قيام پانزده خرداد ۴۲ خود منشأ تحرکات اعتراضي و انقلابي ديگري شد که يکي از مهم ترين آن ها، گراميداشت دوازدهمين سالگرد ۱۵ خرداد بود که در روزهاي ۱۴ تا ۱۷ خرداد ۵۴ در مدرسه فيضيه قم، خود به حماسه ديگر تبديل شد.
۰
تاریخ انتشارسه شنبه ۱۹ خرداد ۱۳۹۴ - ۰۸:۵۲
کد مطلب : ۲۲۹۴۱
نقش روحانيون چهارمحال و بختياري در قيام ۱۷ خرداد ۵۴
قيام پانزده خرداد ۴۲ خود منشأ تحرکات اعتراضي و انقلابي ديگري شد که يکي از مهم ترين آن ها، گراميداشت دوازدهمين سالگرد ۱۵ خرداد بود که در روزهاي ۱۴ تا ۱۷ خرداد ۵۴ در مدرسه فيضيه قم، خود به حماسه ديگر تبديل شد.
يکي از افتخارات استان چهارمحال و بختياري در همگامي و همراهي با نهضت امام خميني (ره)، نقش پررنگ طلاب استان در حماسه ۱۷ خرداد مدرسه فيضيه قم است به گونه اي که به گواهي اسناد انتشار يافته، اکثريت طلاب چهارمحال و بختياري که در آن مقطع در قم مشغول تحصيل بوده اند، به طور مستقيم و غير مستقيم در اين حرکت انقلابي حضور داشته و حدود ده نفر آن ها در آن واقعه، دستگير شده اند و همين امر سبب شد که ساواک استان از آن به عنوان «فاجعه اي اسفناک و تکان دهنده» تعبير کند که ريشه در اشتغال قبلي طلاب مذکور در مدرسه اماميه شهرکرد و پيروي آنان از ]امام[ خميني و حاضر بودن آن ها براي کشته شدن ]شهادت[ دارد.
سابقه تحصيلي طلاب دستگير شده و روش تربيتي و انقلابي مدير وقت حوزه اماميه شهرکرد (مرحوم حاج آقا محمدعلي صفرنورالله معروف به نوراللهي)، ساواک را به اين جمع بندي رساند که طلاب مدرسه اماميه شهرکرد وقتي براي ادامه تحصيل به ساير مراکز ديني اعزام مي گردند سبب دردسر رژيم طاغوت شده و " به همين طريق و روشي که حاج آقا نوراللهي در اين مدرسه اعمال مي دارد، تمام اين طلاب فردا از افراد آشوبگر ]بخوانيد انقلابي[ قم، بدتر خواهند شد!» (انقلاب اسلامي به روايت اسناد ساواک، کتاب چهارمحال و بختياري، صفحه ۱۳۸)
از آن جا که تاکنون هم در بعد ملي و هم استاني، حرکت انقلابي و حماسه ۱۷ خرداد مدرسه فيضيه قم همواره تحت الشعاع گراميداشت يوم الله ۱۵ خرداد ۴۲، قرار داشته و حتي براي نخبگان نيز ناشناخته مانده است، اينک در آستانه چهلمين سالگرد اين حماسه، انتظار مي رود اين رويداد بزرگ، مورد بازشناسي و تبيين لازم قرار گرفته، ابعاد، پيام ها و دستاوردهاي آن به طور شايسته اي مورد بحث و تجزيه و تحليل قرار گرفته و در اين ايام و در طول سال رسانه هاي ملي و استاني بدان توجه ويژه مبذول دارند.
شرايط زماني حرکت انقلابيبراي درک عظمت و اثرات اين حرکت بيدارکننده و تاثيرگذار طلاب در مدرسه فيضيه قم که در دوازدهمين سالگشت قيام ۱۵ خرداد و به ياد شهيدان نهضت اسلامي و براي درهم شکستن فضاي خفقان شاهنشاهي و ايجاد حرکتي اميدبخش، انجام گرفت، نگاهي به کاميابي ها و شرايط حکومت شاه در ابعاد سياسي، امنيتي، اقتصادي و بين المللي در سالهاي منتهي به خرداد ۵۴ موضوعيت دارد.
در عرصه سياسي، شاه با اعلام سيستم تک حزبي در اسفند ۵۳، حزب فراگير، اجباري و شه فرموده رستاخيز را جايگزين احزاب فرمايشي موجود کرده و همه ملت را به نوعي مجبور به عضويت در آن قلمداد نمود (به طوري که در اولين سالگرد تشکيل حزب، اعلام شد ۲۳ ميليون نفر از ۳۳ ميليون جمعيت آن روز ايران، عضو اين حزب هستند!)در عرصه امنيتي، ساواک موفق شده بود با نفوذ در گروه هاي مبارز و مسلحانه، به آن ها ضربات کوبنده اي وارد کرده و گروه ها و سازمان هاي مبارز را متلاشي و اعضاي آن ها را تا پايين ترين سطوح دستگير و زنداني و بعضا اعدام نمايد.
در برخورد با روحانيت مبارز نيز از همه تکنيک ها و ظرفيت هاي رواني و تبليغي و انتظامي و قضايي و اعمال فشار و شکنجه و تبعيد و حتي قتل (شهادت آيت الله غفاري در زندان) استفاده مي کرد.در عرصه اقتصادي به لطف افزايش قيمت نفت و درآمدهاي سرشار، حکومت شاه از پشتوانه مطمئن و ايده الي برخوردار بود.
ايفاي نقش ژاندارمي در خليج فارس و وابستگي عميق حکومت شاه به آمريکا در کنار شکل دهي به ارتشي منظم و مجهز که گاهي نقش هاي فراملي نيز ايفا مي کرد، تمجيد دولتمردان نظام سلطه و ارائه تصويري مقتدر و مطمئن و گاه دموکراتيک از شاه در رسانه هاي بين المللي – البته با تزريق بخشي از همان درآمدهاي نفتي به نويسندگان و سردبيران نشريات – را به همراه داشت.
در چنين وضعيتي به نظر نمي رسيد که با وجود تبعيد و زندان و گاه شهادت فريادگران بزرگ جامعه نظير شهيد آيت الله غفاري (در دي ماه ۵۳) و سرکوب هرگونه اعتراض (و در مواردي نجواهاي مردم با يکديگر)، جايي براي شکل گيري و بروز تحرکي ظلمت شکن و طاغوت ستيز حتي در کانون هاي اصلي قيام و روشنگري، در مقياس صدها نفري وجود داشته باشد اما به لطف مجاهدت هاي مستمر روحانيت آگاه و مبارز و با همت و خروش فرزندان امت اسلامي، بغض فروخفته در گلوها، بار ديگر منفجر گرديد و حماسه ۱۵ تا ۱۷ خرداد سال ۵۴ را در مدرسه فيضيه قم، رقم زد.
حماسه ۱۷ خرداد ۵۴ چگونه شکل گرفت؟برابر سنت سنواتي در گرامي داشت شهداي ۱۵ خرداد ۴۲ که هر سال به نحوي، فعاليتي ولو برگزاري مراسم کوچک، پخش اعلاميه يا شعارنويسي در سالگرد قيام، صورت مي گرفت اين بار طلاب تصميم مي گيرند با توجه به اقتضائات زمان و رجزخواني هاي رژيم، تجمع باشکوهي در بزرگداشت شهدا و اظهار مخالفت با طاغوت انجام دهند لذا در شامگاه چهارده خرداد با تجمع در فيضيه و اقامه نماز به امامت آيت الله اراکي (ره)، به طرف در خروجي فيضيه و ميدان آستانه با شعارهاي درود بر خميني، مرگ بر پهلوي، مرگ بر حکومت يزيدي و مرگ بر شاه به حرکت در مي آيند که با حمله مأموران به طرف فيضيه عقب رانده مي شوند و براي حدود يک ساعت و نيم با چوب و سنگ با مأموران مقابله مي کنند.
در ادامه شرايط به گونه اي رقم مي خورد که تحرکات و تظاهرات روشنگرانه در روزها و شب هاي بعد در حالي که مستمرا حلقه محاصره طلاب در مخالفت با رژيم در درون و پشت بام مشرف به خيابان بر آن ها تنگ تر مي شده، ادامه مي يابد تا اين که حدود ساعت ۵ بعدازظهر ۱۷ خرداد، کماندوهاي رژيم از طريق مسافرخانه هاي اطراف حرم و مدرسه فيضيه، به پشت بام فيضيه رفته و از آن جا به حياط مدرسه راه يافته و طلاب را مورد ضرب و جرح شديد قرار داده و در نهايت با تشکيل يک دالان حد فاصل دارالشفاء و ماشين هاي شهرباني، مأموران مقابل هم به صف ايستاده و طلاب دستگيرشده را با کتک کاري مجدد و پاس دادن به يکديگر از اين دالان گوشتي، عبور دادند و با آزار و اذيت و رفتارهاي اهانت آميز بعدي در شهرباني قم، حدود ۳۵۰ طلبه دستگيرشده را در بعد از ظهر ۱۸ خرداد تحت تدابير شديد امنيتي به زندان اوين انتقال دادند که برخي جزئيات و مقارنات اقدامات قبل و بعد ازدستگيري از زبان شماري از دستگيرشدگان در کتاب حماسه ۱۷ خرداد ۵۴ تأليف آقاي علي شيرخاني، آمده است.
امام راحل (ره) در پيامي با اظهار تأسف از واقعه جانسوز ۱۷ خرداد ۵۴ مدرسه فيضيه قم، آن را زنده کننده واقعه ۱۵ خرداد ۴۲ معرفي کرده و با توصيف يورش بي رحمانه و مسلحانه عمال استعمار بر مدارس ديني و شکستن سر و دست ها و در و پنجره ها و کوبيدن تا سر حد مرگ و پرتاب کردن جوانان بي پناه از پشت بام ها به جرم اظهار عقيده برخلاف حزب شاهي و به جرم سوگواري براي مقتولين ۱۵ خرداد، آن را معيار ادعاي کشور مترقي و دموکراسي شاه قلمداد مي کنند.
ضرورت هاي بازشناسي و معرفي حماسه ۱۷ خرداد ۵۴:براي بازشناسي و معرفي اين حرکت اصيل اسلامي به عنوان برشي از نهضت حضرت امام خميني (ره) و مبارزات روحانيت که در اوج اقتدار ظاهري حکومت شاه صورت گرفت، ضرورت هاي چندي مطرح مي باشداز جمله:
۱. در پيش بودن چهلمين سالگرد واقعه و لزوم معرفي آن به عنوان يکي از نقاط عطف نهضت اسلامي و نقش آفريني روحانيت و حلقه اتصال مقاطع قبلي نهضت به دوران منتهي به انقلاب ۵۷
۲. وحود اسناد متقن و قوي از اين حماسه بزرگ در مراکز اسنادي کشور
۳. بديع و پرجاذبه بودن موضوع با توجه به عدم شناخت کافي مردم و حتي نخبگان از واقعه
۴. در قيد حيات بودن شمار زيادي از حماسه سازان و امکان بيان ماوقع از زبان آن ها و بالا بردن ضريب بازشناسي واقعه و تحليل پيامدهاي آننقش مراکز اسنادي و رسانه ها در بازشناسي و معرفي رويداد
با توجه به نقش تاريخي حرکت ۱۴ تا ۱۷ خرداد مدرسه فيضيه قم در سال ۵۴ و لزوم معرفي اين فراز مهم از نهضت روحانيت به رهبري امام راحل (ره) و پيامدهاي سياسي – اجتماعي آن، شايسته است با عنايت به چهلمين سالگرد اين واقعه مهم، موسسات فرهنگي و رسانه ها با استفاده از ظرفيت هاي موجود نسبت به بازشناسي و معرفي اين حماسه ظلمت شکن و تاريخ ساز که تاکنون من حيث المجموع مسکوت و مخمول الذکر بوده است اقدام نمايند.
در اين ميان مراکز اسنادي کشور نيز نقش تعيين کننده اي دارند تا با در دسترس قرار دادن اسناد اين واقعه، موجبات روشن شدن بيشتر زواياي موضوع را فراهم سازند.صدا و سيما و مطبوعات در سطوح ملي و استاني پرداختن به موضوع را خصوصا در مناسبت چهلمين سالگرد، در دستور کار قرار داده و از اين ظرفيت در راستاي تعميق شناخت مردم از مجاهدت هاي روحانيت و نهضت امام خميني (ره) و ارائه روايت هاي درست از تاريخ انقلاب اسلامي که همواره در معرض تحريف بدخواهان است، اقدام نمايند.
منابع براي شناخت حماسه ۱۷ خرداد:
در زمينه شناخت و معرفي حماسه ۱۷ خرداد ۵۴ مدرسه فيضيه در سال هاي گذشته کوشش هايي به عمل آمده که محصول آن در منابع ذيل قابل دسترسي مي باشد ليکن بايد اذعان کرد که در زمينه شناسايي و معرفي اين حرکت بزرگ و ظلمت شکن، هنوز جاي کار باقي است و نسبت به بزرگي و اثرگذاري واقعه، در چهل سال گذشته، کار درخور و معرفي شاياني خصوصا در فضاي اجتماعي و براي عموم انجام نشده و در سطح خواص نيز معرفي، محدود و کم دامنه بوده است.به نظر مي رسد با گذشت چهار دهه از حادثه و وجود احتمالي اسناد منتشر نشده درباره موضوع، انتشار اين اسناد و مصاحبه با شاهدان و افراد حاضر در رويداد مذکور مي تواند دامنه اطلاع يابي از عمق و ابعاد واقعه را گسترش داده و به بازشناسي هرچه بيشتر اين حماسه کمک نمايد.
انتهای خبر/۱۰۲۴ج/۵۱۰ب