کرد.
امام خمینی(ره) می‌فرماید:
«ما مکرر دیدیم که زنان بزرگواری زینب گونه علیهاسلام الله فریاد می‌زنند که فرزندان خود را از دست داده و در راه خدای تعالی و اسلام عزیز از همه چیز خود گذشته و مفتخرند به این امر و می‌دانند آنچه بدست آورده اند بالاتر از جناب نعیم است چه رسد به مطاع ناچیز دنیا.»
ج (بیانات امام خمینی ره) پیرامون مسائل زنان
اندیشه‌های امام خمینی(ره) در مورد زنان را به موضوعات ذیل تقسیم کرده و در هر موضوع فرازهایی از رهنمودهای ایشان را بیان می‌کنیم:
۱ جایگاه و نقش زنان در جامعه؛ ۲ حقوق زنان؛ ۳ مسئولیت زنان؛
۴ راه عزتمند شدن زنان؛ ۵ روز جهانی زن.
جایگاه و نقش زنان در جامعه
۱ به عنوان مادر
الف («اول مدرسه‌ای که بچه دارد، دامن مادر است.»
ب («مادر خوب بچۀ خوب تربیت می‌کند؛ و خدای نخواسته اگر مادر منحرف باشد، بچه از همان توی دامن مادر منحرف بیرون می‌آید.»
ج («خدمت مادر به جامعه از خدمت معلم بالاتر است و از خدمت همه کس بالاتر است.» ۲ نقش زن در تربیت و ساختن ارزشها
الف («زن مربی جامعه است.»
ب («خدمت مادر به جامعه از خدمت معلم بالاتر است و از خدمت همه کس بالاتر است.»
ج («از دامن شما باید این مطلب شروع بشود که بچه‌ها را تربیت کنید، یک تربیت صحیح اسلامی… اگر پدر آدم صحیحی است این صحیح بار می‌آید... جامعه صحیح می‌شود.»
د («مادران شجاع فرزندان اسلام، خاطرۀ جانبازی و رشادت زنان قهرمان را در طول تاریخ زنده کرده اند.» ۳ شاخص کامیابی و انحطاط
الف («اگر زن‌های انسان ساز از ملت‌ها گرفته بشوند، ملت‌ها به شکست و انحطاط مبدل خواهند شد.» ب («صلاح و فساد یک جامعه از صلاح و فساد زنان در آن جامعه سرچشمه می‌گیرد.» ج («اگر مادر منحرف باشد بچه از همان توی دامن مادر منحرف بیرون می‌آید.» ۴ خدمت به جامعه
الف («زن نقش بزرگی در اجتماع دارد، زن مظهر تحقق آمال بشر است.»
ب («زن یکتا موجودی است که می‌تواند از دامن خود افرادی به جامعه تحویل دهد که از برکاتشان یک جامعه، بلکه جامعه‌ها به استقامت و ارزشهای والای انسانی کشیده شوند.» ج («سعادت و شقاوت کشورها بسته به وجود زن است.»
د («نقش زنان در عالم از ویژگی‌های خاصی برخوردار است، صلاح و فساد یک جامعه از صلاح و فساد زنان در آن جامعه سرچشمه می‌گیرد.»
حقوق زنان
الف («ما می‌خواهیم زن به مقام والای انسانیت برسد. زن باید در سرنوشت خودش دخالت داشته باشد.»
ب («اسلام شما را می‌خواهد از این ملعبه ای که اینها می‌خواهند شما را ملعبه قرار بدهند نجات بدهد، اسلام می‌خواهد شما را یک انسان کامل تربیت کند».
ج («زن حق دخالت در سرنوشت خویش را همچون مرد دارد …] و در [مسائلی که منافات با حیثیت و شرافت زن ندارد آزاد شد.»
مسئولیت زنان
الف («مادران شجاع فرزندان اسلام، خاطرۀ جانبازی و رشادت زنان قهرمان را در طول تاریخ زنده کرده اند.» ب («سعادت و شقاوت کشورها بسته به وجود زن است.»
ج («زن یکتا موجودی است که می‌تواند از دامن خود افرادی به جامعه تحویل دهد که از برکاتشان یک جامعه، بلکه جامعه‌ها به استقامت و ارزشهای والای انسانی کشیده شوند.»
د («شما مردان و زنان تاریخ باید پایداری در راه کوبیدن ستمکاران و دفاع از حق را به جهانیان ثابت کنید.»
راه عزتمند شدن زنان
الف («در اسلام، زن باید حجاب داشته باشد ولی لازم نیست چادر باشد. بلکه زن می‌تواند هر لباسی را که حجابش را بوجود آورد اختیار کند.»
ب («به منظور حفظ اعتبار عظیم زنان، همه باید به آن گوهر یکتا و بی همتای زنان، حضرت فاطمه زهرا) س (، اقتدا کنند.»
ج («معنویات و جلوه‌های الهی، جلوه‌های جبروتی، جلوه‌های ملکی و ناسوتی همه در این موجود] یعنی حضرت فاطمه زهرا) س [(مجتمع است.»
د («ملتی که شهید در راه اسلام، هم از بانوان دارد و هم از مردها و شهادت را، هم بانوان طلب می‌کنند و هم مردها آسیب نخواهد دید.» ذ («ما مفتخریم که بانوان و زنان پیر و جوان و خرد و کلان در صحنه‌های فرهنگی و اقتصادی و نظامی حاضر و همدوش مردان یا بهتر از آنان در راه تعالی اسلام و مقاصد قرآن کریم فعالیت دارند.»
روز جهانی زن
امام خمینی) س (با ذکر سبک زندگی برخی زنان مسلمان که الگوی جامعۀ مسلمان در همۀ اعصار هستند، راه راستین اسلام را نشان دادند. این الگوها زنان را به سوی عزّّت و شرف رهنمون می‌شوند. از این رو، امام خمینی) س (روز جهانی زن را به نام مبارک حضرت فاطمه) س (مزّّین کردند.
حضرت امام خمینی تحت عنوان «روز جهانی زن» از نام آن الگوی زنان مسلمان یاد کرد که در اسلام سرور زنان عالم لقب گرفته است. امام خمینی می‌فرماید:
«اگر روزی باید روز زن باشد، چه روزی والاتر و افتخارآمیزتر از روز ولادت با سعادت فاطمه زهرا سلام الله علیهاست.»
زنان با پیروی از حضرت فاطمه) س (می‌توانند، به جای اینکه همچون جوامع غربی بسان یک کالا با آنها رفتار شود، با عزت از نعمات زندگی دنیوی برخوردار شوند، و در عین حال در زندگی اخروی نیز کامیاب شوند. این هدف نهایی مؤمنان است.
زنان مسلمان باید به طور صحیح از حقوق خود در اسلام بهره مند شوند و فرصت مناسب برای انجام مسئولیتهایشان را داشته باشد. بدین منظور، آنها باید آگاهی درست از اسلام داشته باشند و این امر از طریق اهل بیت پیامبر) ص (میسّّر است. امام خمینی) س (با اعلام روز تولد این بانوی بزرگ به عنوان روز جهانی زن زندگی پر افتخار حضرت فاطمه) س (را برای زنان عالم الگو معرفی می‌کند.
جایگاه کنونی زنان در عصر حاضر چه در جوامع مسلمان و چه در جوامع غیر مسلمان به هیچ وجه شایسته زنان نیست. زنان باید بر این موقعیت نامطلوب تحمیل شده از سوی تمدن غرب و مسلمانان عقب مانده غلبه کنند.
اعلام روز جهانی زن پاسخ این مسأله است؛ این روز مصادف با روز تولّدّ بانوی بزرگ اسلام، سرور زنان عالم، حضرت فاطمه زهرا) س (است. ویژگی‌های افتخارآمیز زندگی وی الگوی تمام اعصار است. برخی از جنبه‌های زندگی حضرت فاطمه زهرا(س) که در بخش قبل بحث شد، بی شک بیانگر همین نکته است.
درک نیازها و مقتضیات زمان در تمام زمینه‌ها و شئون زندگی مهم است و اعلام روز جهانی زن به نام حضرت فاطمه زهرا(س) برای زنان جهان، به واسطۀ پارسایی و تقوای او درک این نیاز است.
اثرات اظهارات و فرمایشات امام خمینی در مورد مسائل زنان
تأثیر دیدگاه‌های امام خمینی در مورد مسائل زنان بر جامعه ایران آشکار است. ایرانیان به یک انقلاب موفقیت آمیز و استقرار یک نظام اسلامی اصیل دست یافتند که در آن زنان نقش مهمی ایفا کردند. امام خمینی موفق شدند زنان را به سوی ارزشهای اسلامی سوق دهند و زنان ایران با لبیک به رهبر خویش خود را وقف ایران اسلامی کرده اند و منطبق با اسلام عمل می‌کنند. خلاصه، زنان ایران تحت حاکمیت اسلام راستین در آمده اند.
علاوه بر این، زنان دیگر جوامع مسلمان و همچنین زنان جوامع غیر مسلمان، مجال شناختن تصویر واقعی آزادی زنان را برخلاف آنچه در تمدن غرب ارائه می‌شود، یافته اند.
فرمایشات امام خمینی در مورد زنان درهای بسته را برای برخورداری از آزادی واقعی هم در زندگی دنیوی و هم در زندگی اخروی گشود.
این فرمایشات روح واقعی اسلام را آشکار می‌کنند و همزمان دو هدف را دنبال می‌کند:
- درک نادرست از اسلام را با نشان دادن شیوۀ اجرای واقعی و صحیح احکام اسلامی کاهش می‌دهد؛
به مسلمانان مجال خواهد داد تا به روح واقعی اسلام اصیل باز گردند و در عین حال پاسخ مؤثری به تبلیغات غرب و حتی جلب آنها به سوی اسلام خواهد بود.
نتیجه گیری
در خاتمه، می‌توان گفت که دیدگاه‌ها و رهنمودهای رهبر بزرگ آیت الله روح الله امام خمینی(ره) در مورد مسائل زنان، جایگاه واقعی زنان در جامعه را تثبیت و امت مسلمان را به سوی راه راستین اسلام و نیز مردم جهان را به سوی راه حقیقی صلح هدایت کرده است.
انتهای پیام/1020ج