بخشی از یادداشت‌های پر امید یک خبرنگار؛ با نام"گلایـه‌های ناتـمام" در روز خبرنگار منتشر و به مسائلی پیرامون این حرفه خطیر پرداخته شده است.
۰
تاریخ انتشاريکشنبه ۱۷ مرداد ۱۳۹۵ - ۰۹:۰۳
کد مطلب : ۲۹۷۹۵
به بهانه ۱۷ مردادماه،
بخشی از یادداشت‌های پر امید یک خبرنگار
هفده مرداد هرسال یادآور شهادت محمود صارمی است، خبرنگاری که سال ۱۳۷۷ در افغانستان به دست عوامل طالبان کشته شد و توسط شورای فرهنگی عمومی کشور تصویب شد که این روز به یاد او به‌عنوان "روز خبرنگار" نامیده شود و همین نام‌گذاری باعث شد در این فرصت اندک برخی نکات قابل‌توجهی درباره حیطه کاری خود و همکاران را با شما خوانندگان عزیز در میان بگذاریم:
همان‌طور که می‌دانید، ورود به مرحله عملی و اجرایی هر حرفه‌ای، نیازمند گذراندن دوره‌های تخصصی از مراکز آموزشی معتبر است که این امر علاوه بر حرکت در مسیر صحیح و اصولی، باعث تداوم رشد و پیشرفت فرد می‌شود.
در مورد حرفه "خبرنگاری" هم این موضوع صدق می‌کند، تجربه نشان داده است که قلم روان و توانا، فقط و فقط در سایه کسب مهارت، رعایت اصول، قوانین کاری و آموزش‌های فراگرفته شده می‌تواند موفق باشد.
حوزه کاری خبرنگاران را می‌توان از جنبه‌های مختلف سیاسی- اجتماعی – فرهنگی و .. بررسی کرد.
باید اذعان کرد که همگان انتظار دارند که یک خبرنگار علاوه رعایت اصول خاص و حرفه‌ای این عرصه به‌منظور اطلاع‌رسانی صحیح و انعکاس واقعیت‌ها و حساسیت‌های اجتماعی بدون در نظر گرفتن برخی مصالح، فعالیت کند، حال‌آنکه تصوری که مردم دراین‌باره دارند، هرگز با آنچه در واقعیت می‌گذرد یکسان نیست.
یک خبرنگار در بسیاری از مسائل مهم و حیاتی، نمی‌تواند همه‌ی حقیقت را منتشر کند، گرچه این خلاف رسالت خبرنگاری است.
بارها در مصاحبه‌ها شنیده‌ایم به‌عنوان‌مثال: "لطفاً این قسمت را ضبط نکنید برای اطلاع خودتان میگم" یا "در دوران مسئول قبلی فلان اتفاق افتاد و فلانی این تخلف را کرد امّا شما این را جایی ننویسید!!" چراکه یا اجازه دسترسی به اطلاعات کافی به وی نمی‌دهند و یا اینکه نمی‌تواند با قدرت و صراحت به دلیل عدم‌حمایت حقوقی برخی از رسانه‌های متبوع، روشنگری کند و همواره از خبر یا گزارش خود، مجبور به حذف بخش‌هایی است که مصاحبه‌شونده یا دستگاه و نهاد مربوط توصیه می‌کند، تماس‌های مکرر برخی مسئولین پس از نشست‌های خبری، مبنی بر عدم درج فلان موضوع، خود گویای یکی از مشکلات این عرصه است.
در این میان، برخی از مسئولین پایگاه‌های خبری تحلیلی، خبرگزاری‌ها و نشریات مکتوب هم کم‌لطفی می‌کنند و حقوق، مزایا، هزینه ایاب و ذهاب، بیمه، دعاوی حقوقی، محل استقرار، سختی تهیه گزارش و خبر و .. خبرنگار خود را در نظر نمی‌گیرند و با جایگزینی مستمر نیروهای جدید، فرصت حرفه‌ای شدن را از افراد با استعداد این عرصه می‌گیرند.
با این حال، بحمدالله یکی از نقاط قوت فعالان این عرصه در استان، "جوان‌گرایی در کنار تجربه" است، نگاهی به خبرنگاران واقعی استان در جلسات مختلف نشان می‌دهد که سهم قشر جوان بسیار چشمگیر و پرشور است و البته در این میان، هستند عزیزان پیشکسوت و باتجربه‌ای که همواره از راهنمایی‌های آنان می‌تواند بهره برد.
اما بحث امروز این مجال ما، موضوع دیگری است، با طرح یک سؤال، چطور می‌توان در عرصه خبرنگاری، هم انتظارات مردم را برآورده کرد و هم اینکه به دغدغه‌ها و نگرانی‌های شغلی خود پایان داد؟ پاسخ این سؤال کلی، نیازمند بیان مطالبی است که در آخر ما را به نتیجه‌ای خواهد رساند.
* پرده اول، مطالبه عمومی مردم از یک خبرنگار به‌عنوان مهم‌ترین عنصر اطلاع‌رسانی جامعه، بسیار بالا و فراتر از تصور است! مردم انتظار دارند یک خبرنگار با جرأت و جسارت تمام و بدون کوچک‌ترین ملاحظه‌ای، پیگیر مطالبات آنان باشند، چه در مسائل سیاسی، فرهنگی کلان و چه در مسائل منطقه‌ای، امور شهری و رفاهی.. امّا آیا آستانه تحمل‌ها، عدم انتقادپذیری برخی مسئولین و سایر مصالح و ملاحظات، این فرصت را برای شفاف‌سازی به مردم، در اختیار قرار می‌دهد؟!
* پرده دوم، کسی که به این عرصه قدم می‌گذارد باید بداند تعهّد، تخصص، صداقت و ابتکار، چهار عامل موفقیت اوست، ورود ناشیانه و بی‌مقدمه به برخی موضوعات، علاوه بر اینکه امنیت آینده شغلی یک خبرنگار را تحت‌فشار قرار می‌دهد، از اعتبار خود وی نیز، کم می‌کند، به‌عنوان‌مثال یکی از مدیران استان عنوان می‌کرد که در روز دوم کاری خود، خبرنگاری با شماره همراه وی تماس گرفته و بی‌پرده سؤال کرده: «نظرتان در مورد بحث انتقال آب استان چیست؟!»، سؤالی که خود نیازمند ساعت‌ها بحث و کارشناسی دارد، با یک تلفن ساده و بی‌مقدمه امکان ندارد که به‌جایی برسد، وی در ادامه عنوان می‌کرد: وقتی با عدم پاسخگویی بنده مواجه شد گفت:«حالا اشکال ندارد اگر اجازه بدهید تا ما یک چیزی از خودمان بزنیم!!!» این مسئول بسیار از این روش تهیه خبر و اخلاق غیرحرفه‌ای ناراحت شده بود، گرچه در این چند سال اخیر با آموزش‌هایی که در استان داده شد و زحمات بسیار زیاد بسیج رسانه، خانه مطبوعات، انجمن خبرنگاران استان و برخی گروه‌های مجازی واتساپ و تلگرام در امر برگزاری دوره‌های مختلفی چون(اصول و تشریفات خبرنگاری، حقوق خبرنگاری گزارش‌نویسی، کارگاه بصیرتی اصحاب رسانه، گزارش‌نویسی و تحلیل گفتمان‌ها و ...) این‌گونه ناشیگری‌ها به حداقل رسیده است.
* پرده سوم، در بعضی حوزه‌ها، شانه خالی کردن از پاسخگویی به‌وفور به چشم می‌خورد، بارها با این جملات آشنای "این مسئله مربوط به حوزه ما نیست"، " ان‌شاءالله حل خواهد شد"، "در حال پیگیری است"، "نیاز به تهیه خبر نیست"، "فعلاً مردم نباید چیزی بدانند!"و... را می‌شنویم؛ اما باید دقت داشت که یک خبرنگار حرفه‌ای، هیچ‌گاه نباید فریب این‌گونه زمان خریدن و طفره رفتن‌ها را بخورد و از راه‌های دیگر، ولو با مشقت بسیار، نگذارد موضوع مورد مطالبه عموم باگذشت زمان به فراموشی سپرده شود و یا از ارزش آن کاسته شود جز در مواردی که اطلاع‌رسانی در این مرحله به صلاح مردم و امنیت کشور نباشد و در مرحله بعد امکان اطلاع‌رسانی مثبت به مردم فراهم شود.
* پرده چهارم، ارزش‌گذاری سوژه است که یک خبرنگار باید بین چندین موضوع مختلف، خواست و نظر و مطالبه عمومی مردم را در نظر بگیرد و سعی کند اولویت خود را تهیه گزارش یا خبری قرار دهد که اکنون دغدغه قشر وسیعی از مردم استان است.
* پرده پنجم، زندگی یک خبرنگار، اگر صرف درآمد وی از این حرفه باشد، بسیار سخت خواهد بود، این مشکل بخصوص در استان ما جز چند رسانه محدود که حقوق ثابت و بیمه و مزایا و .. برای خبرنگاران خود تعریف کرده‌اند، بسیار به چشم می‌خورد تا جایی که باعث بی‌انگیزگی و رها کردن کار پس از چندین سال تجربه و یا تلاش زیاد برای جذب آگهی و درآمد و .. شده است که امیدواریم هرکسی از مسئولین ارشاد یا نهادهای دیگر در این زمینه می‌تواند کمک کند هرچه سریع‌تر سازوکاری تعریف کند که ان‌شاءالله این دغدغه حل شود.
* پرده ششم، بهره‌گیری از فضای مجازی و به معنای خاص بحث امروز ما کاربران تلگرام است که این مهم برای رسانه‌های مکتوب، ضرورت دوچندانی دارد، اینکه بتوان در کمترین زمان و با حداقل هزینه، یک خبر، گزارش یا صفحات روزنامه یا هفته‌نامه خود را به هزاران و بعضاً میلیون‌ها خواننده رساند، خیلی مهم است، گرچه بعضاً همکاران رسانه‌های مکتوب گلایه دارند که این روش باعث کاهش درآمد آنان شده است که فی‌الواقع به نظر من این‌طور نیست و برای حل این مشکل هم راه‌های دیگری وجود دارد که باعث افزایش درآمد می‌شود که از حوصله این بحث خارج است و در جای دیگر به آن پرداخته خواهد شد.
* پرده هفتم، گرامیداشت خبرنگار، نه‌فقط مربوط به یک روز خاص، است، بلکه شأن و مقام این عنصر فعال، پویا، ارزشمند و ازجان‌گذشته باید در طول سال هم از سوی خود خبرنگاران و همکاران و هم از سوی افرادی که با آن‌ها در ارتباط هستیم، اعم از مردم، مسئولین، کارشناسان و مدیران روابط عمومی در سطح بالایی نگه داشته‌شود. حمایت از خبرنگار، در همه زمینه‌ها، علی‌الخصوص حمایت از دسترنج خبری و آنچه برای تهیه آن زحمت‌کشیده‌اند باید موردتوجه قرار گیرد.
* پرده هشتم، یکی از وظایف رسانه، امید افزاییو افزایش شورونشاط اجتماعی است، به فرموده مقام معظم رهبری، اگر نقاط ضعف را می‌گویید، حتماً نقاط قوت را هم بگویید، این دو در کنار هم معنا پیدا می‌کند وگرنه یک‌طرفه دیدن گاه خود ما را هم گمراه می‌کند. درست است که امروز درگیر مشکلاتی هستیم اما اگر مدام بر طبل نا امیدی و ناراحتی بکوبیم، این یک احساس یاس در روحیه عمومی مردم ایجاد می‌کند که اصلاً صحیح نیست و حق به گردن انسان می‌اندازد.
جا دارد عنوان کنیم مراسم تجلیل از خبرنگاران هم بااینکه در طول این سال‌ها همواره با مشکلات و حاشیه‌های فراوانی همراه بوده است که باعث رنجش خاطر همگان بود، امیدواریم امسال درنهایت عظمت و بی ناراحتی برگزار شود.
تلاش شد در این یادداشت کوتاه نکات ارزشمندی برای ارتقای جایگاه خبر و خبرنگاران در استان نوشته شود که البته این متن بسیار کلی نوشته شد و به دلیل گستردگی بحث و امکان طولانی شدن آن بسیاری از موارد دیگر ناگفته ماند که بعداً به آن‌ها پرداخته خواهد شد.
بزرگی سراسر به گفتار نیست ****** دو صد گفته چون نیم کردار نیست
محید غلامی ارجنکی
انتهای پیام/1022ج