به گزارش
جهانبین نیوز کاپيتولاسيون عبارت است از معاهدهاي که به موجب آن بيگانگان حق اقامت در کشور ديگري را براي خود تحصيل ميکنند و از برخي حقوق و مزاياي "اختصاصي" بهره مند ميشوند.
تاریخ کاپیتولاسیون در ایراندر ايران اين موضوع براي اولين بار در عصر صفوي مطرح شد، ولي هيچ وقت تحقق نيافت. در دوره قاجار و در پي شکست ايران در جنگ با روسيه قرارداد ترکمانچاي به ايران تحميل شد. در اين قرارداد و به موجب فصول ۷ و ۸ آن، قانون مصونيت قضايي مستشاران روسي به ايران تحميل و پس از آن دولتهاي انگليس و فرانسه نيز کاپيتولاسيون را به ايران تحميل نمودند. تا بالاخره در سال ۱۳۰۶ش. اين قانون در ايران لغو گرديد.
الغاي کاپيتولاسيون در کشورهاي جهان رژيم کاپيتولاسيون در کشورهاي مختلف جهان در اواخر قرن نوزدهم ميلادي و اوائل قرن بيستم به صورتهاي گوناگون از بين رفت. اولين کشوري که با امضاي قراردادي کاپيتولاسيون را در کشور خود منسوخ کرد کشور ژاپن بود که در سال ۱۸۹۹به اين امر مهم دست يافت. کشور يونان در سال ۱۹۱۴، کشور مراکش در سال ۱۹۲۰؛ کشور ترکيه به طور نهايي در سال ۱۹۲۳م. کشور تايلند (سيام) در سال ۱۹۲۷، و ايران در سال ۱۹۲۸ توانستند به مقابله با کاپيتولاسيون پرداخته و آن را لغو نمايند.
الغاي کاپيتولاسيون در ايران آن زمان که مردم عليه استبداد داخلي قيام کردند و خواهان مشروطيت بودند، دولت عثماني رژيم کاپيتولاسيون را بدون رضايت بيگانگان و به طور يک جانبه لغو نمود. حذف کاپيتولاسيون در ايران به يکي از مواد مهم مرامنامه هاي احزاب ايران تبديل شد و هر حزب و گروهي خواهان لغو اين امتياز شدند. در سال ۱۲۹۷ش . تصويب نامه اي در دولت صمصام السلطنه صادر شد که در آن آمده بود، معاهدات، مقاولات و امتيازاتي که از يکصد سال به اين طرف دولت استبدادي روس و اتباع آن از ايران گرفته اند تماماً تحت فشار و جبر و زور و يا به وسيله عوامل غير مشروعه از قبيل تهديد و تطميع بر خلاف صلاح و صرفه مملکت و ملت ايران شده است و با استناد به قانون اساسي و حق مالکيت ايران الغا مي گردد. تزلزل پايه کاپيتولاسيون در ايران را بايد در عهدنامه مودت ايران و شوروي در سال ۱۹۲۱م جست وجو کرد. کليه امتيازات از جمله کاپيتولاسيون که دولت روسيه تزاري از ايران گرفته بود در اين عهدنامه لغو گرديد. در پي لغو کاپيتولاسيون مصدق السلطنه حاکم آذربايجان در سال ۱۳۰۱ش به رئيس الوزراء چنين مي نويسد:" مقام منيع رياست جليله وزراء عظام دامت عظمته؛ با دولتين روس و ارمنستان که کاپيتولاسيون ملغي شده در موقع جلب اتباع دولتين مزبور آيا لازم است به قونسولگري مربوطه اطلاع داده شود يا خير، تا امروز مستقيماً اقدام و اين مسئله مورد گلة قونسول روس شده، اظهار مي دارد در روسيه موقع احضار اتباع ايراني به استحضار قونسولها اقدام مي شود. مستدعي است دستور لازم صادر فرماييد". بدين ترتيب درمييابيم که پس از مصوبه دولت صمصام السلطنه و عهدنامه مودت ۱۹۲۱هنوز مقامات حکومتي ايران در خصوص نحوة برخورد با اتباع شوروي به يک هماهنگي واحد و نظر قاطعي نرسيده اند. پس از روي کار آمدن رضاخان و انقراض سلسله قاجار، انگليسيها که خيالشان از بابت ايجاد يک حکومت قوي ضد کمونيستي در ايران راحت شده بود مانعي در جهت تسهيل الغاي کاپيتولاسيون و بعضي امتيازات ديگر نمي ديدند تا بتوانند بر اعتبار خود نزد دولت و پادشاه جديد بيفزايند. جنگ جهاني اول، تأسيس جامعه ملل، الغاي کاپيتولاسيون در ترکيه، انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ در روسيه و الغاي عهدنامه ترکمانچاي، صدور تصويب نامه کابينه صمصام السلطنه بختياري و کودتاي سوم اسفند ۱۲۹۹ ش. از عوامل مهمي بودند که نقش اصلي را در سرعت بخشيدن به الغاي قطعي و کامل کاپيتولاسيون در ايران داشتند.
واکنش امام خميني (ره ) در برابر کاپيتولاسيونبدون شک موضعگيري امام خميني (ره) در برابر مصوبه مجلس (کاپيتولاسيون) و در پي آن تبعيد ايشان، نقطه عطفي در تاريخ معاصر ايران مي باشد. رژيم شاهنشاهي که از سخنرانيها و افشاگريهاي معظمله ميهراسيد، نمايندهاي به شهرستان قم اعزام کرد و اين پيام را براي امام فرستاد: « ... آمريکا به منظور کسب وجهه در ميان مردم ايران با تمام قدرت فعاليت ميکند پول ميريزد و از نظر قدرت در موقعيتي است که هرگونه حمله به آن، به مراتب خطرناکتر از حمله به شخص اول مملکت است. آيتالله خميني اگر بنا دارند نطقي ايراد کنند بايد خيلي مواظب باشند که به دولت آمريکا برخوردي نداشته باشد که خيلي خطرناک است و با عکسالعمل تند و شديد آنان مواجه خواهد شد ديگر هرچه بگويند حتي حمله به شاه چندان مهم نيست.
به رغم پيام مؤکدي که براي امام خميني (ره) ارسال شد ايشان نطقي تاريخي در چهارم آبان ۱۳۴۳ ايراد کردند که به بخشي از آن ميپردازيم: "اگر يک خادم آمريکايي، اگر يک آشپز آمريکايي، مرجع تقليد شما را وسط بازار ترور کند... دادگاههاي ايران حق محاکمه ندارند... اگر شاه ايران يک سگ آمريکايي را زير بگيرد بازخواست خواهد شد...".
اين افشاگريها و سخنرانيها باعث گرديد رژيم ستمشاهي که از آمريکا و ايادي آن دستـــــور ميگرفت امام را از ايران تبعيد نمايد. بذري که ايشان طي سالهاي ۳-۱۳۴۲ به زمين پاشيدند بالاخره در سال ۱۳۵۷ شکوفه داد و با پيروزي انقلاب اسلامي و تشکيل شوراي انقلاب، لايحه کاپيتولاسيون براي هميشه ملغي شد.
محسن عبدیپور مسئول بسیج حقوقدانان چهارمحال و بختیاری در مصاحبه اختصاصی با
جهانبین نیوز اظهار کرد: کاپیتولاسیون حربهای بود که استعمارگران علیه ایران اجرا کردند و طی آن مصوب شده بود هرکدام از مستشاران آمریکایی در ایران مرتکب جرمی شوند باید در کشور خود محاکمه شوند و ایران حق محاکمه آنها را نداشت.
وی با بیان اینکه تصویب این کاپیتولاسیون در کشور باعث میشد کشور استقلال سیاسی خود را از دست بدهد تاکید کرد: علاوه بر آن کاپیتولاسیون توهینی بود به ملت و کشور ایران و از همینرو امام این ظلم را نپذیرفته و ایستادن در مقابل آن را تکلیف الهی خود دانست و این موضوع را به اطلاع مردم رساند و راه نفوذ را بر دشمن سد کرد.
وی افشاگری امام در آن زمان را اقدام بزرگی دانست و گفت: امروز نیز رهبر معظم انقلاب به تاسی از امام و به رسم وظیفه در خصوص برجام اقدام به روشنگری کرده است.
عبدیپور در ادامه بیان داشت: آمریکای امروز همان آمریکایی است که کاپیتولاسیون را به مجلس ایران تحمیل کرد و خواستار تصویب آن شد و این کشور استعمارگر هیچ تفاوتی با سالهای پیش خود نکرده و تنها راه و روش آن برای ظلم و ستم به ملت ایران تغییر کرده است.
مسئول بسیج حقوقدانان چهارمحال و بختیاری ادامه داد: حضرت آقا در اینباره بارها تذکر داده و گوشزد کرده است تا مردم در این زمینه آگاه شوند و اجازه ندهند برجام راهی برای نفوذ یگانگان به کشور شود.
وی اضافه کرد: با توجه به اینکه کشور ایران رهبری دارد که آگاه به مسائل روز است باید این مسیر را براساس گفتمان ولایت طی کنیم و باید مراقب باشیم از خط قرمزهای رهبری در این راه حساس عبور نکنیم تا کشور به بیراهه نرود.
عبدیپور تاکید کرد آمریکا هرگز قابل اعتماد نیست و از همینرو است که گفته میشود کسی که با آمریکا دست میدهد باید انگشتان دست خود را بشمرد تا مبادا کم نشده باشند و همین گفته نشان از غیرقابل اعتماد بودن آمریکا است.
مسئول بسیج حقوقدانان چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: آمریکا امروز تنها با کلمات بازی میکند و با لبخندی که بر لب دارد میخواهد به هدف دیرینش یعنی نابودی انقلاب اسلامی برسد و برای رسیدن به این مقصد از لبخند استفاده میکند و از مسیری قانونی بهره میگیرد.
وی با تاکید براینکه آمریکا هرگز و در هیچ دورهای حسن نیت خود را ثابت نکرده است بیان داشت: این کشور استعمارگر در نظر دارد با اقدامی قانونی و از طریق مجامع عمومی وارد ایران شده محترمانه و موزیانه جمهوری اسلامی ایران را به زانو درآورد.
وی با اشاره به اینکه آمریکا در نظر دارد با وارد کردن شرکتهای خود به ایران، کشور را به بازار فروشی برای آنها تبدیل کند تاکید کرد: با این اقدام آمریکا تولید کشور نابود میشود و همانطور که در بحث هستهای اقدامات آمریکا کشور را از راه رسیدن به درجات علمی دور میکند.
عبدیپور گفت: زمانی نگرانیهای آمریکا از بابت ایران تمام میشود که ایران دست از آرمانهای انقلابی خود بردارد اما ما هرگز این کار را نخواهیم کرد و گوش به فرمان ولیفقیه خود داریم.
مسئول بسیج حقوقدانان چهارمحال و بختیاری با اشاره به ناامنیهای منطقه افزود: همه این جنگ افروزیها را آمریکا به راه انداخته تا بتواند سلاحهای خود را به فروش برساند و این نشات گرفته از خوی استکباری آمریکا است.
وی در انتها از مردم خواست تا با آگاهی با این بحث مواجه شوند تا خدایی ناکرده از روی غفلت زمینه نفوذ بیگانگان را به کشور فراهم نسازند.
انتهای پیام/۱۰۲۶ج