«چاق چاقو» یکی از آیین‌های عزاداری در شهرستان سامان است که قدمت 250 ساله دارد و به‌عنوان میراثی ارزشمند برای مردم این شهرستان با شماره ثبت ۶۲۲ در فهرست آثار ملی ايران ثبت شده است.
۰
تاریخ انتشارشنبه ۲۳ تير ۱۴۰۳ - ۰۶:۰۰
کد مطلب : ۵۷۹۹۴
جهانبین نیوز گزارش می‌دهد؛
«چاق چاقو»، عزاداری 250 ساله سامانی‌ها
به گزارش «جهانبین نیوز»، محرم و صفر و مراسماتی که در این ایام برگزار می‌شود ریشه در تمدن مردم ایران دارد، هر شهر و روستا به سبک و شیوه خود در این ایام عزاداری می‌کند و آیین‌هایی که از سوی مردم هر منطقه برای عزاداری و بازسازی صحنه‌های جان‌سوز کربلا اجرا می‌شود تبدیل به فرهنگ مردم آن منطقه شده است.
برخی از این مراسمات مختص یک روز، خصوصا روز تاسوعا و عاشورا که عزاداری‌ها به اوج خود می‌رسد است، «چاق چاقو» یکی از این آیین‌ها است که در شهرستان سامان برگزار شده، قدمت 250 ساله دارد و به‌عنوان میراثی ارزشمند برای مردم این شهرستان با شماره ثبت ۶۲۲ در فهرست آثار ملی ايران ثبت شده است
«چاق چاقو»، میراث اجدادمان برای عزاداری در عاشورا است
مرادی یکی از بزرگان شهرستان سامان در گفتگو با «جهانبین نیوز»، اظهار کرد: مردم سامان با برپایی مراسم «چاق چاقو» در شب عاشورا ارادت خود را نسبت به امام حسین (ع) عنوان می‌کنند، این مراسم را روزگاری پدرانمان اجرا می‌کردند و امروز به ما رسیده است.
وی با بیان اینکه در «چاق چاقو»، مردم شب عاشورا از ساعت 21 به تکیه‌ها، حسینیه‌ها و مساجد رفته و به عزاداری می‌پردازند و ساعت 2 بامداد با صدای نی، سنج، طبل و خواندن نوحه ويژه و صف‌‌بندی با کوبيدن چوب يا سنگ، به هم و «يا علی» گفتن به عزاداري در خيابان‌ها و کوچه‌های شهر می‌پردازند و این مراسم به اذان صبح و برگزاری نماز صبح ختم می‌شود.
مرادی ادامه داد: مراسم به این شیوه است که مردان شهر دو سنگ تخت را در دست می‌گيرند و آن‌ها را با آهنگ خاصي به هم می‌کوبند، اجداد ما بر این اعتقاد بوده‌اند که مراسم «چاق چاقو» يادآور شب عاشورا و زمانی است که امام حسین (ع) بيعتش را از ياران خود برمی‌دارد و به آن‌ها اجازه می‌دهد که بروند و جان خود را نجات دهند، سپس از فرزندانش می‌خواهد که دو تکه سنگ را به هم بکوبند تا صدای پای اسب کسانی که کربلا را ترک می‌کنند شنیده نشود و این افراد خجالت‌زده نشوند.
این شهروند سامانی با بیان اینکه روایات بسیاری درخصوص علت برگزاری مراسم «چاق چاقو» وجود دارد افزود: در یکی دیگر از روایات آمده است که امام حسين (ع) و يارانشان با کوبيدن سنگ‌ها به هم مانع از رسيدن صدای پای اسبان دشمن می‌شدند تا يارانشان از فراوانی دشمن اطلاع نيابند و اميد خود را از دست ندهند
به گزارش «جهانبین نیوز»، یکی از فلسفه‌های برگزاری مراسم «چاق چاقو» بر این است که سيزدهم محرم‌الحرام سال ۶۱ هجري قمری زمانی که عده‌ای از قبليه بنی‌اسد، از سرزمین کربلا عبور می‌کردند با تن مبارک شهدای کربلا مواجه شدند و اقدام به خاکسپاری آن‌ها کردند، افراد این قبیله به گروه‌های کوچکی تقسيم شدند و چون هوا تاريک بود عده‌ای از زنان بنی‌اسد اجساد مطهر شهداء را يافته و با کوبيدن دو سنگ بر هم، سایر گروه‌ها را با خبر ساخته و به این ترتیب همه اجساد جمع‌آوری شدند، براساس این باور امام سجاد (ع) نیز از زندان ابن زیاد آزاد شده و در دفن بدن مطهر شهدا یاری رساندند.
اما عده‌ای دیگر بر این باور هستند که واقعه عاشورا و دفن شهداء آن به قدری با سوز و گداز همراه بود که سنگ‌های بيابان نيز به هم خورده و صدا کردند.
برگزاری «چاق چاقو» و حزن و اندوهی که شهر را فرا می‌گیرد
مرضیه روستایی یکی دیگر از شهروندان سامانی در گفتگو با «جهانبین نیوز»، اظهار کرد: همه مراسم‌های عاشورا و تاسوعا به یک طرف مراسم «چاق چاقو» به یک طرف، سوز و گدازی که این مراسم دارد وصف‌ناشدنی است.
وی اضافه کرد: وقتی ساعت 2 نيمه شب جوانان سنگ و چوب در دست به سمت هيئت «چاق چاقو» می‌روند، شور و حال عجیبی به مردم دست می‌دهد و همه منتظر هستند تا مراسم برگزار شود، جمعیت جوانان رفته رفته بيشتر و بيشتر می‌شود و صدای سنگ‌ها سکوت شب را در هم می‌شکند.
روستایی بیان داشت: زمانی که مردان سنگ‌کوبان راه می‌افتند و با آهنگی حزن‌انگیز نوحه مخصوص این مراسم را به زبان ترکی می‌خوانند، همه شهر مملو می‌شود از غمی سنگین، زنان و کودکان بر بام منازل رفته و یا جلوی درب خانه‌ها می‌ایستند و این مراسم را نظاره می‌کنند و در غم سید و سالار شهیدان اشک می‌ریزند.
وی یادآور شد: هیئت‌های «چاق چاقو» تا هوا تاریک است خیابان‌های شهر را طی کرده و زمانی که به مسجد جامع شهر می‌رسند موذن اذان صبح را داده و نماز جماعت در این مکان اقامه می‌شود.
«چاق چاقو» از بهترین مراسم‌های عزاداری در سراسر کشور
جعفرزاده یکی از مداحان سامانی در گفتگو با «جهانبین نیوز»، با بیان اینکه اجرای مراسم «چاق چاقو» و نوحه‌خوانی در اين مراسم حس و حال خوبی را برای من به همراه دارد اظهار کرد: به جرات می‌توان گفت این مراسم از بهترین مراسم‌های عزاداری در سراسر کشور است.
وی با اشاره به اینکه مراسم «چاق چاقو» در دیگر استان‌های کشور نیز برگزار می‌شود تاکید کرد: اما علت اینکه «چاق چاقو» در شهرستان سامان به ثبت رسیده است و رتبه نخست را دارد این است که سوز و گداز برگزاری آن در سامان بیش از سایر نقاط است و سنگینی اشعار آن در این شهرستان جایگاه نخست را برای استان ما به ارمغان آورده و این مراسم را به نام استان ما به ثبت رسانده است.
این مداح سامانی نوحه ترکی نيسان ساماني که زبان حال حضرت زينب (س) در مراسم «چاق چاقو» است را یکی از بهترین نوحه‌ها عنوان و خاطرنشان کرد: شهرستان سامان همه ساله میزبان عده زیادی از استان‌های دیگر است که برای تماشای مراسم «چاق چاقو» به این شهرستان سفر کرده‌اند.
جعفرزاده ضمن انتقاد از دستگاه‌های فرهنگی استان در شناساندن این فرهنگ قدیمی در کشور بیان داشت: لازم است برای معرفی آیین چاق چاقو به مردم کشور اقدام شود.
به گزارش «جهانبین نیوز»، فرهنگ‌های عاشورایی خود نشان‌دهنده قدمت و تمدن مردم هر شهر و دیاری ست و لازم است در شناساندن و معرفی این آیین‌ها گام برداشت، «چاق چاقو»، فرهنگی 250 ساله است که سالیان سال در شهرستان سامان برگزار شده است و طرفداران بسیاری دارد.
«ای خدا گين چالمسن به گجه سحر اولماسن گين چالار طوفان اولار کرب و بلادا قان اولار/ ای خدا آفتاب نشه امشب سحر نشه آفتاب بزنه آفتاب بشه در کربلا طوفات و غوغا می‌شه
گين چالار طوفان اولار اصغر بقاز قان اولار/ آفتاب ميزنه طوفان می‌شه گلوی اصغر خون می‌شه
ای خدا گين چالمسن گهوارسه بوش قالمسن رباب پريشان اولماسن/ ای خدا آفتاب نشه گهواره علی اصغر خالی می‌شه رباب پريشان نشه
ای خدا گين چالمسن شام غريبان اولماسن ای خدا گين چالمسن زينب پريشان اولماسن/ ای خدا آفتاب نشه شام غريبان نشه/ ای خدا آفتاب نشه زينب پريشان نشه» نوحه ترکی مخصوص مراسم «چاق چاقو» است که توسط مداح این مراسم خوانده می‌شود.
انتهای خبر/1026ج
برخی از این مراسمات مختص یک روز، خصوصا روز تاسوعا و عاشورا که عزاداری‌ها به اوج خود می‌رسد است، «چاق چاقو» یکی از این آیین‌ها است که در شهرستان سامان برگزار شده، قدمت 250 ساله دارد و به‌عنوان میراثی ارزشمند برای مردم این شهرستان با شماره ثبت ۶۲۲ در فهرست آثار ملی ايران ثبت شده است
«چاق چاقو»، میراث اجدادمان برای عزاداری در عاشورا است
مرادی یکی از بزرگان شهرستان سامان در گفتگو با «جهانبین نیوز»، اظهار کرد: مردم سامان با برپایی مراسم «چاق چاقو» در شب عاشورا ارادت خود را نسبت به امام حسین (ع) عنوان می‌کنند، این مراسم را روزگاری پدرانمان اجرا می‌کردند و امروز به ما رسیده است.
وی با بیان اینکه در «چاق چاقو»، مردم شب عاشورا از ساعت 21 به تکیه‌ها، حسینیه‌ها و مساجد رفته و به عزاداری می‌پردازند و ساعت 2 بامداد با صدای نی، سنج، طبل و خواندن نوحه ويژه و صف‌‌بندی با کوبيدن چوب يا سنگ، به هم و «يا علی» گفتن به عزاداري در خيابان‌ها و کوچه‌های شهر می‌پردازند و این مراسم به اذان صبح و برگزاری نماز صبح ختم می‌شود.
مرادی ادامه داد: مراسم به این شیوه است که مردان شهر دو سنگ تخت را در دست می‌گيرند و آن‌ها را با آهنگ خاصي به هم می‌کوبند، اجداد ما بر این اعتقاد بوده‌اند که مراسم «چاق چاقو» يادآور شب عاشورا و زمانی است که امام حسین (ع) بيعتش را از ياران خود برمی‌دارد و به آن‌ها اجازه می‌دهد که بروند و جان خود را نجات دهند، سپس از فرزندانش می‌خواهد که دو تکه سنگ را به هم بکوبند تا صدای پای اسب کسانی که کربلا را ترک می‌کنند شنیده نشود و این افراد خجالت‌زده نشوند.
این شهروند سامانی با بیان اینکه روایات بسیاری درخصوص علت برگزاری مراسم «چاق چاقو» وجود دارد افزود: در یکی دیگر از روایات آمده است که امام حسين (ع) و يارانشان با کوبيدن سنگ‌ها به هم مانع از رسيدن صدای پای اسبان دشمن می‌شدند تا يارانشان از فراوانی دشمن اطلاع نيابند و اميد خود را از دست ندهند
به گزارش «جهانبین نیوز»، یکی از فلسفه‌های برگزاری مراسم «چاق چاقو» بر این است که سيزدهم محرم‌الحرام سال ۶۱ هجري قمری زمانی که عده‌ای از قبليه بنی‌اسد، از سرزمین کربلا عبور می‌کردند با تن مبارک شهدای کربلا مواجه شدند و اقدام به خاکسپاری آن‌ها کردند، افراد این قبیله به گروه‌های کوچکی تقسيم شدند و چون هوا تاريک بود عده‌ای از زنان بنی‌اسد اجساد مطهر شهداء را يافته و با کوبيدن دو سنگ بر هم، سایر گروه‌ها را با خبر ساخته و به این ترتیب همه اجساد جمع‌آوری شدند، براساس این باور امام سجاد (ع) نیز از زندان ابن زیاد آزاد شده و در دفن بدن مطهر شهدا یاری رساندند.
اما عده‌ای دیگر بر این باور هستند که واقعه عاشورا و دفن شهداء آن به قدری با سوز و گداز همراه بود که سنگ‌های بيابان نيز به هم خورده و صدا کردند.
برگزاری «چاق چاقو» و حزن و اندوهی که شهر را فرا می‌گیرد
مرضیه روستایی یکی دیگر از شهروندان سامانی در گفتگو با «جهانبین نیوز»، اظهار کرد: همه مراسم‌های عاشورا و تاسوعا به یک طرف مراسم «چاق چاقو» به یک طرف، سوز و گدازی که این مراسم دارد وصف‌ناشدنی است.
وی اضافه کرد: وقتی ساعت 2 نيمه شب جوانان سنگ و چوب در دست به سمت هيئت «چاق چاقو» می‌روند، شور و حال عجیبی به مردم دست می‌دهد و همه منتظر هستند تا مراسم برگزار شود، جمعیت جوانان رفته رفته بيشتر و بيشتر می‌شود و صدای سنگ‌ها سکوت شب را در هم می‌شکند.
روستایی بیان داشت: زمانی که مردان سنگ‌کوبان راه می‌افتند و با آهنگی حزن‌انگیز نوحه مخصوص این مراسم را به زبان ترکی می‌خوانند، همه شهر مملو می‌شود از غمی سنگین، زنان و کودکان بر بام منازل رفته و یا جلوی درب خانه‌ها می‌ایستند و این مراسم را نظاره می‌کنند و در غم سید و سالار شهیدان اشک می‌ریزند.
وی یادآور شد: هیئت‌های «چاق چاقو» تا هوا تاریک است خیابان‌های شهر را طی کرده و زمانی که به مسجد جامع شهر می‌رسند موذن اذان صبح را داده و نماز جماعت در این مکان اقامه می‌شود.
«چاق چاقو» از بهترین مراسم‌های عزاداری در سراسر کشور
جعفرزاده یکی از مداحان سامانی در گفتگو با «جهانبین نیوز»، با بیان اینکه اجرای مراسم «چاق چاقو» و نوحه‌خوانی در اين مراسم حس و حال خوبی را برای من به همراه دارد اظهار کرد: به جرات می‌توان گفت این مراسم از بهترین مراسم‌های عزاداری در سراسر کشور است.
وی با اشاره به اینکه مراسم «چاق چاقو» در دیگر استان‌های کشور نیز برگزار می‌شود تاکید کرد: اما علت اینکه «چاق چاقو» در شهرستان سامان به ثبت رسیده است و رتبه نخست را دارد این است که سوز و گداز برگزاری آن در سامان بیش از سایر نقاط است و سنگینی اشعار آن در این شهرستان جایگاه نخست را برای استان ما به ارمغان آورده و این مراسم را به نام استان ما به ثبت رسانده است.
این مداح سامانی نوحه ترکی نيسان ساماني که زبان حال حضرت زينب (س) در مراسم «چاق چاقو» است را یکی از بهترین نوحه‌ها عنوان و خاطرنشان کرد: شهرستان سامان همه ساله میزبان عده زیادی از استان‌های دیگر است که برای تماشای مراسم «چاق چاقو» به این شهرستان سفر کرده‌اند.
جعفرزاده ضمن انتقاد از دستگاه‌های فرهنگی استان در شناساندن این فرهنگ قدیمی در کشور بیان داشت: لازم است برای معرفی آیین چاق چاقو به مردم کشور اقدام شود.
به گزارش «جهانبین نیوز»، فرهنگ‌های عاشورایی خود نشان‌دهنده قدمت و تمدن مردم هر شهر و دیاری ست و لازم است در شناساندن و معرفی این آیین‌ها گام برداشت، «چاق چاقو»، فرهنگی 250 ساله است که سالیان سال در شهرستان سامان برگزار شده است و طرفداران بسیاری دارد.
«ای خدا گين چالمسن به گجه سحر اولماسن گين چالار طوفان اولار کرب و بلادا قان اولار/ ای خدا آفتاب نشه امشب سحر نشه آفتاب بزنه آفتاب بشه در کربلا طوفات و غوغا می‌شه
گين چالار طوفان اولار اصغر بقاز قان اولار/ آفتاب ميزنه طوفان می‌شه گلوی اصغر خون می‌شه
ای خدا گين چالمسن گهوارسه بوش قالمسن رباب پريشان اولماسن/ ای خدا آفتاب نشه گهواره علی اصغر خالی می‌شه رباب پريشان نشه
ای خدا گين چالمسن شام غريبان اولماسن ای خدا گين چالمسن زينب پريشان اولماسن/ ای خدا آفتاب نشه شام غريبان نشه/ ای خدا آفتاب نشه زينب پريشان نشه» نوحه ترکی مخصوص مراسم «چاق چاقو» است که توسط مداح این مراسم خوانده می‌شود.
انتهای خبر/1026ج