کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسي در فارسان گفت: توهين ساده عبارت است از توهين و اهانتي که عليرغم دارا بودن وصف مجرمانه از هيچ کيفيت مشدده اي برخوردار نيست.
۰
تاریخ انتشاريکشنبه ۲ مهر ۱۳۹۶ - ۱۱:۲۹
کد مطلب : ۳۶۳۷۱
کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسي:
بررسي جرم توهين و افترا در قانون مجازات اسلامي ايران
به گزارش جهانبین نیوز به نقل از پايگاه خبري تحليلي پيرغار، توهين در لغت به معناي خوار کردن- سبک داشتن – خواري و خفت آمده است (محمد معين – فرهنگ فارسي – توهين)
در اصطلاح، اين واژه به هر رفتاري (اعم از فعل، گفتار، اشاره يا نوشتار ) دلالت دارد که بتواند به نحوي موجب وهن شخصيت کسي در نظر افراد متعارف ومعمولي جامعه شود.
توهين ساده
توهين ساده عبارت است از توهين و اهانتي که عليرغم دارا بودن وصف مجرمانه از هيچ کيفيت مشدده اي برخوردار نيست.
اين جرم در ماده 608 قانون مجازات اسلامي مصوب سال 1375 پيش بيني شده است که مقرر مي دارد «توهين به افراد از قبيل فحاشي و استعمال الفاظ رکيک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا 74 ضربه و يا پنجاه هزار تا يک ميليون ريال جزاي نقدي خواهد بود.»
اين جرم در ماده 727 «قانون تعزيرات» به عنوان يک جرم با ماهيت خصوصي شناخته شده است، که «جز با شکايت شاکي خصوصي تعقيب نمي شود و در صورتي که شاکي خصوصي گذشت نمايد دادگاه مي تواند در مجازات مرتکب تخفيف دهد و يا با رعايت موازين شرعي از تعقيب مجرم صرفنظر نمايد.»
توهين مشدد به اعتبار مقام مخاطب
قانونگذار در برخي موارد به اعتبار مقام و شخصيت طرف اهانت شده، براي مرتکب مجازات بيشتري تعيين نموده است. که به اهم آنها اشاره مي شود.
الف: توهين به مقام رهبري قبلي و فعلي
در ماده 514 قانون تعزيرات مقرر شده «هرکس به حضرت امام خميني، بنيانگذار جمهوري اسلامي
رضوان الله عليه و مقام معظم رهبري به نحوي از انحاء اهانت نمايد، به حبس از 6 ماه تا 2 سال محکوم خواهد شد.»
«هرگاه در نشريه اي به رهبر يا شوراي رهبري جمهوري اسلامي ايران ويا مراجع مسلم تقليد اهانت شود، پرونده آن لغو و مدير مسئول و نويسنده ي مطلب به محاکم صالحه معرفي ومجازات خواهند شد.»
ب توهين به ساير کارکنان و مقامات دولتي ايران
ماده 609 قانون مجازات اسلامي: «هر کس با توجه به سمت به يکي از روساي سه قوه يا معاونان رييس جمهور يا وزرا يا يکي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي يا نمايندگان مجلس خبرگان يا اعضاي شوراي نگهبان يا قضات يا اعضاي ديوان محاسبات يا کارکنان وزارتخانه ها و موسسات و شرکت هاي دولتي و شهرداري ها در حال انجام وظيفه يا به سبب آن توهين نمايد به 3 تا 6 ماه حبس و يا تا 74 ضربه شلاق و يا 50 هزار تا يک ميليون ريال جزاي نقدي محکوم ميشود.»
با توجه به مضمون ماده فوق افراد مورد حمايت در ماده فوق ماموران دولتي هستند نه ساير اشخاص . و نوع رابطه استخدامي آنها با دولت هم (رسمي، پيماني، و غيره) مهم نيست ليکن اهانت و فحاشي نسبت به کارشناس تنها به عنوان يک فرد قابل تعقيب است.
ج: توهين به مقامات سياسي خارجي
ماده 517 قانون تعزيرات مصوب 1375 «هر کس علناً نسبت به رئيس کشور خارجي يا نماينده سياسي آن که در قلمرو خاک ايران وارد شده است توهين نمايد به 1 تا 3 ماه حبس محکوم ميشود، مشروط به اين که در آن کشور نيز در مورد مذکور نسبت به ايران معامله متقابل بشود.»
د: توهين به صاحبان حرفه ها و مشاغل خاص.
گاه در قوانين مختلف توهين به برخي صاحبان حرفه ها و مشاغل خاص جرم شناخته شده براي مثال در ماده 20 «لايحه قانوني استقلال کانون وکلاي دادگستري مصوب 1333» براي توهين به وکيل دادگستري در حين انجام وظيفه وکالتي يا به سبب آن مجازات حبس از 15 روز تا 3 ماه تعيين کرده است.
«قانون مجازات جرايم نيروهاي مسلح » مصوب سال 1382، نيز در موارد 46، 48و49 به ترتيب، مجازات هايي را براي توهين به نگهبان يا مراقب در رابطه با انجام وظيفه وي توهين به مافوق در حين خدمت يا در ارتباط با آن و توهين به افراد تحت امر پيش بيني کرده است اين جرايم تنها از سوي نظاميان قابل ارتکاب مي باشند.
توهين مشدد به اعتبار جنسيت يا سن طرف توهين
در قانون، زن بودن يا صغير بودن قرباني جرم توهين را موجب تشديد مجازات مي داند.
ماده 619 قانون تعزيرات: «هر کس در اماکن عمومي يا معابر، متعرض يا مزاحم اطفال يا زنان بشود يا با الفاظ و حرکات مخالف شوون و حيثيت به آنان توهين نمايد به حبس از دو تا شش ماه و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد»
در اين ماده منظور از «تعرض» دست‌درازي و ايجاد مزاحمت جسماني است و منظور از «اطفال» هم کودکاني هستند به بر اساس ماده 1210 قانون مدني به سن بلوغ شرعي نرسيده اند.
توهين مشدد به اعتبار قداست طرف توهين
به موجب ماده ي 513 قانون تعزيرات «هرکس به مقدسات اسلام ويا هر يک از انبياء عظام يا ائمه طاهرين (ع) يا حضرت صديقه طاهره (س) اهانت نمايد، اگر مشمول حکم ساب النبي باشد اعدام مي شود، و در غير اين صورت، به حبس از يک تا پنج سال محکوم خواهد شد.»
منظور از مقدسات اسلام در درجه اول ذات باري تعالي و پس از آن همه مکان ها، چيزها و اشخاصي هستند که، از لحاظ موازين دين اسلام، مقدس وقابل احترام محسوب مي شوند، مثل قرآن کريم يا کعبه يا مزار پيامبر وامامان «عليهم السلام» و يا شخصيت هاي مورد احترام ساير مذاهب که از نظر اسلام هم واجب التعظيم هستند (مثل حضرت مريم يا هاجر«سلام ا... عليها») يا شخصيت هاي اسلامي (مثل حضرت ابوالفضل يا حضرت علي اکبر يا حمزه يا زينب يا خديجه «عليهم السلام»).
توهين مشدد به اعتبار نحوه ارتکاب:
درماده 700 قانون تعزيرات: «هر کس با نظم يا نثر به صورت کتبي يا شفاهي کسي را هجو کند و يا هجويه منتشر نمايد به حبس از 1 تا 6 ماه محکوم مي شود.»
هجو: گاهي ممکن است شخص توهين کننده با مرتبط کردن کلمات و عبارات به يکديگر شخص مقابل را در قالب يک قطعه منظوم يا منثور مورد اهانت قرار دهد که اين کار را هجو ميگويند. در واقع شرط تحقق اين جرم مرتبط کردن کلمات و واژهها به يکديگر در قالب يک شعر يا قطعه منثور ميباشد و صرف پي در پي گفتن کلمات توهين آميز به ديگري موجب تحقق هجو نمي شود.
شرايط تحقق جرم توهين
عنصر مادي جرم توهين عبارت است از رفتار فيزيکي، شرايط و اوضاع و احوال و نتيجه حاصله. رفتار فيزيکي جرم توهين مي تواند به شکل گفتار، کردار، نوشتار و حتي اشارات مختلف دست و چشم و نظاير اينها باشد.اعمالي مثل آب دهان ريختن به روي ديگري، انداختن و هل دادن تحقيرآميز ديگري و برداشتن اهانت‌آميز کلاه يا عمامه از روي سر شخص محترمي، عرفا باعث تحقير است.
گاهي ترک يک عمل که عرف انتظار انجام آن را از مرتکب دارد، از نظر مردم رفتاري خلاف موازين ادب و اخلاق تلقي ميشود اما بايد توجه داشت که براي کيفري محسوب شدن توهين، بايد فعل مثبتي از مرتکب سر بزند لذا سلام نکردن به شخص واجب‌الاحترام، توهين محسوب نمي‌شود.
رويه پيگيري کيفري جرم توهين
در روند پيگيري اين جرم در صورت وقوع جرم توهين، قرباني جرم يعني کسي که به او توهيني روا داشته شده است، بايد براي پيگيري موضوع و تحت تعقيب قرار دادن کسي که اقدام به توهين کرده است به دادسراي محل وقوع جرم مراجعه و با ابراز دلايل خود ازجمله شهادت شهود موضوع را ثابت و متهم را به مجازات قانوني محکوم کند.
نگارش: خالد جانباز-کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسي
انتهای پیام/1026ج
در اصطلاح، اين واژه به هر رفتاري (اعم از فعل، گفتار، اشاره يا نوشتار ) دلالت دارد که بتواند به نحوي موجب وهن شخصيت کسي در نظر افراد متعارف ومعمولي جامعه شود.
توهين ساده
توهين ساده عبارت است از توهين و اهانتي که عليرغم دارا بودن وصف مجرمانه از هيچ کيفيت مشدده اي برخوردار نيست.
اين جرم در ماده 608 قانون مجازات اسلامي مصوب سال 1375 پيش بيني شده است که مقرر مي دارد «توهين به افراد از قبيل فحاشي و استعمال الفاظ رکيک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا 74 ضربه و يا پنجاه هزار تا يک ميليون ريال جزاي نقدي خواهد بود.»
اين جرم در ماده 727 «قانون تعزيرات» به عنوان يک جرم با ماهيت خصوصي شناخته شده است، که «جز با شکايت شاکي خصوصي تعقيب نمي شود و در صورتي که شاکي خصوصي گذشت نمايد دادگاه مي تواند در مجازات مرتکب تخفيف دهد و يا با رعايت موازين شرعي از تعقيب مجرم صرفنظر نمايد.»
توهين مشدد به اعتبار مقام مخاطب
قانونگذار در برخي موارد به اعتبار مقام و شخصيت طرف اهانت شده، براي مرتکب مجازات بيشتري تعيين نموده است. که به اهم آنها اشاره مي شود.
الف: توهين به مقام رهبري قبلي و فعلي
در ماده 514 قانون تعزيرات مقرر شده «هرکس به حضرت امام خميني، بنيانگذار جمهوري اسلامي
رضوان الله عليه و مقام معظم رهبري به نحوي از انحاء اهانت نمايد، به حبس از 6 ماه تا 2 سال محکوم خواهد شد.»
«هرگاه در نشريه اي به رهبر يا شوراي رهبري جمهوري اسلامي ايران ويا مراجع مسلم تقليد اهانت شود، پرونده آن لغو و مدير مسئول و نويسنده ي مطلب به محاکم صالحه معرفي ومجازات خواهند شد.»
ب توهين به ساير کارکنان و مقامات دولتي ايران
ماده 609 قانون مجازات اسلامي: «هر کس با توجه به سمت به يکي از روساي سه قوه يا معاونان رييس جمهور يا وزرا يا يکي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي يا نمايندگان مجلس خبرگان يا اعضاي شوراي نگهبان يا قضات يا اعضاي ديوان محاسبات يا کارکنان وزارتخانه ها و موسسات و شرکت هاي دولتي و شهرداري ها در حال انجام وظيفه يا به سبب آن توهين نمايد به 3 تا 6 ماه حبس و يا تا 74 ضربه شلاق و يا 50 هزار تا يک ميليون ريال جزاي نقدي محکوم ميشود.»
با توجه به مضمون ماده فوق افراد مورد حمايت در ماده فوق ماموران دولتي هستند نه ساير اشخاص . و نوع رابطه استخدامي آنها با دولت هم (رسمي، پيماني، و غيره) مهم نيست ليکن اهانت و فحاشي نسبت به کارشناس تنها به عنوان يک فرد قابل تعقيب است.
ج: توهين به مقامات سياسي خارجي
ماده 517 قانون تعزيرات مصوب 1375 «هر کس علناً نسبت به رئيس کشور خارجي يا نماينده سياسي آن که در قلمرو خاک ايران وارد شده است توهين نمايد به 1 تا 3 ماه حبس محکوم ميشود، مشروط به اين که در آن کشور نيز در مورد مذکور نسبت به ايران معامله متقابل بشود.»
د: توهين به صاحبان حرفه ها و مشاغل خاص.
گاه در قوانين مختلف توهين به برخي صاحبان حرفه ها و مشاغل خاص جرم شناخته شده براي مثال در ماده 20 «لايحه قانوني استقلال کانون وکلاي دادگستري مصوب 1333» براي توهين به وکيل دادگستري در حين انجام وظيفه وکالتي يا به سبب آن مجازات حبس از 15 روز تا 3 ماه تعيين کرده است.
«قانون مجازات جرايم نيروهاي مسلح » مصوب سال 1382، نيز در موارد 46، 48و49 به ترتيب، مجازات هايي را براي توهين به نگهبان يا مراقب در رابطه با انجام وظيفه وي توهين به مافوق در حين خدمت يا در ارتباط با آن و توهين به افراد تحت امر پيش بيني کرده است اين جرايم تنها از سوي نظاميان قابل ارتکاب مي باشند.
توهين مشدد به اعتبار جنسيت يا سن طرف توهين
در قانون، زن بودن يا صغير بودن قرباني جرم توهين را موجب تشديد مجازات مي داند.
ماده 619 قانون تعزيرات: «هر کس در اماکن عمومي يا معابر، متعرض يا مزاحم اطفال يا زنان بشود يا با الفاظ و حرکات مخالف شوون و حيثيت به آنان توهين نمايد به حبس از دو تا شش ماه و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد»
در اين ماده منظور از «تعرض» دست‌درازي و ايجاد مزاحمت جسماني است و منظور از «اطفال» هم کودکاني هستند به بر اساس ماده 1210 قانون مدني به سن بلوغ شرعي نرسيده اند.
توهين مشدد به اعتبار قداست طرف توهين
به موجب ماده ي 513 قانون تعزيرات «هرکس به مقدسات اسلام ويا هر يک از انبياء عظام يا ائمه طاهرين (ع) يا حضرت صديقه طاهره (س) اهانت نمايد، اگر مشمول حکم ساب النبي باشد اعدام مي شود، و در غير اين صورت، به حبس از يک تا پنج سال محکوم خواهد شد.»
منظور از مقدسات اسلام در درجه اول ذات باري تعالي و پس از آن همه مکان ها، چيزها و اشخاصي هستند که، از لحاظ موازين دين اسلام، مقدس وقابل احترام محسوب مي شوند، مثل قرآن کريم يا کعبه يا مزار پيامبر وامامان «عليهم السلام» و يا شخصيت هاي مورد احترام ساير مذاهب که از نظر اسلام هم واجب التعظيم هستند (مثل حضرت مريم يا هاجر«سلام ا... عليها») يا شخصيت هاي اسلامي (مثل حضرت ابوالفضل يا حضرت علي اکبر يا حمزه يا زينب يا خديجه «عليهم السلام»).
توهين مشدد به اعتبار نحوه ارتکاب:
درماده 700 قانون تعزيرات: «هر کس با نظم يا نثر به صورت کتبي يا شفاهي کسي را هجو کند و يا هجويه منتشر نمايد به حبس از 1 تا 6 ماه محکوم مي شود.»
هجو: گاهي ممکن است شخص توهين کننده با مرتبط کردن کلمات و عبارات به يکديگر شخص مقابل را در قالب يک قطعه منظوم يا منثور مورد اهانت قرار دهد که اين کار را هجو ميگويند. در واقع شرط تحقق اين جرم مرتبط کردن کلمات و واژهها به يکديگر در قالب يک شعر يا قطعه منثور ميباشد و صرف پي در پي گفتن کلمات توهين آميز به ديگري موجب تحقق هجو نمي شود.
شرايط تحقق جرم توهين
عنصر مادي جرم توهين عبارت است از رفتار فيزيکي، شرايط و اوضاع و احوال و نتيجه حاصله. رفتار فيزيکي جرم توهين مي تواند به شکل گفتار، کردار، نوشتار و حتي اشارات مختلف دست و چشم و نظاير اينها باشد.اعمالي مثل آب دهان ريختن به روي ديگري، انداختن و هل دادن تحقيرآميز ديگري و برداشتن اهانت‌آميز کلاه يا عمامه از روي سر شخص محترمي، عرفا باعث تحقير است.
گاهي ترک يک عمل که عرف انتظار انجام آن را از مرتکب دارد، از نظر مردم رفتاري خلاف موازين ادب و اخلاق تلقي ميشود اما بايد توجه داشت که براي کيفري محسوب شدن توهين، بايد فعل مثبتي از مرتکب سر بزند لذا سلام نکردن به شخص واجب‌الاحترام، توهين محسوب نمي‌شود.
رويه پيگيري کيفري جرم توهين
در روند پيگيري اين جرم در صورت وقوع جرم توهين، قرباني جرم يعني کسي که به او توهيني روا داشته شده است، بايد براي پيگيري موضوع و تحت تعقيب قرار دادن کسي که اقدام به توهين کرده است به دادسراي محل وقوع جرم مراجعه و با ابراز دلايل خود ازجمله شهادت شهود موضوع را ثابت و متهم را به مجازات قانوني محکوم کند.
نگارش: خالد جانباز-کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسي
انتهای پیام/1026ج
مرجع : پایگاه خبری تحلیلی پیرغار