یادداشت؛
مسعود گودرزی
اینجاست که شاید اگر کمی وارد به این مقوله نشویم، دست افراد و گروههای بی کفایت را در فضای بدون مطالبه ملت باز خواهیم گذاشت و شاید جولانگاه گروههای اپوزیسسون شود و محملی برای ورود ضمنی بیگانگان فراهم گردد. در هر حال به زعم نویسنده نگاهی به دغدغه های مهم شهری که جزء وظایف خطیر شوراهای اسلامی می باشد، می تواند قدری این فضای مطالبه گری را در مردم ایجاد نماید.
وسیع ترین حیطه ای که مسئولیت های شوراهای اسلامی در آن خلاصه می شود، مسایل خرد و کلان شهری است. این مسایل چنان با زندگی مردم گره خورده است که کوتاهی در این حیطه کاملاً مشهود خواهد بود.
اهم مطالباتی که امروز انتظار می رود شورای شهر آینده بدان متمرکز شود، به شرح زیر می باشد:
سبک زندگی شهری: در حقیقت شورا های شهر و روستا، محل تحمل و تضارب آرا و طرح مباحث و دیدگاههای اجرایی و عملیاتی نخبگان اجتماعی و فرهنگی منتخب عامه مردمی است که برای اصلاح سبک زندگی شهری و روستای آن جامعه برنامه ای جامع و کاملی در دستور کار کمیسیونها و کارگروهها فرهنگی - اجتماعی، برنامه ریزی کاربردی باید داشته باشند. دغدغه مهمی که برخی از کاندیداهای محترم از آن غفلت و بدور مانده اند عدم برنامه ریزی و نداشتن برنامه کاری و عدم درک درست از سیک زندگی شهری با محوریت سبک ایرانی - اسلامی در کنار طرحهای اجرابی مبلمان شهری و روستای ، انتخاب شهردار و بودجه شهرداری‌ها می باشد. لذا آثار مخربی که در این چند سال اخیر با اجرای ناقص و غیر کارشناسی مصوبات شهر و روستا قابل رصدر و فهرست کردن است می توان به نمونه های از آن اشاره کرد :
1) عدم هویت‌بخشی و انتقال ارزش‌ها در روح و کالبد برنامه های شهر و شهرسازی
2) تهی ماندن مبلمان شهری از روح دینی و ترویج خشونت و ناهمگونی دید بصری و روحی
3) تقریب و زمینه سازی بی حیای در اماکن عمومی با راه اندازی فرهنگسرا های مختلط و غیر نظارتی
4) ساز و ساخت های بی ضوابطه ای که سود ملاک و اساس مجوزهای شهرسازی است گه آسیب جدی بر روابط خانواده هاست.
5) تشدید اخلاق گریزی در روابط شهروندی که مزاحمت های و تعریض به حقوق شهروندی که با پول شویی در شهردارها قابل جبران و ترمیم نیست .
پایبندی به معماری ایرانی- اسلامی: شهر، آینه تمام‌نمای جامعه است. این روزها دیگر از هشتی ها، گنبدهای مینایی رنگ و اشکال هندسی منحنی شکل که روزگاری هویت بخش شهرهای کشورمان در تابلوهای تزیینی سراسر جهان بود در معماری نوین شهری خبری نیست و شهرهای کشور فارغ از بافت های سنتی و مذهبی شان، هیچ حس زیبایی شناختی برآمده از نگاه تاریخی معماران و شهرسازان اسلامی و ایرانی را به مخاطب القا نمی کند. باوجود تاکید شدید مقام معظم رهبری به رعایت الگوی اسلامی- ایرانی در ابعاد مختلف، این امر به نقیصه ای در مسایل شهری تبدیل گشته است. این مسئله دغدغه جدی است که در این میان نهادهای مرتبط در این زمینه نظیر شورای عالی شهرسازی، شهرداری‌ها و وزارت راه وشهرسازی باید فکر جدی برای مرتفع شدن این نقیصه کنند. این مهم در میان مسئولین زیربطش دچار بی هویتی گشته است و هریک آن را از سر خود دور می کند و عهدار آن را سازمان دیگر می خواند ولی واقعیت این است که شورای شهر نقش اساسی در تصویب مصوبات آن دارد. مهمترین نقش بعد از شوراها، شهرداری است که ایفا می کند و متاسفانه کوتاهی زیادی دیده می شود. سوال اینجاست که چگونه مناطق شهرداری تهران به سادگی می‌توانند با صدور بخشنامه‌هایی برای جزئی‌ترین امور ساخت‌وساز نظیر رنگ دیوارهای موقت کارگاه ساختمانی تعیین تکلیف کنند، اما نمی‌تواند سازندگان را به رعایت اصول اولیه و بدیهی معماری ایرانی و اسلامی ملزم کنند؟
توازن فضای سبز در مناطق پایین شهر: پيامدهاي توسعه شهري و معضلات زيست محيطي آنها، موجوديت فضاي سبز وگسترش آن را براي هميشه اجتناب ناپذيركرده است. شهرها در مقام كانون تمركز، فعاليت و زندگي، براي اين كه بتوانند پايداري خود را تضمين كنند، چاره اي جز پذيرش ساختار و كاركردي متأثر از سيستم هاي طبيعي ندارند. فضاهاي سبز شهري به عنوان بخش زنده و حياتي ساختار مورفولوژيك و عامل اصلي توازن اكولوژيك شهرها، نقش بنيادين در پايداري زيست محيطي شهرها دارند. بطور كلي بازدهي فضاهاي سبز شهري در سه گروه اكولوژيك و زيست محيطي، كالبدي_شهرسازي و بازدهي اجتماعي_رواني قابل تقسيم بندي مي باشد. افزون بر ميزان فضاهاي سبز و درصد كاربري فضاهاي سبز در محيط هاي شهري چگونگي پراكنش و ارتباطات و اتصالات فضاهاي سبز در مناطق مختلف شهر و ارتباط شهر با طبيعت خارج از آن در پايداري اين فضاها حائز اهميت بسيار مي باشد. اين موارد هم به لحاظ ساختاري و هم از جهت عملكردي بر پايداري فضاهاي سبز و در پي آن پايداري و انسجام فضايي شهرها بهبود شرايط زيست اقليمي و ايجاد اكوسيستم هاي فعال طبيعي در محيط هاي شهري و ارتقا كيفيت زندگي شهري و افزايش زيست پذيري شهرها اثر گذار هستند.
با وجود فعالیتهای گسترده در مسیر ایجاد فضای سبز در مناطق شهر تهران، هنوز توازن برقرار نگشته و در محیطهای بالای شهر که کمتر به وجود این فضا نیاز است، گستردگی فضای سبز بیش از مناطق پایین شهر است که از لحاظ آلودگی و اکولوژی در نیازی فراوان به سر می برند. اهتمام جدی به این مقوله جزء وظایف خطیر شورای شهر آینده است.
توجه جدی به آموزش اخلاق شهروندی: شهروندي يكي از مهمترين و كاربردي‌ترين تئوري‌هاي عصر ماست. در ايده شهروندي حق همه افراد براي برخورداري از حقوق قانوني به رسميت شناخته شده و همچنين مسووليت‌هايي كه آنها بايد آن را به جهت برخورداري از يك زندگي مناسب‌تر برعهده گيرند مشخص مي‌شود.
بنابراين تئوري شهروندي يك ايده قدرتمند است. شهروندي بستر اجتماعي مناسبي را براي فعاليت‌هاي فرد مهيا مي‌كند تا او بتواند همه چيز را در خدمت پيشرفت خود به سوي تعالي به دست گيرد. پرداختن به موضوع اخلاق شهري و اخلاق شهروندي اگرچه امروز به همراه مفاهيم مدرن و در قالبي نو به مخاطبان عرضه مي‌شود اما بايد پذيرفت كه اصل اين موضوع صرفا واقعيتي نيست كه تنها منحصر به تمدن امروزين باشد، بلكه آنچه به عنوان شاهد و مثال مي‌توان از كتب مقدس الهي و يا دستورالعمل‌هاي مختلف مكتوب شده در دوره‌‌اي مختلف استخراج كرد مبين اين پاسخ است كه زندگي اخلا‌قي ريشه در تاريخ آفرينش داشته است. حتي اگر امروز ضرورت وجودش بيشتر از گذشته احساس شود. آن هم فارغ از جست‌وجو در چرايي وجود چنين ضرورتي. در بحث شوراها نیاز سنجی از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در این راه مساله یابی مناسبی با توجه به نظرات مدیران، شهروندان و ... صورت گیرد. علاوه بر مساله یابی باید آینده پژوهی را نیز در نظر گرفت. و طی یک برنامه ریزی منظم، برنامه برنامه های آینده شهر را واکاوی کرد. بنابراین دو رکن اساسی آینده پژوهی و مساله یابی را باید پیشگام ارزش های مدیریت شهری برای جلب مشارکت حداکثری شهروندان دانست.
توجه جدی به مقوله امنیت شهری: امنیت مفهومی ذهنی و نسبی است که بر پایه اصول متعدد در یک جامعه پدیدار و استمرار می یابد. در نگرش های سنتی به مقوله امنیت اغلب کاربرد نیروهای نظامی و تهدید محوری مورد توجه بوده ، در حالی که در مطالعات امنیتی انتقادی و جامعه نگر امروزه گروههای اجتماعی می توانند نه تنها از ناحیه ابزار نظامی بلکه از طریق عوامل محیطی یا اقتصادی مورد تهدید قرار بگیرند و این عوامل می توانند به نوبه خود یکپارچگی یا استقلال سیاسی یک کشور را مورد تهدید قرار دهند.
نظریه پردازان زیادی به بروز ناپایداری های امنیتی در نتیجه عدم تحقق مولفه های توسعه پایدار توجه کردند. نونژاد با تاکید بر رابطه امنیت و توسعه شرایط لازم برای توسعه پایدار شهری را شامل برقراری امنیت داخلی ، برقراری آزادی و سیاست خارجی مناسب می داند و معتقد است امنیت فرهنگ توسعه است . استیو پایل در کتاب شهرهای بی قاعده می نویسد مشکلات محیطی و اجتماعی که با توسعه شهری در طی زمان تغییر می یابد ممکن است به خطرات و تهدیدات امنیتی برای ثبات جامعه شهری و حتی ثبات شهری منجر شود. فیگر هرکونه ناهنجاری در فضای شهری را مقدمه ناامنی به شمار آورده و انبوهی جمعیت در شهرهای بزرگ را خطری برای امنیت پایدار شهری میداند. به نظر وی مسائل عمده کلان شهرها مهاجرت فزاینده روستا – شهری و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ ، حاشیه نشینی و جمعیت فقیر شهری است که می تواند به ناپایداری امنیتی منجر شود. مکتب اکولوژی (بوم شناسی) نیز با این دیدگاه که ریشه یابی ناهنجاری ها و خوشونت های شهری را در گروه شناخت عدم تعادل های اقتصادی و اجتماعی در جامعه شهری تلقی می نماید.
با توجه به مطالب ذکر شده تاکید اساسی برای توسعه پایدار وجود امنیت در همه مقوله ها می باشد. از اینرو امر ساماندهی فضای امنیت شهری تهران به عنوان بستر سازی برای توسعه پایدار شهری ضروری است که لازمه این امر شناخت مولفه ها و مقول های توسعه پایدار و ارتباط آن با امنیت شهری ، شناخت صحیح و علمی مقوله هایی که امنیت شهری را تهدید می کنند، شناخت نابرابری های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در مناطق شهری ، برنامه ریزی برای امنیت شهری با دیدگاه های علمی بدور از مسائل گروهی جناحی و سیاسی می باشد. به هر حال امنیت شهری مقوله اساسی و نیاز مبرم هم اکنون و آینده شهر کرج برای توسعه پایدار بوده و مسئولان و برنامه ریزان باید تمدیدات اساسی را به انجام برسانند.
.به خاطر دوری از طویل شدن یادداشت، به خلاصه ای از دیگر مطالبات می پردازیم:
-اصلاح الگوی مصرف در سازمانهاسی تابعه شهرداری
-توجه ویژه به معلولین و جانبازان
-گسترش نمادها و شعائر اسلامی در شهر
-برطرف نمودن مشکل جدی بافتهای فرسوده شهر
-دمیدن روح امید و نشاط در شهروندان با ایجاد فضاهایی برای برگزاری مراسمات شبانه
-ایجاد گردشگاهها و پارک های تفریحی
