رهبر انقلاب در بیانات روز ملی فناوری هسته‌ای، باید و نبایدهای مذاکرات هسته‌ای را چنین برشمردند: عدم تحمل زور و زیاده‌خواهی؛ تعطیل‌ناپذیری دستاوردهای هسته‌ای؛ استمرار استیفای حق تحقیق و توسعه و پیشرفت علمی؛ ادامه مذاکرات هسته‌ای و «هسته‌ای ماندن» آن و ادامه روابط متعارف با آژانس.
۰
تاریخ انتشارشنبه ۲۳ فروردين ۱۳۹۳ - ۱۰:۰۷
کد مطلب : ۱۳۶۹۱
خطوط قرمزی که دولت باید در مذاکرات هسته‌ای رعایت کند
به گزارش جهانبین نیوز، در شرایطی که روز دوم مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه ۱+۵ در وین در سطح معاونین وزرای خارجه و با ریاست وزیر خارجه ایران و نماینده روابط خارجی اتحادیه اروپا برگزار می شد، دیدار متخصصان سازمان انرژی اتمی کشور با رهبری، با اعلام خطوط قرمز ایران در مذاکرات هسته ای و تبیین نوع نگاه راهبردی کشورمان به این مذاکرات همراه بود. این بیانات از حیث زمانی نیز با درنظر گرفتن تلاشهای گسترده امریکا و اتحادیه اروپا طی هفته های گذشته برای متمایل کردن ایران به پذیرش نقطه نظرات آنها در زمینه مسائل حساس هسته ای کشور و همچنین اعلام آمادگی برای نگارش متن در این زمینه طی هفته های آتی، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و متضمن پیام هائی مهم برای طرفهای مذاکراتی ایران تلقی می شود.
بیانات رهبری در روز ملی فناوری هسته ای، ابعاد مختلفی دارد و ارائه محورهای اساسی نقشه راه دیپلماسی هسته ای در نگارش متن توافقنامه جامع با گروه ۱+۵ نیز از جمله آنها محسوب می شود. به واقع، رهبری در این بیانات با تاکید بر محورهای اساسی راهبرد کشور که بر پایه منافع ملی و حقوق مسلم ملت استوار است، نسبت به چشم انداز الزامات و حقوق ایران و ۱+۵ در قبال مساله هسته ای و تدوین توافق جامعی که در موافقتنامه ژنو وعده داده شده است، چارچوب های اساسی را تعیین کرده اند. این چارچوب ها، متضمن الزاماتی است که دیپلماسی هسته ای کشور باید پیگیر و تعقیب کننده آن باشد و در اجلاسی که گفته می شود در ابتدای ماه آینده با هدف نگارش متن مورد توافق راه حل جامع برگزاری می شود، بر پایه آنها اقدام نماید.
دیدگاههای مهم رهبری در دیدار امسال با مدیران و متخصصان سازمان انرژی اتمی، دقیقاً واکنش به محورهائی است که عمدتاً امریکا طی ماههای اخیر نسبت به آنها هدف گذاری نموده تا به تعدیل حقوق مسلم هسته ای ایران و تحمیل برخی خواسته های نامتعارف و غیرقانونی خود بر طرف ایرانی بپردازد.
خطوط قرمز نظام در مذاکرات هسته‌ای// اماده انتشار
در این زمینه، نقطه نظرات مقام معظم رهبری را می توان به دو دسته تقسیم نمود: دسته نخست، به توصیف و تبیین مبانی ورود ایران به مذاکرات هسته ای مربوط می شود و دسته دیگر، بایسته های یک مذاکره و توافق مورد حمایت کشورمان را بیان می دارد.
بند اول: مبانی و مؤلفه‌های راهبرد ایران در مذاکرات هسته‌ای
غرب از زمانی که ایران با اعلام سیاست تعامل موثر با جهان، با برگزاری مذاکرات متوازن و مبتنی بر منافع متقابل موافقت نمود، تلاش نموده تا تاثیرپذیری های مبتنی بر آسیب پذیری در برابر فشارهای سیاسی و تحریم های اقتصادی را دلیل تغییر رویکرد ایران قلمداد کند. در این زمینه، گزارش های متعدد بلکه اسناد رسمی نیز توسط ارکان مختلف دولت اوباما تدوین و منتشر شده است. با این حال، مقام معظم رهبری بارها این برداشت آنها را نادرست شمرده و دلایل ایران برای ورود به صحنه مذاکرات هسته ای جدید را بر مبنای آگاهی، خردورزی و تصمیم به بطلان کشیدن بر ادعای مسالمت جوئی غرب بیان کرده اند.
اما در بیانات اخیر ایشان، جنبه های دیگری از نگاه ایران به مذاکرات را می توان ملاحظه نمود که در عین داشتن مخاطب داخلی، متضمن پیام برای طرفهای خارجی در چشم انداز اجرای توافقنامه ژنو است.
الف- دانش هسته‌ای، آزمون اعتماد ملی در عبور از استعمار فرانو
نخستین نکته، تحسین عبور دانشمندان هسته ای از موانع ساخته و پرداخته غرب است. در این زمینه، اعتماد ملی به «توانستن» عبور از موانع تحریمی و فتح قله های دانش هسته ای، نقطه شروعی برای حرکت همه جانبه علمی به شمار می رود؛ حرکتی که رهبری در بیانات در حرم رضوی در ابتدای سال جدید نیز آن را تحت عنوان اقتدار علمی بیان داشتند.
خطوط قرمز نظام در مذاکرات هسته‌ای// اماده انتشار
به تعبیر رهبری، «اگرچه از دانش هسته ای برای تولید انرژی و همچنین در صنعت، بهداشت، کشاورزی، امنیت غذایی و تجارت استفاده می شود اما مهمترین فایده دانش هسته ای در کشور ما تقویت اعتماد به نفس ملی بود». وجود این اعتماد به نفس به معنای آنست که هرگاه ملت ایران اراده کند، می تواند هر مانعی در عرصه هسته ای و دیگر عرصه ها را درنوردد. بنابراین، غرب باید متوجه باشد که محدودسازی فعالیت های هسته ای هرگز قادر به از میان بردن یا تضعیف اعتماد ملی و انگیزه نخبگان برای توفیق بیشتر در زمینه چرخه سوخت هسته ای و دانش های مرتبط با آن نخواهد بود. یعنی انرژی هسته ای، دانش بومی ایران تلقی می شود و نه تنها تحدیدپذیر نیست بلکه قابلیت تعمیم و شبیه سازی برای پیشرفت علمی در دیگر عرصه ها را نیز دارد.
ب- قبول مذاکرات هسته‌ای برای خنثی‌سازی ایران‌هراسی
ایران هراسی، پروژه غرب طی سالهای گذشته بوده است تا با ابهام سازی حول محور ماهیت فعالیت های هسته ای (و غیرهسته ای) کشورمان، اجماعی را در سطح بین المللی به وجود آورد. رهبری، یکی از دلایل پیوستن به مذاکرات را باطل کردن این جادوی دشمن شمرده است: «موضوع هسته ای، یک نمونه از مسائلی است که تلاش کردند، به بهانه آن، بر ضد نظام اسلامی فضاسازی و دروغ پردازی کنند... هدف آنها این است که با این بهانه، فضای بین المللی را بر ضد ایران حفظ کنند و بر همین اساس بود که با طراحی جدید دولت برای مذاکره درخصوص موضوع هسته ای موافقت شد تا این جوّ جهانی شکسته و ابتکار عمل از طرف مقابل گرفته شود و حقیقت نیز برای افکار عمومی دنیا مشخص شود».
بنابراین، مبنای تعامل ایران با جهان در حوزه هسته ای (به رغم خوش بین نبودن به این مذاکرات به دلیل ماهیت دشمنی امریکا با ایران در فراسوی مسائل هسته ای)، نه تحریم ها و آسیب پذیری از آنها بلکه تلاش برای تضعیف ایران هراسی بوده است.
بند دوم: نقشه راه دیپلماسی در نگارش متن توافق جامع
با توجه به مبانی نگاه ایران به مذاکرات هسته ای، در خصوص مذاکرات و خروجی های آن نیز رهبری نکات مهمی را مطرح کرده اند که خطوط کلان راهبرد دیپلماسی هسته ای را تشکیل می دهد. این خطوط باید در مرحله تدوین توافق مربوط به راه حل جامع به دقت رعایت شود.
الف- عدم تحمل زور و زیاده‌خواهی
بر اساس یکی از یافته های تفکر راهبردی ایران به مساله هسته ای بر پایه آینده نگری و همچنین گذشته پژوهی (رفتارشناسی از غرب بر اساس تجارب مذاکرات هسته ای قبلی)، «تنها راه این است که به مسیر پیشرفت خود، با قدرت ادامه دهیم و زیربار حرف زور نرویم».
نرفتن زیر بار زور، تاکیدی دوباره بر لزوم متوازن بودن الزامات و احترام متقابل است. ضمن اینکه ایران در شرایط ضعف به مذاکرات نپیوسته است. به تعبیر دیگر، ایران در پذیرش اصل مذاکره و ورود به نشست های مربوط، هیچ گاه بر مبنای تاثیرپذیری از فشار و تحریم یا با فرض تحمل زیاده خواهی غرب اقدام نکرده است. به همین دلیل، شرایط نابرابر در این مذاکرات یا پذیرش الزاماتی نامتوازن و تحمیلی را هرگز نخواهد پذیرفت و نباید پذیرد.
خطوط قرمز نظام در مذاکرات هسته‌ای// اماده انتشار
این نکته، واکنش به اقدامات زیاده خواهانه ای است که طی ماههای اخیر از سوی امریکا برای تحمیل خواسته های خود و سوء استفاده از حمایت کشورمان از مذاکرات به عمل آمده است. طرح مسائل حقوق بشری یا دفاعی از جمله این اقدامات بوده است.
ب- تعطیل‌ناپذیری دستاوردهای هسته‌ای
یکی دیگر از نبایدها یا خطوط قرمز ایران در حوزه مذاکرات هسته ای بنا به بیانات اخیر رهبری، استمرار دستاوردهای هسته ای است: «فعالیتهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه تحقیق و توسعه هسته ای به هیچ وجه متوقف نخواهد شد و هیچیک از دستاوردهای هسته ای نیز تعطیل‌بردار نیست.»
گفتنی است که منظور رهبری، تعطیلی تاسیسات هسته ای بوده و این امر هرچند با «تعلیق» تفاوت دارد اما به معنای آن است که نباید تعلیق فعالیت های هسته ای نیز به گونه ای ادامه یابد که منتهی به تعطیلی یا «توقف» فعالیت ها و پیشرفت های هسته ای کشور شود.
در این زمینه، تاکید رهبری را باید واکنشی قاطع به آن چیزی دانست که در امریکا و با حمایت کانون های صهیونیستی به منظور به تعطیلی کشاندن تاسیسات حساس هسته ای کشور در پرتو مفهوم «برچیدن» تعقیب می شود. به عنوان نمونه، معاون وزیر خارجه امریکا چندی پیش در نشست کنگره گفته بود که تمایل قبلی وی، برچیدن برنامه هسته ای ایران است اما این امر را غیرعلمی و ناممکن شمرده بود.
رهبری در خصوص علت تعطیل ناپذیری این دستاوردها، به کاربردهای صلح آمیز آنها اشاره کرده اند که مبنای انحصاری و قطعی برنامه ریزی برای حصول دستاوردهای مذکور بوده است. از همین رو، «اگر حرکت علمی در فناوری هسته ای با قدرت و جدیت ادامه یابد، طیف متنوعی از فناوری‌ها، با شتاب، بوجود خواهد آمد، بنابراین مطلقاً در زمینه حرکت علمی هسته ای، امکان توقف و یا کُند شدن وجود ندارد».
ج- ادامه اعمال حق تحقیق و توسعه و پیشرفت علمی
عدم توقف حرکت علمی هسته ای، پیام آور این ضرورت و بایسته است که دانشمندان هسته ای کشور باید برای فتح دانش هسته ای در راستای اهداف صلح آمیز به صورت کامل تلاش نمایند. از آنجا که غرب در مذاکرات جاری تلاش نموده تا امکان تحقیق و توسعه (مطالعات نظری و کاربردی) در حوزه انرژی هسته ای صلح آمیز را که در توافقنامه ژنو نیز مورد حمایت قرار گرفته، محدود کند، رهبری اعمال محدودیت در این زمینه را غیرقابل قبول شمرده و به صورت صریح و قاطع تأکید کردند که «مذاکرات به این معنا نیست که جمهوری اسلامی ایران از حرکت علمی هسته ای خود کوتاه خواهد آمد». اند. البته برخی اعضای تیم هسته ای نیز پیش از این گفته بودند که غرب در برابر مواضع کشورمان دائر بر محدودیت ناپذیری تحقیق و توسعه هسته ای، تمکین نموده است.
اما رهبری به دلیل اهمیت این موضوع در جهاد علمی و با تأکید بر اینکه مذاکره کنندگان ایران باید بر ادامه تحقیقات و توسعه هسته ای پافشاری کنند، جمله بسیار روشنی را بیان داشته اند که بر اساس آن، «هیچ¬یک از دستاوردهای هسته ای کشور قابل تعطیل شدن نیست و کسی هم حق معامله برروی آنها را ندارد و کسی هم این کار را انجام نخواهد داد». در واقع، دیپلماسی هسته ای نیز قادر به قبول محدودیت در این زمینه نخواهد بود.
د- ادامه مذاکرات هسته‌ای و «هسته‌ای ماندن» آن
راهبرد ایران به ویژه بر پایه هدف گذاری که حول محور آن (خنثی کردن ایران هراسی) شده است، ادامه مذاکرات است. به واقع، ایران طرف برهم زننده این مذاکرات نبوده و با حسن نیت و احترام متقابل این مذاکرات را ادامه خواهد داد. اما این مذاکرات، همانگونه که از نام آن پیداست، «مذاکرات هسته ای» است و همچنان هم «هسته ای» باقی خواهد ماند. غربیها با توجه به راهبرد ایران برای ادامه مذاکرات، درصد سوء استفاده از آن برآمده اند به طوری که مسائل غیرمرتبط نظیر مسائل حقوق بشر، تروریسم و حتی مسائل موشکی را در این مذاکرات وارد نمایند و اجرای تعهدات هسته ای خود را منوط به این موضوعات نمایند. اما ایران به صورت قاطع نسبت به این مساله هشدار داده و مخالفت کرده است. رهبری با اعلام اینکه ««مذاکرات باید ادامه یابد و چارچوب آن هم موضوع هسته ای است»، بر راهبرد کشور که قبلاً نیز در بیانات ایشان آمده بود، تاکید مجدد نمودند.
خطوط قرمز نظام در مذاکرات هسته‌ای// اماده انتشار
ه- ادامه روابط متعارف با آژانس
با اینکه طی ماههای اخیر طرح مساله هسته ای عمدتاً یادآور مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ بوده است، اما یک زاویه مهم دیگر این بحث، آژانس بین المللی انرژی اتمی و توافق های ایران و آن نهاد به ویژه توافقنامه تهران بوده است که حتی پیش از توافقنامه ژنو نیز منعقد شده است. رویکرد آژانس در این زمینه، استفاده از اختیارات خود برای تحمیل فشارهای مضاعف بر ایران بوده است. در این زمینه، کشورمان وضعیتی متفاوت با مذاکرات گروه ۱+۵ داشته است. زیرا مذاکرات اخیر جنبه سیاسی و توجه به منافع متقابل دارد اما مذاکرات با آژانس، این سازمان از مسئولیت و اختیارات قانونی برخوردار بوده و حتی در زمینه امور خارج از پادمان نیز از قدرت حاشیه ای برای اعمال فشار روانی و سیاسی برخوردار است. غربیها از همین قدرت حاشیه ای به صورت تدوین گزارش های مدیرکل آژانس و همچنین تصمیمات شورای حکام علیه کشورمان بهره گرفته اند.
در هر حال، توافقنامه تهران متضمن تعهداتی برای کشورمان در قبال آژانس برای خاتمه دادن به ابهاماتی است که در گذشته مطرح شده و فراتر از پادمان بوده است. برای اینکه آژانس نیز رویکرد زیاده خواهی نداشته و اهمیت اقدامات داوطلبانه کشورمان در همکاریهای فراپادمانی را متوجه باشد، بارها برخی نهادها معترض شده اند که همکاری در اموری که فراتر از پادمان است باید معوض های روشنی برای کشورمان داشته باشد وگرنه باید متوقف شود. تا کنون جزئیات کامل ابهامات موردنظر آژانس مطرح نشده است و مذاکرات در این خصوص ادامه دارد. رهبری با علام اینکه «روابط آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران نیز باید روابط متعارف و غیرفوق العاده باشد» تاثیرگذاری بر روند مذاکرات مذکور را هدف گذاری نموده اند.
جمع بندی
بیانات اخیر رهبری علاوه بر ابعاد فوق، صنعت هسته ای کشور و سازمان های مسئول در این زمینه را نیز مخاطب قرار داده است. اینکه «پیشرفتها و دستاوردهای هسته ای که تا به امروز به دست آمده اند، در واقع بشارت و مژده ای برای ملت ایران است که می توانند راههای منتهی به قله های رفیع علم و فناوری را بپیمایند» و از این رو «حرکت علمی هسته ای، به هیچ وجه نباید متوقف و یا حتی کُند شود» به معنای الزام این صنایع به ادامه مسیر حرکت علمی هسته ای کشور است؛ حرکتی از گذشته آغاز شده، به دستاوردهای مشخص منتهی شده و باید توسعه یابد.
امیدواری رهبری به تداوم روز افزونِ این جهش ها، متضمن این تعهد و تکلیف برای سازمان انرژی اتمی است که راهبرد و چشم انداز صنعت هسته ای را در پرتو حمایت، تشویق و بسیج نیروهای خلاق، مبتکر و دانشمند بر پایه سیاست های ابلاغی معظم له تدوین و بکار گیرد. به واقع، برنامه ریزی برای ادامه جهش های فوق، بر عهده این سازمان خواهد بود.
علاوه بر این، با توجه به الزاماتی که در بیانات فوق به صورت مشخص بر دیپلماسی هسته ای در مراحل بعدی مذاکرات و به ویژه نگارش متن راه حل جامع مقرر شده است، بایسته های اقدام در این عرصه واضح است و از این رو، محورهای مذکور به عنوان معیارهای ارزیابی میزان تحقق منافع ملی در عملکرد و اقدامات آتی دیپلماسی هسته ای عمل خواهند کرد.
انتهای پیام/خ ز/
بیانات رهبری در روز ملی فناوری هسته ای، ابعاد مختلفی دارد و ارائه محورهای اساسی نقشه راه دیپلماسی هسته ای در نگارش متن توافقنامه جامع با گروه ۱+۵ نیز از جمله آنها محسوب می شود. به واقع، رهبری در این بیانات با تاکید بر محورهای اساسی راهبرد کشور که بر پایه منافع ملی و حقوق مسلم ملت استوار است، نسبت به چشم انداز الزامات و حقوق ایران و ۱+۵ در قبال مساله هسته ای و تدوین توافق جامعی که در موافقتنامه ژنو وعده داده شده است، چارچوب های اساسی را تعیین کرده اند. این چارچوب ها، متضمن الزاماتی است که دیپلماسی هسته ای کشور باید پیگیر و تعقیب کننده آن باشد و در اجلاسی که گفته می شود در ابتدای ماه آینده با هدف نگارش متن مورد توافق راه حل جامع برگزاری می شود، بر پایه آنها اقدام نماید.
دیدگاههای مهم رهبری در دیدار امسال با مدیران و متخصصان سازمان انرژی اتمی، دقیقاً واکنش به محورهائی است که عمدتاً امریکا طی ماههای اخیر نسبت به آنها هدف گذاری نموده تا به تعدیل حقوق مسلم هسته ای ایران و تحمیل برخی خواسته های نامتعارف و غیرقانونی خود بر طرف ایرانی بپردازد.
خطوط قرمز نظام در مذاکرات هسته‌ای// اماده انتشار
در این زمینه، نقطه نظرات مقام معظم رهبری را می توان به دو دسته تقسیم نمود: دسته نخست، به توصیف و تبیین مبانی ورود ایران به مذاکرات هسته ای مربوط می شود و دسته دیگر، بایسته های یک مذاکره و توافق مورد حمایت کشورمان را بیان می دارد.
بند اول: مبانی و مؤلفه‌های راهبرد ایران در مذاکرات هسته‌ای
غرب از زمانی که ایران با اعلام سیاست تعامل موثر با جهان، با برگزاری مذاکرات متوازن و مبتنی بر منافع متقابل موافقت نمود، تلاش نموده تا تاثیرپذیری های مبتنی بر آسیب پذیری در برابر فشارهای سیاسی و تحریم های اقتصادی را دلیل تغییر رویکرد ایران قلمداد کند. در این زمینه، گزارش های متعدد بلکه اسناد رسمی نیز توسط ارکان مختلف دولت اوباما تدوین و منتشر شده است. با این حال، مقام معظم رهبری بارها این برداشت آنها را نادرست شمرده و دلایل ایران برای ورود به صحنه مذاکرات هسته ای جدید را بر مبنای آگاهی، خردورزی و تصمیم به بطلان کشیدن بر ادعای مسالمت جوئی غرب بیان کرده اند.
اما در بیانات اخیر ایشان، جنبه های دیگری از نگاه ایران به مذاکرات را می توان ملاحظه نمود که در عین داشتن مخاطب داخلی، متضمن پیام برای طرفهای خارجی در چشم انداز اجرای توافقنامه ژنو است.
الف- دانش هسته‌ای، آزمون اعتماد ملی در عبور از استعمار فرانو
نخستین نکته، تحسین عبور دانشمندان هسته ای از موانع ساخته و پرداخته غرب است. در این زمینه، اعتماد ملی به «توانستن» عبور از موانع تحریمی و فتح قله های دانش هسته ای، نقطه شروعی برای حرکت همه جانبه علمی به شمار می رود؛ حرکتی که رهبری در بیانات در حرم رضوی در ابتدای سال جدید نیز آن را تحت عنوان اقتدار علمی بیان داشتند.
خطوط قرمز نظام در مذاکرات هسته‌ای// اماده انتشار
به تعبیر رهبری، «اگرچه از دانش هسته ای برای تولید انرژی و همچنین در صنعت، بهداشت، کشاورزی، امنیت غذایی و تجارت استفاده می شود اما مهمترین فایده دانش هسته ای در کشور ما تقویت اعتماد به نفس ملی بود». وجود این اعتماد به نفس به معنای آنست که هرگاه ملت ایران اراده کند، می تواند هر مانعی در عرصه هسته ای و دیگر عرصه ها را درنوردد. بنابراین، غرب باید متوجه باشد که محدودسازی فعالیت های هسته ای هرگز قادر به از میان بردن یا تضعیف اعتماد ملی و انگیزه نخبگان برای توفیق بیشتر در زمینه چرخه سوخت هسته ای و دانش های مرتبط با آن نخواهد بود. یعنی انرژی هسته ای، دانش بومی ایران تلقی می شود و نه تنها تحدیدپذیر نیست بلکه قابلیت تعمیم و شبیه سازی برای پیشرفت علمی در دیگر عرصه ها را نیز دارد.
ب- قبول مذاکرات هسته‌ای برای خنثی‌سازی ایران‌هراسی
ایران هراسی، پروژه غرب طی سالهای گذشته بوده است تا با ابهام سازی حول محور ماهیت فعالیت های هسته ای (و غیرهسته ای) کشورمان، اجماعی را در سطح بین المللی به وجود آورد. رهبری، یکی از دلایل پیوستن به مذاکرات را باطل کردن این جادوی دشمن شمرده است: «موضوع هسته ای، یک نمونه از مسائلی است که تلاش کردند، به بهانه آن، بر ضد نظام اسلامی فضاسازی و دروغ پردازی کنند... هدف آنها این است که با این بهانه، فضای بین المللی را بر ضد ایران حفظ کنند و بر همین اساس بود که با طراحی جدید دولت برای مذاکره درخصوص موضوع هسته ای موافقت شد تا این جوّ جهانی شکسته و ابتکار عمل از طرف مقابل گرفته شود و حقیقت نیز برای افکار عمومی دنیا مشخص شود».
بنابراین، مبنای تعامل ایران با جهان در حوزه هسته ای (به رغم خوش بین نبودن به این مذاکرات به دلیل ماهیت دشمنی امریکا با ایران در فراسوی مسائل هسته ای)، نه تحریم ها و آسیب پذیری از آنها بلکه تلاش برای تضعیف ایران هراسی بوده است.
بند دوم: نقشه راه دیپلماسی در نگارش متن توافق جامع
با توجه به مبانی نگاه ایران به مذاکرات هسته ای، در خصوص مذاکرات و خروجی های آن نیز رهبری نکات مهمی را مطرح کرده اند که خطوط کلان راهبرد دیپلماسی هسته ای را تشکیل می دهد. این خطوط باید در مرحله تدوین توافق مربوط به راه حل جامع به دقت رعایت شود.
الف- عدم تحمل زور و زیاده‌خواهی
بر اساس یکی از یافته های تفکر راهبردی ایران به مساله هسته ای بر پایه آینده نگری و همچنین گذشته پژوهی (رفتارشناسی از غرب بر اساس تجارب مذاکرات هسته ای قبلی)، «تنها راه این است که به مسیر پیشرفت خود، با قدرت ادامه دهیم و زیربار حرف زور نرویم».
نرفتن زیر بار زور، تاکیدی دوباره بر لزوم متوازن بودن الزامات و احترام متقابل است. ضمن اینکه ایران در شرایط ضعف به مذاکرات نپیوسته است. به تعبیر دیگر، ایران در پذیرش اصل مذاکره و ورود به نشست های مربوط، هیچ گاه بر مبنای تاثیرپذیری از فشار و تحریم یا با فرض تحمل زیاده خواهی غرب اقدام نکرده است. به همین دلیل، شرایط نابرابر در این مذاکرات یا پذیرش الزاماتی نامتوازن و تحمیلی را هرگز نخواهد پذیرفت و نباید پذیرد.
خطوط قرمز نظام در مذاکرات هسته‌ای// اماده انتشار
این نکته، واکنش به اقدامات زیاده خواهانه ای است که طی ماههای اخیر از سوی امریکا برای تحمیل خواسته های خود و سوء استفاده از حمایت کشورمان از مذاکرات به عمل آمده است. طرح مسائل حقوق بشری یا دفاعی از جمله این اقدامات بوده است.
ب- تعطیل‌ناپذیری دستاوردهای هسته‌ای
یکی دیگر از نبایدها یا خطوط قرمز ایران در حوزه مذاکرات هسته ای بنا به بیانات اخیر رهبری، استمرار دستاوردهای هسته ای است: «فعالیتهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه تحقیق و توسعه هسته ای به هیچ وجه متوقف نخواهد شد و هیچیک از دستاوردهای هسته ای نیز تعطیل‌بردار نیست.»
گفتنی است که منظور رهبری، تعطیلی تاسیسات هسته ای بوده و این امر هرچند با «تعلیق» تفاوت دارد اما به معنای آن است که نباید تعلیق فعالیت های هسته ای نیز به گونه ای ادامه یابد که منتهی به تعطیلی یا «توقف» فعالیت ها و پیشرفت های هسته ای کشور شود.
در این زمینه، تاکید رهبری را باید واکنشی قاطع به آن چیزی دانست که در امریکا و با حمایت کانون های صهیونیستی به منظور به تعطیلی کشاندن تاسیسات حساس هسته ای کشور در پرتو مفهوم «برچیدن» تعقیب می شود. به عنوان نمونه، معاون وزیر خارجه امریکا چندی پیش در نشست کنگره گفته بود که تمایل قبلی وی، برچیدن برنامه هسته ای ایران است اما این امر را غیرعلمی و ناممکن شمرده بود.
رهبری در خصوص علت تعطیل ناپذیری این دستاوردها، به کاربردهای صلح آمیز آنها اشاره کرده اند که مبنای انحصاری و قطعی برنامه ریزی برای حصول دستاوردهای مذکور بوده است. از همین رو، «اگر حرکت علمی در فناوری هسته ای با قدرت و جدیت ادامه یابد، طیف متنوعی از فناوری‌ها، با شتاب، بوجود خواهد آمد، بنابراین مطلقاً در زمینه حرکت علمی هسته ای، امکان توقف و یا کُند شدن وجود ندارد».
ج- ادامه اعمال حق تحقیق و توسعه و پیشرفت علمی
عدم توقف حرکت علمی هسته ای، پیام آور این ضرورت و بایسته است که دانشمندان هسته ای کشور باید برای فتح دانش هسته ای در راستای اهداف صلح آمیز به صورت کامل تلاش نمایند. از آنجا که غرب در مذاکرات جاری تلاش نموده تا امکان تحقیق و توسعه (مطالعات نظری و کاربردی) در حوزه انرژی هسته ای صلح آمیز را که در توافقنامه ژنو نیز مورد حمایت قرار گرفته، محدود کند، رهبری اعمال محدودیت در این زمینه را غیرقابل قبول شمرده و به صورت صریح و قاطع تأکید کردند که «مذاکرات به این معنا نیست که جمهوری اسلامی ایران از حرکت علمی هسته ای خود کوتاه خواهد آمد». اند. البته برخی اعضای تیم هسته ای نیز پیش از این گفته بودند که غرب در برابر مواضع کشورمان دائر بر محدودیت ناپذیری تحقیق و توسعه هسته ای، تمکین نموده است.
اما رهبری به دلیل اهمیت این موضوع در جهاد علمی و با تأکید بر اینکه مذاکره کنندگان ایران باید بر ادامه تحقیقات و توسعه هسته ای پافشاری کنند، جمله بسیار روشنی را بیان داشته اند که بر اساس آن، «هیچ¬یک از دستاوردهای هسته ای کشور قابل تعطیل شدن نیست و کسی هم حق معامله برروی آنها را ندارد و کسی هم این کار را انجام نخواهد داد». در واقع، دیپلماسی هسته ای نیز قادر به قبول محدودیت در این زمینه نخواهد بود.
د- ادامه مذاکرات هسته‌ای و «هسته‌ای ماندن» آن
راهبرد ایران به ویژه بر پایه هدف گذاری که حول محور آن (خنثی کردن ایران هراسی) شده است، ادامه مذاکرات است. به واقع، ایران طرف برهم زننده این مذاکرات نبوده و با حسن نیت و احترام متقابل این مذاکرات را ادامه خواهد داد. اما این مذاکرات، همانگونه که از نام آن پیداست، «مذاکرات هسته ای» است و همچنان هم «هسته ای» باقی خواهد ماند. غربیها با توجه به راهبرد ایران برای ادامه مذاکرات، درصد سوء استفاده از آن برآمده اند به طوری که مسائل غیرمرتبط نظیر مسائل حقوق بشر، تروریسم و حتی مسائل موشکی را در این مذاکرات وارد نمایند و اجرای تعهدات هسته ای خود را منوط به این موضوعات نمایند. اما ایران به صورت قاطع نسبت به این مساله هشدار داده و مخالفت کرده است. رهبری با اعلام اینکه ««مذاکرات باید ادامه یابد و چارچوب آن هم موضوع هسته ای است»، بر راهبرد کشور که قبلاً نیز در بیانات ایشان آمده بود، تاکید مجدد نمودند.
خطوط قرمز نظام در مذاکرات هسته‌ای// اماده انتشار
ه- ادامه روابط متعارف با آژانس
با اینکه طی ماههای اخیر طرح مساله هسته ای عمدتاً یادآور مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ بوده است، اما یک زاویه مهم دیگر این بحث، آژانس بین المللی انرژی اتمی و توافق های ایران و آن نهاد به ویژه توافقنامه تهران بوده است که حتی پیش از توافقنامه ژنو نیز منعقد شده است. رویکرد آژانس در این زمینه، استفاده از اختیارات خود برای تحمیل فشارهای مضاعف بر ایران بوده است. در این زمینه، کشورمان وضعیتی متفاوت با مذاکرات گروه ۱+۵ داشته است. زیرا مذاکرات اخیر جنبه سیاسی و توجه به منافع متقابل دارد اما مذاکرات با آژانس، این سازمان از مسئولیت و اختیارات قانونی برخوردار بوده و حتی در زمینه امور خارج از پادمان نیز از قدرت حاشیه ای برای اعمال فشار روانی و سیاسی برخوردار است. غربیها از همین قدرت حاشیه ای به صورت تدوین گزارش های مدیرکل آژانس و همچنین تصمیمات شورای حکام علیه کشورمان بهره گرفته اند.
در هر حال، توافقنامه تهران متضمن تعهداتی برای کشورمان در قبال آژانس برای خاتمه دادن به ابهاماتی است که در گذشته مطرح شده و فراتر از پادمان بوده است. برای اینکه آژانس نیز رویکرد زیاده خواهی نداشته و اهمیت اقدامات داوطلبانه کشورمان در همکاریهای فراپادمانی را متوجه باشد، بارها برخی نهادها معترض شده اند که همکاری در اموری که فراتر از پادمان است باید معوض های روشنی برای کشورمان داشته باشد وگرنه باید متوقف شود. تا کنون جزئیات کامل ابهامات موردنظر آژانس مطرح نشده است و مذاکرات در این خصوص ادامه دارد. رهبری با علام اینکه «روابط آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران نیز باید روابط متعارف و غیرفوق العاده باشد» تاثیرگذاری بر روند مذاکرات مذکور را هدف گذاری نموده اند.
جمع بندی
بیانات اخیر رهبری علاوه بر ابعاد فوق، صنعت هسته ای کشور و سازمان های مسئول در این زمینه را نیز مخاطب قرار داده است. اینکه «پیشرفتها و دستاوردهای هسته ای که تا به امروز به دست آمده اند، در واقع بشارت و مژده ای برای ملت ایران است که می توانند راههای منتهی به قله های رفیع علم و فناوری را بپیمایند» و از این رو «حرکت علمی هسته ای، به هیچ وجه نباید متوقف و یا حتی کُند شود» به معنای الزام این صنایع به ادامه مسیر حرکت علمی هسته ای کشور است؛ حرکتی از گذشته آغاز شده، به دستاوردهای مشخص منتهی شده و باید توسعه یابد.
امیدواری رهبری به تداوم روز افزونِ این جهش ها، متضمن این تعهد و تکلیف برای سازمان انرژی اتمی است که راهبرد و چشم انداز صنعت هسته ای را در پرتو حمایت، تشویق و بسیج نیروهای خلاق، مبتکر و دانشمند بر پایه سیاست های ابلاغی معظم له تدوین و بکار گیرد. به واقع، برنامه ریزی برای ادامه جهش های فوق، بر عهده این سازمان خواهد بود.
علاوه بر این، با توجه به الزاماتی که در بیانات فوق به صورت مشخص بر دیپلماسی هسته ای در مراحل بعدی مذاکرات و به ویژه نگارش متن راه حل جامع مقرر شده است، بایسته های اقدام در این عرصه واضح است و از این رو، محورهای مذکور به عنوان معیارهای ارزیابی میزان تحقق منافع ملی در عملکرد و اقدامات آتی دیپلماسی هسته ای عمل خواهند کرد.
انتهای پیام/خ ز/
مرجع : مشرق نیوز