از موشک های اس۳۰۰ تا مرزهای خزر

دوشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۹۲ ساعت ۱۰:۲۲

از موشک های اس۳۰۰ تا مرزهای خزر
گروه بین الملل: به نظر می رسد رییس‌جمهور روسیه به دنبال بهبود رابطه با ایران بعد از افت آن در دوره دیمتری مدودف و محمود احمدی‌نژاد است. معروف است که مدودف زیر فشارآمریکا و اسراییل، فروش موشک‌های اس۳۰۰ به ایران را متوقف کرده و با اعمال تحریم‌های اضافی علیه ایران موافق کرد. او در سال ۲۰۱۰ با صدور دستورالعملی، فروش هرگونه سلاح توسط روسیه به ایران را ممنوع کرد که این امر باعث انتقادات تند ایران شد. کرملین در آن زمان با عصبانیت زیاد انتقادات ایران را پاسخ گفت تا بدین ترتیب برای نخستین بار ظرف بیست سال اخیر روابط دو کشور به سردی بگراید.

به گزارش جهان بین نیوز به نقل از روزنامه السفیر، سرگئی بریخودکو مشاور وقت مدودف در امور خارجی،‌ ضمن تکذیب این سخن احمدی‌نژاد که روسیه زیر فشار آمریکا قرار دارد، انتقادات رییس‌جمهور ایران را «دیماگوژی» توصیف کرد. پس از آن سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز اظهارنظر احمدی‌نژاد مبنی بر اینکه روسیه ممکن است به «یک دشمن تاریخی» تبدیل شود را سخنانی تاثیر گرفته از فضای موجود خوانده و تاکید کرد که مسکو تنها به منافع عالی خود توجه می کند.

این بحران در آن زمان تاثیر بسیار قابل توجهی در بهبود رابطه بین مسکو و واشنگتن بر جای گذاشت. با شروع به کار باراک اوباما در آمریکا و دیمتری مدودف در روسیه، موضع‌گیری روسیه اندک اندک در قبال ایران و پرونده هسته‌ای این کشور تغییر کرد. نزدیکی روزافزون روسیه و آمریکا در حقیقت یک شروع مجدد بود. واشنگتن درانتخابات اوکراین دخالت کرد تا این کشور را به آغوش روسیه بازگرداند و طرح عضویت گرجستان و اوکراین به سازمان ناتو را نیز معلق کرد. آمریکا همچنین رسما اعلام کرد که روسیه منافعی در آسیای میانه و قفقاز دارد و در حقیقت نقش روسیه در این مناطق را به رسمیت شناخت.

پیش از این باراک اوباما، کارگذاری سپر موشکی در لهستان و جمهوری چک را نیز به حالت تعلیق درآورده بود. در مقابل تمام این امور، مسکو نیز باید قدمی به سمت آمریکا بر می‌داشت که این امر در موافقت روسیه با تحریم بیشتر ایران و توقف فروش موشک‌های اس۳۰۰ خود را نشان داد.

بدین ترتیب بود که ایران خواستار کاسته شدن از حجم همکاری نظامی تهران و مسکو و جستجو برای یافتن شریک نظامی دیگری برای ایران و در نهایت خودکفایی نظامی شد. موضوع تا آنجا پیش رفت که تهران به دادگاه متوسل شده و از روسیه درخواست چهار میلیارد دلار غرامت برای فسخ یک‌جانبه قرارداد فروش موشک‌های اس۳۰۰ شد.

همکاری بین مسکو و تهران تنها منحصر به موشک‌های اس۳۰۰ نبود و به قراردادهای سنگین‌تری نظیر فروش هواپیماهای میگ۲۹ و سوخوی۲۴ نیز رسیده بود. همچنین، تانک‌های ارتش ایران و تجهیزات و قطعات آن نیز از روسیه تأمین می‌شد. در بحبوحه این بحران، بسیاری از متخصصان نظامی روس پیش‌بینی کردند که روسیه به خاطر توقف همکاری نظامی با ایران متحمل ۱۱ تا ۱۳ میلیارد دلار خسارت خواهد شد. به همین دلیل است که اکنون می‌بینیم پوتین قصد دارد با حسن روحانی ملاقات کرده و احتمالا به تفاهمی برای از سرگیری فروش سلاح به تهران برسد، به خصوص اینکه روسیه رشد منفی اقتصادی نیز مواجه است.

در عین حال پوتین تلاش خواهد کرد تا به پرونده هسته‌ای ایران نیز پرداخته و راه‌‌های حل مشکل را بررسی کند. به نظر می‌رسد رهبر کرملین در تلاش است تا از نظر و دیدگاه رییس‌جمهور جدید ایران در مورد امکان پیشبرد مذاکرات آشنا شود. درحال حاضر مسکو برخلاف واشنگتن با هرگونه اقدام نظامی علیه ایران مخالف است. در همین زمینه معروف است که روسیه چندین بار به اسراییل در مورد حمله نظامی به ایران هشدار داده است.

از دیگر موضوعاتی که پوتین در تهران برای حل آن تلاش خواهد کرد، اختلافات دو طرف بر سر تقسیم منابع دریای خزر است. این مشکل پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ ایجاد شد. در آن زمان غیر از ایران و روسیه، سه کشور دیگر (آذربایجان و قزاقستان و ترکمنستان) نیز به ساحل دریای خزر اضافه شدند. روسیه و آذربایجان و قزاقستان توافق کردند که تقسیم دریای خزر بر اساس طول ساحل باشد ولی ایران با این امر مخالف بود و خواستار تقسیم دریا به شکل مساوی بین پنج کشور است. این اختلاف باعث شده تا امکان استفاده از منابع دریای خزر فراهم نشود، هر چند آذربایجان بهره‌برداری از این منابع را آغاز کرده است. علیرغم این اختلاف، مسکو و تهران توافق دارند که از هرگونه حضور نظامی کشورهایی که با دریای خزر ساحل ندارند باید جلوگیری کرد که طبیعتا منظور هر دو کشور، آمریکا است.

همچنین انتظار می‌رود که پوتین در مورد بحران سوریه نیز با ایران مذاکره کند. مشخص است که موضع‌گیری روسیه و ایران در مورد حوادث سوریه بسیار نزدیک به هم است، هر چند ایران پایبندی بیشتری نسبت به لزوم باقی ماندن بشار اسد بر قدرت از خود نشان می‌دهد.

سفر آتی ولادیمتیر پوتین به تهران، فرصت بسیار مهمی برای ترمیم روابط مخدوش میان دو کشور به عنوان دو شریک استراتژیک در منطقه است، به خصوص اینکه از زمان ریاست جمهوری مجدد پوتین در سال گذشته، اختلافات واشنگتن و مسکو نیز بالا گرفته است.