يكي از رشته هاي صنايع دستي استان سياه چادر (بهون بافي) نام دارد، اين دست باف در حوزه صنايع دستي عشاير و در گروه بافته هاي داري قرار دارد .
۲
تاریخ انتشارپنجشنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳ - ۰۹:۲۹
کد مطلب : ۲۱۳۷۶
بهارانه
سیاه چادر؛ یکی از صنایع دستی چهارمحال و بختیاری
به گزارش خبرنگار جهانبین نیوز سیاه چادر نوعی چادر است که از موی بز سیاه و توسط زنان عشایر بافته می شود. عشایر در ییلاق و قشلاق مکانهای معینی برای اقامت دارند که معمولاً در زیر این سیاه چادر ها زندگی و استراحت می کنند.
سیاه چادر ها همواره از موی بز بافته می شوند و این به چند دلیل مهم است. اول آنکه موی بز خاصیت بسیار مطلوبی برای حفظ آب در مواقع بارندگی دارد و معمولاً آب باران از جداره آن عبور نمی کند. دوم آنکه موی بز در دسترس و ارزان تهیه می شود.
برای آشنایی بیشتر با این هنر بختیاری به معرفی آن می پردازیم.
سياه چادر بافي siah chador bafi) Traditional wearing)
يكي از رشته هاي صنايع دستي استان سياه چادر (بهون بافي) نام دارد .اين دست باف در حوزه صنايع دستي عشاير و در گروه بافته هاي داري قرار دارد .
از انجا كه سياه چادر (بهون) يكي از مهمترين اركان زندگي عشايري و كوچ نشيني بوده و هست و بدون اين دست بافت امكان ادامه زندگي كوچ نشيني بسيار سخت و تقريبا غير ممكن بود .
از گذشته هاي دور عشاير دريافتند به منظور اسكان در مناطق مختلف (كوه ها، دشتها، جنگل هاو...) نياز سر پناهي دارند كه ويژگي هاي خاصي داشته باشد از جمله با توجه ماهيت كوچ و عدم يكجا نشيني امكان بر پا كردن و جمع كردن را در كمترين زمان و صرف انرژي را انجام پذيرد و از طرفي با توجه به زندگي مردم عشاير حضور در فصول مختلف گرما و سرما و... كارا باشد به همين دليل از خاصيت موي بز بهره گرفته و نسبت به بافت سياه چادر يا بهون نمودند.
نكته قابل ذكر اين است كه سياه چادر عشايري دركمتر از نيم ساعت بر پا و يا جمع آوري مي شود همچنين در مواقع گرما منافذ بافت سياه چادر منبسط (باز) مي گردد و كار تهويه و مبادله هواي خنك را فراهم مي سازد و بالعكس در مواقع سرما و بارندگي منفذهاي ذكر شده منقبض (بسته) و از ورود هواي سرد به داخل را مانع مي شود و جالب تر اينكه در زمان بارندگي آب حاصل برف و باران در الياف (تار وپود) چادر جذب شده و به مدت طولاني از ورود نزولات اسماني به داخل جلوگيري مي كند .
بافت سياه چادر (بهون) همانند ساير بافته هاي داري است و مراحل آماده سازي ابزار كار و مواد اوليه بدين شرح است ابتدا موي بز را با وسيله قيچي مانند به نام ((چره))مي چينند و پس از جدا سازي كرك ها ي موجود در موهاي بز ابتدا آنها را شستشو و سپس با وسيله ابتدايي به نام پره ((پيلي)) مي ريسند وقتي مراحل ريسيدن به اتمام رسيد و به ميزان مورد نياز رشته ها بافته شده از مو آماده شد در زمين مسطح و باز ميخ فلزي يا چوبي به فاصله( معمولا ۵ تا ۱۰ متر) مورد نظر مي كوبند و سپس رشته بافته شده از مو را به صورت دولا درآورده و از يك طرف دار به طرف ديگر به صورت دوراني چله دواني مي كنند.
عرض بافت در هر قطعه بهون را ((لت)) مي گويند. هر لت به طور متوسط تا ۳۵ سانتي متراست پس از چله دواني يك لت با استفاده دو قطعه چوب گرد به عرض لت كه به آن ((پيز)) و (( پشت پيز)) مي گويند نخ را يك در ميان ورت چيني كرده و با رد كردن همان رشته موي بز ريسيده شده را به عنوان پود از لابلاي چله (تار) مي‌گذراند و با كركيد به پودها را مي كوبند تا چله با پود در هم تنيده و چفت شود و به همين صورت بافت را تا پايان ادامه مي دهند .
نكته قابل ذكر اينكه زنان عشاير در حين بافت توجه دارند كه به ازاي هر ۵/۱متر بافت از طول هر لت سوراخ هايي براي مبادله هوا ايجاد مي كنند و در ابتدا و انتهاي هر لت بافته شده رشته هاي از جنس لت براي آويز منگوله هاي شرابه دار جهت تزيين در نظر مي گيرند و همچنين بافنده براي لت ها ي جلويي و آخرين به فاصله هر دو متر قلاب هاي از جنس موي بز نصب مي كنند تا در زمان بر پايي سياه چادر از قلابهاي ذكر شده طناب كشي به منظور مهار و استقرار چادر استفاده شود. در مرحله آخر لت هاي بافته شده به صورت طولي در كنار يكديگر پهن نموده و بافندگان با سوزن موسوم به جوال دوز با نخ هاي هم جنس لت‌ها به هم مونتاژ مي كنند هر چادر معمولا از ۱۵ تا ۲۲ لت تشكيل شده كه قابليت اسكان ۶ تا ۱۰ نفر را دارا مي‌باشد .
دربافت سياه چادر به علت ماهيت خشن طبيعت و ... امكان ايجاد طرح ونقش وجود ندارد اما تزيينات داخل بهون بسيار جذاب و زيباست. وزن سياه چادر از ۶۰ تا ۱۰۰كيلو است كه هنگام كوچ با كليه ابزار ان بر روي يك چهارپا قرار گرفته و حمل مي شود.
از آنجا كه عشاير از نظر اجتماعي انسان هاي مهمان‌دوست، بي آلايش و مهربان هستند و شرايط حاكم بر زندگي كوچ نشيني از انها مردمان مولد و توليد كننده ساخته است لذا از خصلت هاي فوق العاده خوب و ارزشمند را كه كمتر در مردم ساير طبقات اجتماعي وجود دارد و اين ويژگي ها عشاير را از ساير طبقات اجتماعي متمايز نموده است.
از صفات خوب عشاير مهمان نوازي و حس خدمت به رسيده هاي اين مردم است به همين دليل خانه عشايري (سياه چادر )درب ورودي خروجي ندارد و چادر (بهون) را هنگام نصب از پشت بر روي زمين كشده تا از ورود جانوران و... جلوگيري و از جلو كاملا باز است .
همانطور كه در سطور بالا ذكر شد اين دستبافت صد در صد عشايري و خود مصرف است كه با ورود ساير چادرهاي صنعتي و خارجي نظير برزنت به علت ارزاني و وزن كم توليد سياه چادر محدود گرديده است .
جغرافيا توليد سياه چادر (بهون)كليه كانون هاي عشايري در سراسر استان مي باشد .
مهمترين تهديد و دشمن سياه چادر (بهون) آفات لار و بيد است كه در صورت تماس با سياه چادر به زودي تجزيه و از بين مي رود. سياه چادر نبايد به مدت طولاني بسته باشد و امكان مجاورت در هواي آزاد در كليه سطوح سياه چادر مهيا گردد .
نام محصول: سياه چادر نام تجاری: بافته عشايري کد شناسایي : ۱/۱/۹۶/۵۴-۷
مواد اولیه: موي بز رنگ: سياه محل توليد : كانونهاي عشايري
کاربردها: اسكان ارزش: - ارزش افزوده:۳۰۰%
انتهای پیام/1020ج
سیاه چادر ها همواره از موی بز بافته می شوند و این به چند دلیل مهم است. اول آنکه موی بز خاصیت بسیار مطلوبی برای حفظ آب در مواقع بارندگی دارد و معمولاً آب باران از جداره آن عبور نمی کند. دوم آنکه موی بز در دسترس و ارزان تهیه می شود.
برای آشنایی بیشتر با این هنر بختیاری به معرفی آن می پردازیم.
سياه چادر بافي siah chador bafi) Traditional wearing)
يكي از رشته هاي صنايع دستي استان سياه چادر (بهون بافي) نام دارد .اين دست باف در حوزه صنايع دستي عشاير و در گروه بافته هاي داري قرار دارد .
از انجا كه سياه چادر (بهون) يكي از مهمترين اركان زندگي عشايري و كوچ نشيني بوده و هست و بدون اين دست بافت امكان ادامه زندگي كوچ نشيني بسيار سخت و تقريبا غير ممكن بود .
از گذشته هاي دور عشاير دريافتند به منظور اسكان در مناطق مختلف (كوه ها، دشتها، جنگل هاو...) نياز سر پناهي دارند كه ويژگي هاي خاصي داشته باشد از جمله با توجه ماهيت كوچ و عدم يكجا نشيني امكان بر پا كردن و جمع كردن را در كمترين زمان و صرف انرژي را انجام پذيرد و از طرفي با توجه به زندگي مردم عشاير حضور در فصول مختلف گرما و سرما و... كارا باشد به همين دليل از خاصيت موي بز بهره گرفته و نسبت به بافت سياه چادر يا بهون نمودند.
نكته قابل ذكر اين است كه سياه چادر عشايري دركمتر از نيم ساعت بر پا و يا جمع آوري مي شود همچنين در مواقع گرما منافذ بافت سياه چادر منبسط (باز) مي گردد و كار تهويه و مبادله هواي خنك را فراهم مي سازد و بالعكس در مواقع سرما و بارندگي منفذهاي ذكر شده منقبض (بسته) و از ورود هواي سرد به داخل را مانع مي شود و جالب تر اينكه در زمان بارندگي آب حاصل برف و باران در الياف (تار وپود) چادر جذب شده و به مدت طولاني از ورود نزولات اسماني به داخل جلوگيري مي كند .
بافت سياه چادر (بهون) همانند ساير بافته هاي داري است و مراحل آماده سازي ابزار كار و مواد اوليه بدين شرح است ابتدا موي بز را با وسيله قيچي مانند به نام ((چره))مي چينند و پس از جدا سازي كرك ها ي موجود در موهاي بز ابتدا آنها را شستشو و سپس با وسيله ابتدايي به نام پره ((پيلي)) مي ريسند وقتي مراحل ريسيدن به اتمام رسيد و به ميزان مورد نياز رشته ها بافته شده از مو آماده شد در زمين مسطح و باز ميخ فلزي يا چوبي به فاصله( معمولا ۵ تا ۱۰ متر) مورد نظر مي كوبند و سپس رشته بافته شده از مو را به صورت دولا درآورده و از يك طرف دار به طرف ديگر به صورت دوراني چله دواني مي كنند.
عرض بافت در هر قطعه بهون را ((لت)) مي گويند. هر لت به طور متوسط تا ۳۵ سانتي متراست پس از چله دواني يك لت با استفاده دو قطعه چوب گرد به عرض لت كه به آن ((پيز)) و (( پشت پيز)) مي گويند نخ را يك در ميان ورت چيني كرده و با رد كردن همان رشته موي بز ريسيده شده را به عنوان پود از لابلاي چله (تار) مي‌گذراند و با كركيد به پودها را مي كوبند تا چله با پود در هم تنيده و چفت شود و به همين صورت بافت را تا پايان ادامه مي دهند .
نكته قابل ذكر اينكه زنان عشاير در حين بافت توجه دارند كه به ازاي هر ۵/۱متر بافت از طول هر لت سوراخ هايي براي مبادله هوا ايجاد مي كنند و در ابتدا و انتهاي هر لت بافته شده رشته هاي از جنس لت براي آويز منگوله هاي شرابه دار جهت تزيين در نظر مي گيرند و همچنين بافنده براي لت ها ي جلويي و آخرين به فاصله هر دو متر قلاب هاي از جنس موي بز نصب مي كنند تا در زمان بر پايي سياه چادر از قلابهاي ذكر شده طناب كشي به منظور مهار و استقرار چادر استفاده شود. در مرحله آخر لت هاي بافته شده به صورت طولي در كنار يكديگر پهن نموده و بافندگان با سوزن موسوم به جوال دوز با نخ هاي هم جنس لت‌ها به هم مونتاژ مي كنند هر چادر معمولا از ۱۵ تا ۲۲ لت تشكيل شده كه قابليت اسكان ۶ تا ۱۰ نفر را دارا مي‌باشد .
دربافت سياه چادر به علت ماهيت خشن طبيعت و ... امكان ايجاد طرح ونقش وجود ندارد اما تزيينات داخل بهون بسيار جذاب و زيباست. وزن سياه چادر از ۶۰ تا ۱۰۰كيلو است كه هنگام كوچ با كليه ابزار ان بر روي يك چهارپا قرار گرفته و حمل مي شود.
از آنجا كه عشاير از نظر اجتماعي انسان هاي مهمان‌دوست، بي آلايش و مهربان هستند و شرايط حاكم بر زندگي كوچ نشيني از انها مردمان مولد و توليد كننده ساخته است لذا از خصلت هاي فوق العاده خوب و ارزشمند را كه كمتر در مردم ساير طبقات اجتماعي وجود دارد و اين ويژگي ها عشاير را از ساير طبقات اجتماعي متمايز نموده است.
از صفات خوب عشاير مهمان نوازي و حس خدمت به رسيده هاي اين مردم است به همين دليل خانه عشايري (سياه چادر )درب ورودي خروجي ندارد و چادر (بهون) را هنگام نصب از پشت بر روي زمين كشده تا از ورود جانوران و... جلوگيري و از جلو كاملا باز است .
همانطور كه در سطور بالا ذكر شد اين دستبافت صد در صد عشايري و خود مصرف است كه با ورود ساير چادرهاي صنعتي و خارجي نظير برزنت به علت ارزاني و وزن كم توليد سياه چادر محدود گرديده است .
جغرافيا توليد سياه چادر (بهون)كليه كانون هاي عشايري در سراسر استان مي باشد .
مهمترين تهديد و دشمن سياه چادر (بهون) آفات لار و بيد است كه در صورت تماس با سياه چادر به زودي تجزيه و از بين مي رود. سياه چادر نبايد به مدت طولاني بسته باشد و امكان مجاورت در هواي آزاد در كليه سطوح سياه چادر مهيا گردد .
نام محصول: سياه چادر نام تجاری: بافته عشايري کد شناسایي : ۱/۱/۹۶/۵۴-۷
مواد اولیه: موي بز رنگ: سياه محل توليد : كانونهاي عشايري
کاربردها: اسكان ارزش: - ارزش افزوده:۳۰۰%
انتهای پیام/1020ج