درباره‌ى جايگاه پانزده خرداد كه توسط مردم و با اشراف روحانيت و امام (ره) به وقوع پيوست و هم‌چنين انگيزه‌ها، زمينه‌ها و انديشه‌هايى كه از آن پشتيبانى كردند؛ بايد گفت مبارزه با شاه، حمايت از امام (ره) و اسلام، مبناى حركت بود.
۰
به گزارش جهانبین نیوز؛ به نقل از سلام لردگان، در انديشه‌ها و تفكر حضرت امام (ره)، تشكيل حكومت اسلامى و اجراى احكام اسلام جايگاه خاصى داشت. بر اين اساس، پياده شدن قوانين اسلام در حوزه‌هاى سياست، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع از انگيزه‌هاى اصولى نيروهاى مذهبى محسوب مى‌شد.
عناصر اصلى اين قيام شامل: نيروهاى قيام و به بيان ديگر، رهبرى قيام و مردم است كه توسط ايدئولوژى و انديشه‌ى نهضت، به همديگر پيوند خورده‌اند. ايدئولوژى و تفكر قيام، همانا انديشه‌هاى ناب مذهبى بود. در واقع، انديشه‌ها و افكار، انگيزه‌ها و اهداف و آرمان‌ها و آرزوهاى مردم ايران، از زبان رهبر نهضت، يعنى امام خمينى (ره) بيان مى‌شد.
بنابراين، نيروهاى مذهبى كه از امام خمينى پيروى مى‌كردند، با انگيزه‌ى اوليه‌ى مخالفت با دستگيرى امام خمينى (ره) و انگيزه‌هاى اصلى دفاع از دين اسلام و ارزش‌ها و احكام آن، در قيام پانزده خرداد شركت كردند و اهداف رهبرى نهضت را كه در طول دو سال مبارزه (۱۳۴۱-۱۳۴۲) بيان شده بود، پيگيرى كردند.
اهداف اصلى امام خمينى (ره)، حاكميت قوانين اسلام و اجراى شريعت اسلامى و قطع زنجيرهاى وابستگى كشور از كشورهاى استعمارگر و استكبارى آمريكا و اسرائيل و... بود.
براندازى اصل نظام شاهنشاهى و جايگزينى حكومت اسلامى براى جامه‌ى عمل پوشاندن به اهداف نهضت ضرورى بود كه امام خميني(ره) تلاش براى تحقق آن‌ها را پيشه‌ى خود ساخته بود.
ماهيت قيام پانزده خرداد
ماهيت اين قيام را مى‌توان در استقلال‌طلبى و دين‌خواهى يك ملت دانست كه بدون اتكا به هر نوع نيروى خارجى و صرفأ با تكيه بر مردم شكل گرفت.
دفاع از دين و مبارزه براى حفظ آن، به‌خصوص در دورانى كه جريان روشنفكرى ضددينى يا بى‌دينى در تمام دنيا بر ذهن و افكار مردم غلبه‌ى نسبى داشته و معتقد بودند دوران دين و دين‌دارى به پايان رسيده است. قيامى كه حركتى اسلامى، ارزشى و منبعث از چشمه‌هاى اصيل قرآنى و روايى بود.
امام خمينى (ره) در اين باره مى‌فرمايند: «پانزده خرداد براى اسلام بود و به اسم اسلام بود و به مبدئيت اسلام و راهنمايى روحانيت، پانزده خرداد را به‌وجود آوردند.»(صحيفه‌ى نور، ج۷، ص۵۳)
با توجه به آن‌كه ماهيت سياست‌هاى رژيم شاه، مبارزه با فرهنگ مذهبى مردم ايران بود «ازاين‌رو، اين قيام براى دفاع از فرهنگ اسلامى و ارزش‌ها و هنجارهاى مذهبى مردم ايران به وقوع پيوست. قيامى كه داراى ماهيت اصيل دينى و مذهبى بود.»
تأثيرات سياسى و اجتماعى قيام ۱۵ خرداد
نهضت اسلامى پانزده خرداد در جامعه ايران آثار عميقى به جاى گذاشت و در حقيقت سرنوشت سياسى و اجتماعى آينده ايران را ترسيم كرد. پنج تأثير مهم اين نهضت به شرح زير است:
۱. محو شدن جاذبه گروه‌هاى سياسى
۲. تكامل مبارزات سياسى و رشد توده مردم
۳ مذهب، مكتب و اسلام به‌عنوان يك سيستم حكومتى
۴.افزايش رشد سياسى در روحانيت و حوزه‌هاى علميه و مردم
۵. برملا شدن چهره منافقانه شاه
با نهضت پانزده خرداد پرده رياكارى از چهره شاه و حكومت او برافتاد و شاه ناچار شد ماهيت ضددينى و ضداسلامى خود را آشكار كند و همين امر يكى از عوامل مهم آگاهى مردم و يكى ازموجبات سقوط وى شد.
پيش از پانزده خرداد، از آن‌جا كه تضاد ميان اسلام و سلطنت به‌صراحت اعلام نشده بود، شاه و ايادى او مى‌توانستند در فرصتهاى مناسب خود را طرفدار اسلام و مرجعيت و روحانيت وانمود كنند و با تظاهر به مذهبى بودن، براى خود در ميان توده مردم مسلمان، كم و بيش پايگاهى دست و پا كنند. اما پس از پانزده خرداد براى رژيم شاه دو راه بيش باقى نمانده بود؛ يا قبول شكست در برابر نهضت اسلامى و يا مبارزه صريح با اسلام و روحانيت و مرجعيت، و شاه ناچار براى نجات خود راه دوم را انتخاب كرد. هرچند كه اين‌راه، با آن‌كه در ابتدا براى او پيروزى‌هاى زودگذرى فراهم آورد، ولى وى را به‌صورت قطعى در سراشيب سقوط قرار داد زيرا ماهيت منافقانه وى را برملا ساخت و دشمنى وى را با اسلام علنى كرد.
جوانان و پانزده خرداد
در پانزده خرداد همچون ساير صحنه‌هاى انقلاب جوانان همدوش اقشار مختلف به قيام واعتراض دست زندند. در قم زمانى كه يك كاميون نظامى مى‌كوشيد ميان جمعيت تظاهركنندگان رفته، با چرخ‌هاى سنگين خود مردم را به خاك و خون بكشد، مورد حمله مردم دلير و قهرمان قرار گرفت. جوانى پرشور با حمله‌اى برق‌آسا خود را به راننده كاميون رسانده، او را از پشت فرمان ماشين پايين كشيد. اقدام متهورانه اين جوان دلير، روحيه تازه‌اى به تظاهركنندگان بخشيد و آن‌ها را بر ادامه تظاهرات مصمم‌تر كرد.
مردمى بودن نهضت ۱۵ خرداد
قيام پانزده خرداد، نهضتى بود برخاسته از متن مردم و سربرآورده از غيرت دينى آن‌ها و بدون هيچ برنامه‌ريزى قبلى. حسين فردوست ارتشبد سابق شاه در اين مورد مى‌گويد: «درباره تظاهرات وسيع پانزده خرداد، حتى تا شب قبل از آن، اداره كل سوم و شهربانى هيچ اطلاعى نداشت و هيچ گزارشى به دفتر نفرستاد. طبعا اگر حركت فوق با آن وسعت، يك حركت برنامه‌ريزى‌شده و سازمان‌يافته بود، بايد اطلاعى به دفتر مى‌رسيد و براى مقابله تداركاتى انجام مى‌شد. ولى از آن‌جا كه اين حركت، يك حركت مردمى و طبعا فاقد برنامه‌ريزى قبلى بود، ساواك به‌كلى غافلگير شد و محمدرضا شديدا به وحشت افتاد».
پانزده خرداد از نگاه امام
پانزده خرداد يك نقطه‌ى عطفى است در تاريخ كشور ما كه از همان وقت شروع به فعاليت سياسى شد و روحانيون از همان وقت خودشان را مجهز كردند...
ما نمي‌توانيم تصور كنيم اين جناياتى كه از پانزده خرداد تا رفتن بختيار از اين كشور واقع شد، لكن در عين حالى كه پانزده خرداد يك مصيبتى بود براى ملت ما، لكن مبدأ جنبش بود.
روحانيت را گرفتند قريب تمام علماى تهران را گرفتند و حبس كردند، و از آن‌جا شروع شد به نهضت و مخالفت مردم بيدار شدند و لبيك گفتند به صداى روحانيون سالروز خرداد ۴۲ خميرمايه‌ى نهضت مبارك ملت بزرگ ايران و روز بذر انقلاب بزرگ اسلامى ماست.
ملت عزيز بايد اين خميرمايه و بذر پربركت را در عصر عاشوراى ۸۳ (قمرى) جست وجو كند؛. ملت عظيم الشأن در سالروز شوم اين فاجعه انفجارآميزى كه مصادف با پانزده خرداد ۴۲ بود با الهام از عاشورا آن قيام كوبنده را به‌بار آورد. اگر عاشورا و گرمى و شور انفجارى آن نبود، معلوم نبود چنين قيامى بدون سابقه و سازمان‌دهى واقع مى‌شد.
ملت بزرگ ايران سالروز پانزده خرداد را كه يوم الله است زنده نگه مى‌دارد و افتخار قيام ملت را كه با مشت گره كرده و خون طاهر خويش در مقابل ستم‌شاهى پهلوى ايستاد و پايه‌ى استوار انقلاب اسلامى را ريخت از ياد نمى‌برد.
انتهاي پيام1026ج /630 ل
مرجع : پایگاه خبری تحلیلی سلام لردگان