به گزارش
جهانبین نیوز؛ یکی از مبانی حقوق مردم در حکومت، قانونمداری در جامعه است. رعایت قانون و شمول یکسان آن نسبت به همۀ اقشار جامعه چه از طبقۀ فرمانروایان و چه در زمرۀ فرمانبران از مواردی است که در سخنان امام خمینی (س) بیشترین تأکید و تصریح را داراست.
قانونمداری از اصولی است که ایشان در سراسر دوران حیات سیاسی و اجتماعی خود بر آن پافشاری کردهاند. حتی در مبارزات براندازی رژیم شاهنشاهی هم بر محور نوعی قانونگرایی حرکت کردهاند.
گرچه قانون به خودی خود حافظ حقوق مردم نیست، بلکه محتوای آن است که میتواند حقوق مردم را رقم زند، اما به خودی خود یکی از دریچههای رعایت حقوق مردم است. به عبارت دیگر معمولاً پایمال کردن حقوق مردم همراه با زیر پا گذاشتن قانون است. علت اصلی این است که معمولاً در مقام قانونگذاری توجه قانونگذاران به اهداف مثبت ادارۀ جامعه و حکومت معطوف است و در این راستا به حقوق مردم هم توجه میشود. اما در مقام اجرا، هنگامی حقوق مردم پایمال می شود که قوانین تصویب شده برای رعایت حقوق مردم به دلایل مختلف نادیده گرفته شود. از طرف دیگر قانونگرایی در مقابل عمل کردن براساس سلیقهها و احیاناً خواستهای مقطعی شخصی و گروهی است.
رعایت قانون به خودی خود حقوق مردم را تأمین نمیکند. ممکن است قانونی ظالمانه یا با هدف پایمال کردن حقوق همه یا بخشی از مردم در مواردی موجود باشد. اما قانون اگر در جهت عدالت و تأمین حقوق مردم باشد باز هم به رعایت و تأمین این حقوق نمیانجامد. اینجاست که رعایت قانون یا قانونمداری نقش خود را در تأمین حقوق مردم نشان میدهد. پس حقوق مردم وقتی تأمین میشود که اوّلاً قانون، عادلانه باشد و ثانیاً سازمان ادارۀ دولت، کشور به آن عمل کند. این نکته بهعلاوه توجه خاص امام خمینی (ره) به قانونمداری و ضرورت بررسی آن را بهعنوان یکی از مبانی قابل بررسی در موضوع حقوق مردم در حکومت نشان میدهد.
امام خمینی (ره)، برترین شخصیت قرن بیستم اندیشههای بلند و متعالی انسانی دارد. شخصیتی که با توکل بر خدا، رژیم سلطنتی را ویران کرد و در عصر غیبت در کشور ایران حکومت اسلامی را بنیان نهاد و شعاع آن جهان اسلام را نیز فراگرفت. ایشان نهادهای قانونیِ نظام جمهوری اسلامی را سامان دادند و زمینههای تعالی فرهنگ و تمدن دینی را فراهم آوردند و از این رهگذر راه معرفت الهی را برای بشر امروزی نمایان کردند.
حضرت امام (ره)، همواره بر آن تأکید داشت که وقتی افراد جامعه میتوانند در سایه فرهنگِ اجرای قانون به رشد و تعالی و کمال برسند، که اجرای قانون در گستره عام آن و در همه موارد و هماهنگ با یکدیگر باشد و تمامی افراد از مسئولان و مردم مؤظف باشند بر آن عمل کنند و همچنان میباید اجرای قانون در همه موارد و همه قلمروهای زندگی باشد؛ لذا اگر در جامعه به برخی از قوانین عمل شود و برخی رها شود، آن هدف متعالی حاصل نخواهد شد، گرچه ممکن است، مراتبی از آن تحقّق یافته باشد.
ایشان در این مورد به این آیه شریفه "انّ الذّین یکفرون بالله و رسله و یریدون أن یُفرقّوا بین الله و رسله و یقولون نؤمن ببعض و نکفر ببعض و یریدون أن یتخذوا بین ذلک سبیلاً أولئک هم الکافرون حقّا، یعنی کسانی که خدا و پیامبران او را انکار می کنند و می خواهند میان خدا و پیامبرانش تبعیض قائل شوند و می گویند به بعضی ایمان می آوریم و بعضی را انکار می کنیم و می خواهند در میان این دو، راهی برای خود انتخاب کنند، آنان کافران حقیقی اند"؛ و لذا در ادامه این گفتار می فرماید؛ در همه شئون انسانی، اسلام و قرآن باید وارد بشود، لکن بعضش باشد و بعضش نباشد، اشکال دارد.
حضرت امام خمینی (ره) در باب اهمیت قانون و منزلت بلند و استوار آن، همواره تأکید می کند و تخلّف از آن را حرام و خلاف شرع میداند. از نظرگاه امام در حکومت اسلامی، همه قوانین محترم و همه افراد میباید مواظب باشند تا تخلّف از قانون نکنند، حتی اگر قانون و مقرراتِ راهنمایی و رانندگی باشد و در این جهت تفاوتی بین قوانین نیست و میفرماید؛ "هم جهاد سازندگی باید مقررات را حفظ کند و هم کسان دیگر... باید هر نهادی روی همان مقرراتی که دارد عمل بکند... برخلاف مقررات، خلاف شرع است" و همین طور میفرماید؛ "اسلام دستور داده که همه باهم، تمام اقشار باهم، با اعتصام به حبل اللّه، پیش بروند، تخلّف از این دستور حرام و گناه است". (همان جا) حضرت امام (ره)، حفظِ نظام را در گرو عمل به قانون، و تخلّف از مقررات نظام اسلامی را نادرست می داند و به آیه شریفه استشهاد میکند که "یا أیّها الذینَ آمنوا کونوا قوّامین بالقسطِ ، ای کسانی که ایمان آوردهاید، کاملاً قیام به عدالت کنید".
علامه طبرسی در باب آیه مذکور میگوید: "خداوند از انسانهای مؤمن خواسته که همواره، خواهان قسط و عدالت باشند و این را جزء عادات خویش بدانند، چه در قول و چه در عمل". از این رو، حضرت امام خمینی (ره)، همواره بر حفظِ نظام، تأکید میکند و میفرماید؛حفظِ نظام از واجبات شرعیه است". ایشان برای حفظِ نظام جمهوری اسلامی بر اجرای قانون تأکید دارند و میفرماید: پس از رأی مجلس و انفاذ شورای نگهبان، هیچ مقامی حق ردّ آن را ندارد و دولت در اجرای آن باید بدون هیچ ملاحظهای اقدام کند و در موردی دیگر میفرماید؛ "البته باید همه امور، بر نظام و نظم باشد... حفظ نظم از واجبات الهی است". باید در قوه قضاییه هم این نظم، محفوظ باشد. یعنی این طور نباشد که قاضی یک روز بخواهد بیاید و یک روز دیگر هم نخواهد بیاید... باید یک مملکتی همه چیزش نظام داشته باشد.
حضرت امام (ره)، رهبری عزیز و مقتدر بود که نخست خود بر قانون و فرهنگ عمل بدان، پایبند و سپس دیگران را بر آن توصیه فراوان می کرد. و بر همین اساس، نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در پرتو رهبریهای حکیمانه و فداکاری ایثارگران عزیز، بنیان نهاده شد. ایشان براساس اندیشههای قرآنی خود، بر آن بوده که قرآن، بهترین قانون است و پایبندی بر رعایت آن، موجب سیادت مسلمین است؛ همچنان که اختلاف و شکست نیز در سایه بینظمی و رعایت نکردن قوانین شکل میگیرد؛ تخلف از قانون نیز ناشی از عدم تزکیه درونی انسانهاست و میباید براساس ضرورت امر به معروف، بر یادآوری قانون، اهتمام ورزید.
انتهای پیام/1028ج