شهادت شماري از مرزبانان ايراني در درگيريهاي استان مرزي سيستان و بلوچستان كه در نخستين ساعات سحرگاه شنبه به وقوع پيوست، يك بار ديگر توجهها را به خود جلب كرده است.
به گزارش جهانبین، بر اساس گزارشهاي اوليهاي كه ديروز منتشر شد، گروهي موسوم به جيش العدل، اين اقدام تروريستي را به عهده گرفته است؛ گروهي كه گفته ميشود جايگزيني نوپا براي گروهك عبدالمالك ريگي است. منابع رسمي كشور شمار شهداي اين درگيري مسلحانه را ۱۴ نفر گزارش كردند، ولي برخي منابع، اين تعداد را تا ۲۰ نفر نيز گزارش ميكنند. ضمن اينكه بر اساس گزرشهاي منابع غربي، شماري نيز در اين حادثه گروگان گرفته شدهاند.
تجربه سالهاي اخير، به خصوص انفجار تروريستي سال ۱۳۸۸ در منطقه سرباز نشان ميدهد چنين حوادث سازمان يافتهاي را كه دهها نفر از مرزبانان كشور در آن قرباني ميشوند نميتوان بر اساس متغيرهاي امنيت داخلي و درگيري با اشرار مسلح و قاچاقچيان تحليل كرد. هنوز اطلاعات دقيقتري درباره اين درگيري مسلحانه منتشر نشده، ولي تحولات مناطق جنوب شرقي و به خصوص منطقه سيستان و بلوچستان با تركيب جمعيتي خاص خود، به شدت از رويدادهاي پيراموني از جمله كشورهاي همسايه تأثيرپذير است.
نميتوان در گام اول، انگشت اتهام را به سمت دولت پاكستان نشانه گرفت، ولي سابقه نارآراميهاي قبلي به ما ميگويد كه اين حوادث با شبكه گسترده سلفي- وهابي در منطقه در ارتباط است. طي هفتههاي اخير، گزارشهاي متناوبي درباره خشم رياض از مسير كنوني حوادث سوريه و تلاش براي سازماندهي شبكه گسترده سلفي منطقه منتشر شده، تا جايي كه برخي ناظران، عقبنشيني خشمگينانه عربستان از كرسي غير دايم شوراي امنيت را هم واكنشي به روند تحولات سوريه قلمداد ميكنند، موضعي كه البته دولت پاكستان نيز از آن حمايت كرد. سخنان بندر بن سلطان معمار رويكردهاي امنيتي عربستان در نشست هفته قبل جده كه روزنامه وال استريت ژورنال آن را نقل كرده، هشدار آميز بود. او در اين نشست، ضمن تهديد تلويحي امريكا گفت كه رياض به دنبال شركاي استرتژيك ديگري در منطقه خواهد رفت.
بيشك تصوير اينكه پيوندهاي سفت و محكم مناسبات استراتژيك امريكا و عربستان به سادگي از هم گسسته شود، كمي خوشبينانه است، ولي نميتوان از كشمكش منافع دو طرف، لااقل در مقطع كنوني صرف نظر كرد. حدود دو هفته قبل روزنامه الحيات از وجود نامهاي خبر داد كه در آن عربستان، حزب الله لبنان را تهديد كرده بود چنانچه در عمليات تصرف منطقه استراتژيك قلمون در نزديكي مرز سوريه با لبنان شركت كند، از طرابلس تا صيدا را به آتش خواهد كشيد. حوادث خونين شش روز گذشته طرابلس لبنان، عمل عربستانيها به وعده خودشان بود.
با اين حال، به نظر ميرسد خشم رياض از سمت و سوي تحولات منطقه بعد از عقب نشيني امريكا از اقدام نظامي در سوريه، بيشتر از آن است كه فقط به لبنان و سوريه محدود بشود. برخي ناظران هشدار ميدهند كه عربستان ممكن است اقدامات بيثباتساز خود را به ساير مناطق از جمله افغانستان نيز سوق بدهد. اين سياست بيثباتساز در كشورهايي مانند عراق، لبنان و سوريه و حتي افغانستان كه درگير بيثباتي فراگير هستند، ميتواند به بيثباتيهاي گسترده منجر شود. در كشورهاي با ثبات، اين سياست از طريق ناخنك زدن به مناطق پيراموني قابل انجام شدن است.