گیلان هم مانند سایر استان های کشور از استان هایی است که در ماه مبارک رمضان آداب و رسوم دیرینه ای داشته که برخی از آن ها شاید آن رنگ و لعاب قدیمی اش را از دست داده باشد و برخی هم به شکل های مختلف ادامه پیدا کرده است.
۰
تاریخ انتشاردوشنبه ۱۵ فروردين ۱۴۰۱ - ۲۲:۲۱
کد مطلب : ۵۰۳۰۱
هجرت روحانیون از شهر به روستا / اهداء دام به نوجوان روزه دار در مناطق کوهستانی گیلان
گیلان هم از استان هایی است که در ماه مبارک رمضان آداب و رسوم دیرینه ای داشته که برخی از آن ها شاید آن رنگ و لعاب قدیمی اش را از دست داده باشد و برخی هم به شکل های مختلف ادامه پیدا کرده است.
“پیشاشو” آیین استقبال مردم گیلان از ماه رمضان
پیشاشو: چند روز ماننده به ماه رمضان مردم به احترام این ماه مبارک روزه می گیرند و با روزه داری از این ماه عزیز استقبال می کنند که مردم گیلان به زبان محلی به آن “پیشاشو” می گویند.
مردم مؤمن گیلان قبل از رویت هلال ماه رمضان به احترام این ماه بعد از غسل و راز و نیاز اغلب روز آخر ماه شعبان را روزه می گیرند که این مهم در بین مردم گیلان علی الخصوص مومنینش اهمیت زیادی برخوردار است.
اهداء دام به نوجوان روزه دار خانواده در مناطق کوهستانی
در مناطق کوهستانی املش که مردم بیشتر دامدار هستند و زندگی آنها وابسته به پرورش دام است نوجوان بعد از خوردن سحری و خواندن نماز صبح اولین روزه زندگی خود را می گیرد.
پدر بزرگ یا پدر خانواده در نزدیکی های اذان مغرب از مادر خانواده می پرسد که آیا روزه را کامل گرفته است یا نه؟ اگر جواب مثبت شد پدر بزرگ یا پدر خانواده نصف سهم گاو و گوساله را به نام نوجوان روزه دار می کند و قبل از افطار دست او را می گیرد و به طرف طویله می برد گاوی که با او شریک شده را به نوجوان نشان می دهد، پاداش نوجوان روزه دار قبل از افطار به او داده می شود.
خوش یمنی آواز خروس سفید در ماه رمضان
با شنیدن بانگ “سحر خوران ویریزید، سحر شمره دیرا بو، ویریزید ویریزید”، ” نخوسی سحر ببوسته” یا “م خس سحر آبع ” یعنی (سحر شده خواب نمانید) از رسوم گیلان در سال های دور در ماه رمضان است. جارچی و معتمد محل مردم را برای سحری خوردن و آماده شدن برای روزه گرفتن بیدار می کند، اما امروزه این رسم جایش را به تکنولوژی های سمعی و بصری داده است.
در برخی نقاط گیلان هم مردم در سالیان گذشته هنگام سحر گوش به بانگ خروس سفید می دادند و با نخستین آواز خروس از جا برمی خاستند و با آواز دوم خروس غذایشان را روی آتش می گذاشتند و با آواز سوم غذا می خوردند. در گذشته های دور آواز خروس سفید را در گیلان خوش یمن می دانستند و در مرغدانی های اغلب خانه های روستایی حداقل یک خروس سفید پیدا می شد.
از دیگر رسوم منسوخ شده گیلان در ماه رمضان تنظیم وقت سحر با ستاره میزان است. برخی از کوه نشینان گیلان چشم بر ستاره “میزان” یا “ششه” داشتند که مجموعه شش ستاره است که وقتی از شرق آسمان طلوع می کند زمان بیداری است و چون یک سوم آسمان را طی کند غذا بر آتش می نهند و وقتی در افق مغرب غروب کرد دیگر باید دست از طعام خوردن بکشند که در هر دو مورد تقسیم سه گانه زمان قابل توجه است.
به عبارت دیگر از آنجا که در گذشته وسایل ارتباط جمعی مانند رادیو، تلویزیون و حتی ساعت وجود نداشت مردم گیلان با استفاده از روش های مختلف از جمله “ستاره شب ” که به ستاره شام معروف است صدای شلیک تیر، صدای زنگ، آواز خروس که در اصطلاح محلی به آن سوکله سوم (خروس خوان) می گویند از خواب بیدار می شدند. اما امروز با استفاده از وسایل ارتباط جمعی زمان سحر را تشخیص می دهند و در زمانی که از خواب برمی خیزند، صدای مناجات از مساجد به گوش می رسد.
دعوت روحانی از شهر به روستا در ماه رمضان
یکی از آداب ماه رمضان دعوت از یک روحانی از سوی هیئت امنای مساجد روستاها از شهرهای بزرگ است، اهالی از قبل برای روحانی خانه ای در روستا اجاره می کردند و اجاره خانه و غذای او توسط هیئت امنا تهیه می شود، بین دو نماز ظهر و عصر یک نفر از زنان و مردان از تمام نمازگزاران پولی به عنوان “مال امام” برای ساخت و تعمیرات مساجد و تامین مخارج روحانی جمع می کند.
“اَیا روزَه” در روستای تاسکوه تالش
مردم روستای تاسکوه به زبان تالشی به روزه احیا «اَیا روزَه» می گویند. این ایام به مدت ۶ روز از نوزدهم ماه مبارک الی بیست و چهارم ماه می باشد. مردم در طول این مدت از بسیاری از کارها خودداری می کنند. علی الخصوص در روز ۲۱ رمضان که مصادف با شهادت حضرت علی (ع) می باشد به هیچ وجه دست به کار دیگری نمی زنند. در این ایام به مساجد و تکایا جهت انجام هر چه بیشتر فرایض دینی، دعا و نیایش به درگاه پروردگار بزرگ می روند و شب های این ایام را با دعوت از سادات و ملاّ های محلی به منازلشان و با تلاوت کلام الله مجید و همچنین دعا و نیایش با شب زنده داری سپری می کنند.
اهالی روستای تاسکوه و حومه تالش بنا به اعتقادات سنتی شان روز ۲۰ رمضان را به زبان تالشی «تراشَه روز» روز تراش یا همان روز نظافت و اصلاح و استحمام می گویند که در این روز، تمامی مردان و پسران محل ابتدا سر و صورت شان را پیرایش کرده و سپس به حمام می روند و یک نظافت کلی انجام می دهند که مراسم این روز از سنت های دیرینه ساکنین این خطه می باشد.
گیلان استانی است که می توان گفت جنب و جوش و گردش مردم در شب های ماه رمضان بیش از روزهای آن است. شیرینی های ماه مبارک رمضان از رشته و خشکار سنتی گرفته تا زولبیا و بامیه به صورت گسترده در بازارها و حتی کسب و کارهای خانگی تهیه و عرضه می شود. شامی شمالی نیز از غذاهای پرطرفدار گیلانی ها در سر سفره افطار است تقریبا در استان ما گیلان کمتر کسی است که ماه مبارک رمضان را بدون شامی شمالی و رشته و خشکار تجربه کند.اهالی روستای تاسکوه و حومه تالش بنا به اعتقادات سنتی شان روز ۲۰ رمضان را به زبان تالشی «تراشَه روز» روز تراش یا همان روز نظافت و اصلاح و استحمام می گویند که در این روز، تمامی مردان و پسران محل ابتدا سر و صورت شان را پیرایش کرده و سپس به حمام می روند و یک نظافت کلی انجام می دهند که مراسم این روز از سنت های دیرینه ساکنین این خطه می باشد.