۰
سن ابتلا به انواع بیماری‌ها کاهش یافته و علت اصلی آن هم مصرف پایین شیر و فرآورده‌های آن است؛ طبق تحقیقات انجام شده سرانه مصرف محصولات لبنی در ایران تقریباً یک چهارم سرانه مصرف آن در اروپاست؛ به همین دلیل است که اغلب کودکان امروزی توان مقاومتی پایینی در برابر عوامل بیماری‌زا دارند اما باید بدانید و آگاه باشید که مصرف شیر و فرآورده‌های آن، نیاز روزانه بدن ماست.
به گفته متخصصان علوم غذایی، کودکان زیر ۷ سال به ۱.۵ لیوان، نوجوانان بین هفت تا ۱۲ سال و افراد بالغ به دو لیوان، پسرها در سن بلوغ به ۳ لیوان، دخترها در همین سن به ۲.۵ لیوان و خانم‌های شیرده و باردار به ۳.۵ لیوان شیر در روز نیاز دارند.
ناگفته نماند مصرف این مقدار شیر باید همراه با سایر فرآورده‌های لبنی باشد؛ نوشیدن شیر به جای آب و در کنار آن مصرف زیاد ماست، دوغ، پنیر، خامه و کشک موجب دریافت بیش از حد کلسیم و کمبود برخی ریزمغذی‌ها می‌شود و این خود عامل برهم خوردن واکنش بین سلولی و در نهایت گرفتگی عضلات و مشکلات دیگر خواهد شد.
* شیر پاستوریزه اولویت دارد
برخی افراد برای مصرف روزانه خانواده به ویژه کودکان شیرهای استریلیزه (با ماندگاری بیشتر) را به انواع پاستوریزه ترجیح می‌دهند؛ اما در مقابل عده‌ای هم با این تصور که برای افزایش ماندگاری این محصول از مواد نگه دارنده استفاده می‌شود از مصرف آن خودداری می‌کنند؛ اما باید بدانید شیرهای استریلیزه حاوی مواد افزودنی نبوده و تنها فرآیند حرارت‌دهی بالا باعث افزایش ماندگاری آن می‌شود.
البته این شیرها در مقایسه با انواع پاستوریزه در حین حرارت به میزان زیادتری پروتئین‌های محلول و ویتامین‌های حساس به حرارت همچون ویتامین‌های B و C خود را از دست داده و گرم‌کردن و جوشانیدن مجدد آن در زمان مصرف می‌تواند از قدرت جذب کلسیم بکاهد.
نکته مهمتر آنکه به محض بازکردن بسته‌بندی این شیرها و تبادل هوایی در آن، شرایط ماندگاری آن همچون سایر شیرهای پاستوریزه شده و تنها به مدت ۲ تا ۳ روز آن هم در داخل یخچال قابل نگهداری است؛ پس بهتر آنکه برای مصرف روزانه از شیرهای پاستوریزه استفاده کنید.
*شیر کم‌چرب، مغذی‌ترین نوشیدنی
به طور طبیعی چربی شیر ۳.۵ درصد است؛ شیرهایی با چربی بالاتر از ۲.۵ درصد پرچرب و پایین‌تر از آن کم‌چرب محسوب شده و آن دسته از شیرهایی که بین ۰.۵ ـ ۰.۱ درصد چربی دارد را در اصطلاح شیرخامه گرفته گویند.
شیرهای با ۱.۵درصد چربی برای افرادی که تحرک کافی دارند و چربی خون بالا و بیماری زمینه‌ای ندارند، مناسب است.
شیرهای ۲.۵ درصد برای کودکان، ورزشکاران و افرادی که پرتحرکند و شغل‌های سنگین دارند، توصیه می‌شود و شیرخامه گرفته به دلیل چربی اشباع صفر، نداشتن کلسترول و دارا‌بودن کلسیم و فسفر بالا مغذی‌ترین شیر به شمار می‌رود و میزان انرژی آن ۱۰ تا ۳۰ کالری از سایر شیرهای کم‌چرب پایین‌تر است و مصرف روزانه آن پیشنهاد می‌شود.
*در فصول سرد شیرغنی‌شده بخورید
در فصول سرد سال اغلب هوا ابری و هنگام وارونگی هوا، عبور نور از ذرات ریزآلاینده‌ها کم و گاهی ناممکن می‌شود و امکان ایجاد ویتامین D۳ برای جذب کلسیم در بدن دشوار می‌شود.
از سوی دیگر برودت هوا از تحرک افراد کاسته و قدرت جذب کلسیم از طریق استخوان‌ها کاهش می‌یابد؛ بنابراین استفاده از شیرهای غنی‌شده با آهن، کلسیم، ویتامین‌های B ،A و بویژه ویتامین D تأثیرمطلوبی بر پروسه هورمونی گذاشته و به تقویت بدن و استخوان‌سازی کمک می‌کند.
*شیر ساده طعم‌دار
طبق استاندارد، رنگ و مزه شیرهای طعم‌دار باید طبیعی باشد، اما اگر ترکیبات طبیعی یافت نشود، تولیدکنندگان می‌توانند در حد مجاز از افزودنی‌های سنتزی استفاده کنند.
این افزودنی‌ها گرچه به اندازه ترکیبات فنولی موجود در قهوه و کاکائو روی قدرت جذب کلسیم و پروتئین شیر تأثیر سوء نمی‌گذارد، اما مصرف روزانه و مستمر آن به ویژه در کودکان می‌تواند عوارضی ایجاد کند.
از سوی دیگر بنا به گفته متخصصان علوم غذایی، برخی شیرهای طعم‌دار در مقایسه با شیرهای ساده در درجه دوم کیفیت قرار دارد و اغلب برای کاهش بار میکروبی، شیر ۲ تا ۳ بار پاستوریزه می‌شود و این خود از ارزش تغذیه‌ای محصول می‌کاهد.
* اگر نفخ می‌کنید، شیر کم‌لاکتوز بنوشید
برخی افراد با مصرف شیر دچار نفخ و دردهای شکمی و اسهال می‌شوند؛ این نشانه‌ها ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت پس از نوشیدن ظاهر می‌شود و به‌قدری آزاردهنده است که افراد را تا آخر عمر از مصرف این نوشیدنی پرخاصیت منصرف می‌کند؛ اما باید بدانید چند سالی است که شیرهای کم‌لاکتوز یا بدون لاکتوز راهی بازار شده است.
این شیر گرچه قدری گران است، اما به دلیل میزان بسیار کم‌لاکتوز (قند اصلی شیر) نیاز به هضم نداشته و به میزان زیادی از علائم فوق می‌کاهد.
* شیرهای تهیه‌شده با شیر خشک
برخی کارخانجات برای دردسر کمتر و به‌صرفه شدن قیمت نهایی محصول، شیرخشک را با آب مخلوط و به جای شیرتازه عرضه می‌کنند.
این شیرها گرچه طعم خوبی دارد، اما در مقایسه با شیرهای تازه ارزش تغذیه‌ای کمتری دارد و این موضوع در مورد محصولاتی که با شیرخشک‌های خارجی غیربهداشتی و نامعتبر تهیه می‌شود، بیشتر صدق می‌کند، بنابراین در زمان خرید به مندرجات روی بسته‌بندی شیرها توجه کنید.
* مصرف شیر و فرآورده‌های لبنی محلی ممنوع!
برخی خانواده‌ها به دلیل آنکه هیچ فرآیندی روی شیرخام محلی انجام نشده و یک محصول کاملاً طبیعی است و از سوی دیگر به دلیل پرچرب‌بودن آن را بر شیرهای صنعتی ترجیح می‌دهند و همیشه شیر مصرفی خود را از مغازه‌های عرضه‌کننده فرآورده‌های لبنی فله‌ای یا اهالی روستا تهیه می‌کنند؛ اما باید بدانید عمده‌ترین بیماری‌هایی که از طریق این شیرها منتقل می‌شود، تب مالت، سل و تب کیو است.
این شیرها در صورت جوشیده‌شدن خانگی به‌دلیل فرآیند حرارتی ناقص نه تنها ارزش تغذیه‌ای خود را از دست می‌دهد، بلکه یک‌سری از میکروارگانیزم‌های بیماری‌زا در آن باقی می‌ماند که برای سلامت مصرف‌کننده مخاطره‌آمیز است.
نکته مهمتر آنکه بیشتر این شیرها با دست‌هایی آلوده درون ظروفی غیربهداشتی دوشیده می‌شود و مو، خون یا فضولات دام حداقل چیزهایی است که وارد آن می‌شود؛ از سوی دیگر در صورت فساد محصول، افراد غیرمتعهد با افزودن جوش‌شیرین یا آب‌ژاول، مزه تند و طعم نامطلوب شیر را مخفی می‌کنند.