چهارمحال و بختياري پنجرهاي به سوي تو ميگشايد تا در تقارن طبيعت، تاريخ، فرهنگ و هنر، گوشهاي از ميراث ملي اين سرزمين كهن را به دستان پر مهر تو بسپارد.
به گزارش خبرنگار جهانبین نیوز جهت آشنایی بیشتر هموطنان با جاذبه های گردشگری استان،ویژگی های چهارمحال و بختياري در يك نگاه بررسی می شود.
۱- مساحت: ۱۶۴۱۱ كيلومترمربع ۲- جمعيت: براساس سرشماری نفوس و مسکن ۱۳۹۰ : جمعيت استان در سال ۱۳۹۰، ۸۹۵۲۶۳ نفر (۱.۱۹ درصد از جمعیت ۷۵۱۴۹۶۹۹ نفری کشور)، ۴۵۰۹۶۸ نفر مرد و ۴۴۴۲۹۵ نفر زن، ۵۲۱۰۷۱ نفر جمعيت شهري(۲۶۲۶۷۸ مرد، ۲۵۸۳۹۳ نفر زن) و ۳۷۲۷۴۶ نفر جمعيت روستايي (۱۸۷۵۵۵ نفر مرد، ۱۸۵۱۹۱ نفر زن) و مابقی غیر ساکن
تراکم نسبی در کیلومترمریع در سال ۱۳۹۰ پنجاه و پنج ، در سال ۱۳۸۵ پنجاه و دو نفر بوده جمعیت در سال ۱۳۸۵ جمعیت استان ۸۵۷۹۱۰ (۱.۲۲ درصد از جمعیت کشور)
از لحاظ جمعیتی پس از استان بوشهر و زنجان ، چهارمحال و بختیاری در جایگاه بیست و پنجم قرار دارد. (و استان های خراسان شمالی، خراسان جنوبی، کهگیلویه و بویر احمد، سمنان و ایلام پس از چهارمحال وبختیاری در جایگاه ۲۶ تا ۳۱ قرار دارند)
متوسط رشد سالانه جمعیت در فاصله زمانی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ معادل ۰.۸۶ درصد (این عدد در کشور ۱.۲۹ درصد بوده) شهری ۳.۳۳ روستایی ۲.۱۱- درصد
متوسط بعد خانوار در سال ۱۳۹۰ ، ۳.۸ (در سال ۱۳۸۵ ، ۴.۴ نفر)
مساحت خاکی استان ۱۶۳۲۸.۳ کیلومتر مربع (یک درصد از کل کشور ۱۶۲۸۷۷۰.۸) در جایگاه ۲۵ قرار دارد (بالاتر از قزوین، کهگیلویه و بویر احمد ،گیلان ،تهران، قم، البرز)
نسبت شهر نشینی ۵۸.۲ درصد (در سال ۱۳۸۵ ، ۵۱.۵ درصد بوده)
۳- سرزمين: ۷۶% كوهها و تپهها – ۲۴% دشتهاي آبرفتي و فلاتها
۴- ارتفاعات: حدود ۲۵ قله با ارتفاع بيش از ۳۵۰۰ متر (شاه شهیدان، کلونچی، هفت تنان، دو زرده، هفت چشمه، هزار دره، کلار، ريگ، خوربه، سالداران، سبزكوه، احمد ليوه ...)
۵- چشمهها: بيش از ۱۰۰۰ چشمه و بيش از ۳۰۰ چشمه آب معدني (دیمه، سرداب، مولا، سرخون، آب سرده، مروارید، باغ رستم، كوهرنگ، سندگان، ...)
۶- سدها (در حال بهرهبرداري، در دست احداث، در دست مطالعات): بيش از ۳۱ سد (کارون۴، نعل اشکنان، بیدکان، تونل کوهرنگ، چغاخور، چشمه زنه هفشجان، خرسان، گهرو، سورك، و...)
۸- مناطق تحت مديريت سازمان محيط زيست: ۷ منطقه با مساحت ۱۵۷۸۱۴ هكتار شامل ۵ منطقه حفاظت شده، ۱ پارك ملي و ۱ اثر طبيعي ملي (شیدا، سبزکوه، هلن، قیصری، لاله واژگون، تنگ صیاد، ...
۹- آثار ميراث فرهنگي: بيش از ۶۳۰ اثر ثبت شده در فهرست آثار ملي (۵۸۹ اثر تاريخي، ۴ اثر طبيعي، ۴۱ اثر معنوي) و ۴۵۰۰ اثر شناسايي شده
۱۰- مفاخر ادبي و مذهبي: آيتالله دهكردي، عمان و دهقان ساماني، پژمان بختياري، داراب افسر بختياري، ميرزا حبيب دستان بني، ...
۱۱- جنگلهاي زاگرس: حدود ۳۰۷ هزار هكتار
۱۲- عشاير: ايل بختياري با بيش از ۹۰ هزار نفر جمعيت معادل ۸ درصد از جمعيت عشايري
۱۳- گونههاي گياهي و جانوري: بالغ بر ۹۲۳ گونه گياهي با ارزش و ۲۹۴ گونه جانوري
۱۴- تالابها: چغاخور، سولقان، گندمان، علي آباد، تالاب چال تر و چال خشك و... بيش از ۳۱۷۰ هكتار
۲۲- غارها: سيدآقا عيسي، سراب، جهانبين، غار يخي چما، منج، خراجي، تانا، ديريزنو، شيخ رجب، اشگفت سياه، آقا سيد عيسي، تاپو، كهبد، كوه سوخته، كلاجير، كر احمد، شهسوار، سر حد ساطح، رخ، دزك، دره برفگير، اردل، مير شكار و...
۲۳- قديميترين آثار انساني كشف شده: دوران پارينه سنگي (حدود ۱۰ تا ۱۱ هزار سال قبل)
۲۴- صنايع دستي: حدود ۲۰۰۰ صنعتگر فعال، حدود ۱۲ هزار نفر مهارت آموخته، ۷۰ رشته هنري (قالي، قفل چالشتر، گبه، گليم،جاجيم، سرانداز، نمد، حجاري، لباس محلي و ...)، داراي ۷ نشان يونسكو و ۲۰ نشان ملي در سال ۱۳۹۲ صادرات صنايع دستي از گمرك استان، فقط در رشته نمد حدود ۳۱۴ هزار دلار بوده است.
۲۵- سوغات استان: گز، عسل طبيعي، محصولات زراعي و باغي، گياهان داروئي و غذايي، صنایع دستی، فرش و ...
۲۶- تعداد تخت واحدهای اقامتی زیر نظر اداره کل (شامل ۱۴ هتل، ۳ هتل آپارتمان، ۷ میهمانپذیر) : ۷۸۴ تخت، و در خانههای استیجاری ۲۵۰ تخت
۲۷- تعداد مسافرین ورودی به استان: حدود ۱۱ میلیون نفر در سال برآورد می گردد
۲۸- زمینه های سرمایه گذاری در بخش گردشگری استان: احیاء ابنیه تاریخی و بهره برداری عمومی از آنها، ایجاد دهکده های تفریحی، ایجاد تاسیسات ورزشی و سرگرمی (پیست ورزش های زمستانی، ورزش های آبی و رفتینگ و...)، ایجاد هتل و مراکز اقامتی شهری، سرمایه گذاری در مناطق نمونه گردشگری استان (مصوب هیأت وزیران)، مدیریت کانون های گردشگری طبیعی، ایجاد کمپینگ های توریستی و...
۳۰- اعتبارات سال ۱۳۹۲ (بر حسب ميليون ريال): اعتبارات هزينهاي ۲۰۰۰۰ ، اعتبارات عمراني ملي ۲۱۷۵۰، اعتبارات عمراني استاني ۷۷۵۰
نگاهي به همسايه آسمان استان چهارمحال و بختياري با مساحت ۱۶۴۱۱ كيلومتر مربع در جنوب غربي كشور بين ۳۱ درجه و ۹ دقيقه تا ۳۲ درجه و ۴۹ دقيقه عرض شمالي و ۴۹ درجه و ۳۰ دقيقه تا ۵۱ درجه و ۲۶ دقيقه طول شرقي در مركز ارتفاعات موسوم به رشته كوههاي زاگرس قرار دارد. اين استان از طرف شمال و شرق با استان اصفهان، از طرف غرب با استان خوزستان، از سمت جنوب با استان كهگيلويه و بوير احمد و از شمال غرب با استان لرستان محدود مي شود. مركز استان، شهر شهركرد در ارتفاع ۲۰۶۶ متري از سطح درياهاي آزاد قرار دارد كه مرتفعترين شهر در بين مراكز استاني بوده و به همين سبب اين استان به بام ايران شهرت يافته است. اين منطقه داراي يك درصد از كل وسعت ايران و از لحاظ وسعت بيست و ششمين استان است و با وجود مساحت كم، ده درصد از منابع آب كشور را در اختيار دارد.
چهارمحال و بختياري تا قبل از سال ۱۳۳۲ در قالب شهرستان شهركرد و بختياري از شهرستانهاي استان اصفهان، يكي از استانهاي ۱۰ گانه آن زمان، محسوب ميشد در همين سال با توجه به ويژگيهاي متمايز اقتصادي، سياسي و اجتماعي حاكم بر منطقه از استان اصفهان منتزع و به عنوان فرمانداري مستقل "بختياري و چهارمحال" در تقسيمات كشور قرار گرفت. در سال ۱۳۳۷ اين فرمانداري به فرمانداري كل و سپس در سال ۱۳۵۲ طبق مصوبه هيأت وزيران, به استانداري ارتقا يافت .در حال حاضر استان چهارمحال و بختياري با جمعيتي نزديك به ۹۰۰ هزار نفر، دارای هفت شهرستان (به نامهاي اردل، بروجن، فارسان، شهركرد، لردگان، كوهرنگ و كيار)، ۲۲ بخش، ۳۱ شهر، ۴۵ دهستان و حدود ۱۰۰۰ آبادي است.
استان چهارمحال و بختياري منطقهاي است كوهستاني كه تقريبا ۷۶ درصد آن را كوهها و تپهها و ۲۴ درصد ديگر را دشتهاي آبرفتي و فلاتها تشكيل ميدهند. به علت ماهيت كوهستاني مرتفع، و قرار گرفتن در مسير بادهاي مرطوب سيستمهاي مديترانهاي داراي بارش نسبتاً مناسب ميباشد. غالبا در مناطق مرتفع نوع بارش به صورت برف بوده و وجود ارتفاعات پوشيده از برف يكي از ويژگيهاي اقليمي و جاذبههاي زمستاني اين استان است. مهمترين رشته كوه اين منطقه زردكوه بختياري است كه سخاوتمندانه رودخانههاي بزرگ كارون و زايندهرود را به كشور هديه ميكند. وجود ۲۰ رودخانه دائمي به طول ۹۰۵ كيلومتر و چشمههاي متعدد با گوراراترين آبها، بسان گردنبند فيروزهاي زينت بخش استان بوده، و با جريان در رگهاي آبي كشور، طراوت، آباداني و حيات را در مسير كوچ خود به استانهاي ديگر ارمغان ميبرند.
وجود دشت ها و مراتع غني ،زمينه سكونت انسان در اين استان را از ديرباز فراهم آورده است به طوري كه براساس مطالعات وپژوهشهاي باستان شناسي قديمي ترين آثار شناسايي شده در استان چهارمحال وبختياري به دوره فراپارينه سنگي و به حدود ۱۱ هزارسال قبل تعلق دارد. كشف تپه ها ومحوطه هاي بسياري از دوران پيش از تاريخ بويژه دوران مس و سنگ نشانگر حضور انسانها در محدوده زماني هزاره هفتم قبل از ميلاد به بعد در استان چهارمحال وبختياري است. در طول دوران هخامنشي واشكاني اين استان تحت سيطره حكام محلي اليمايي اداره مي شد. از آثار شاخص اين دوره دراستان مي توان به نقش برجسته هاي« شيرين او» و «يه شووه الگي » اشاره كرد با انقراض حكومت اليمائي بدست ساسانيان نقش مردم اين استان در تاريخ كم رنگ مي شود .تا پيش از تسلط اتابكان بر اين سرزمين ساكنين آن بصورت گرو ههاي نيمه يكجانشين وكوچرو زندگي مي كردند.ازحدود قرن ششم هجري تا قرن نهم اتابكان لربزرگ بواسطه حضور چشمگير در تحولات سياسي ايلخانان مغول براي خود نام وآوازه اي دست وپا كردند.از اتابكان لر آثار بسياري در اين استان همچون كاروانسراهاي قلعه مدرسه ، طاق سنگيهاي جونقان و مسجداتابكان شهركرد برجاي مانده است.
در كنار جاذبههاي متعدد تاريخي و فرهنگي، نظير ابنيه تاريخي، محوطهها و آثار باستاني، فرهنگ عشايري، بزرگان فرهنگ و هنر استان، دامنههاي زاگرس نيز گنجينهاي از طبيعت فراروي ما گذاشته- مناظري بديع و زيبا- تا بدانجا كه چهارمحال و بختياري را بهشت طبيعت دوستان و گردشگران ناميدهاند. وجود حدود ۲۵ قله با بلنداي بيش از ۳۵۰۰ متر ، بيش از ۱۰۰۰ چشمه و ۳۰۰ چشمه با خاصيت آب هاي معدني و رودخانهها، دشت لالههاي واژگون و مناطق حفاظت شده و شكار ممنوع بسيار نظير قيصري، شيدا، هلن، سبزكوه، تنگ صياد و جنگلهاي بلوط، يا همان طلاي سبز زاگرس، با تنوع بالغ بر ۹۲۳ گونه گياهي با ارزش و ۲۹۴ گونه جانوري و چشم اندازهاي كم نظير را در خود جاي دادهاند، تنها بخشي كوچك از اين بهشت به شمار ميآيند.
در اين رهگذار وجود بيش از ۱۲ هزار صنعتگر كه با زخمه هاي دست هاي خويش ۵۰ رشته هنري از قبيل قالي بافي، قفل سازي و توليد گبه، گليم،جاجيم، سرانداز، نمد، حجاري، لباس محلي و ... را در هياهوي زندگي شهري حفظ و صيانت نموده اند، جلوه اي ناب از زندگي مردمان اين سرزمين به شمار مي آيد. گز، نبات ،عسل طبيعي،كشك و قارا(قره قروت)از مهم ترين سوغات چهارمحال و بختياري مي باشد.
و اينك استان چهارمحال و بختياري پنجرهاي به سوي تو ميگشايد تا در تقارن طبيعت، تاريخ، فرهنگ و هنر، گوشهاي از ميراث ملي اين سرزمين كهن را به دستان پر مهر تو بسپارد.