کشت گیاهان دارویی؛ نسخه شفا بخش اشتغال زایی روستایی

به گزارش جهانبین نیوز؛ در طول تاریخ و زندگی بشر گیاهان همواره اهمیت فراوانی در توسعه جوامع مختلف داشته‌اند. در همین راستا استفاده از بعضی گیاهان دارویی به‌صورت سنتی مرسوم بوده و امروزه نیز رواج دارد به همین دلیل همیشه تحقیقات وسیعی جهت یافتن فرآورده‌ها و مواد طبیعی دارویی گیاهان در حال انجام است.

 امروزه اهمیت گیاهان دارویی و شناساندن نقش حیاتی آن‌ها در پیشبرد اهداف ملی، منطقه‌ای و جهانی برای تحقق سلامت، خودکفایی دارویی، ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی بر کسی پوشیده نیست.

 گیاهان دارویی به‌عنوان ذخایر و گنجینه‌های ژنتیکی کیانی می‌تواند بزرگ‌ترین برای هر کشوری به‌عنوان یکی از تولیدات مهم در بخش کشاورزی ثروت ملی محسوب شود.

 این نوع از گیاهان از ارزش خاصی در علوم زیستی، پزشکی و دام پزشکی به لحاظ پیشگیری و درمان بیماری برخوردار هستند؛ در سال‌های اخیر استفاده از گیاهان دارویی به دلیل اثبات اثرات مفید آن، ارزان بودن، نداشتن اثرات جانبی و همچنین سازگار بودن با محیط زیست روزبه‌روز در حال افزایش است.

همچنین بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو)، ارزش تجارت جهانی گیاهان دارویی که هم اکنون در حدود ۱۰۰ میلیارد دلار در سال است، در سال ٢٠٥٠ میلادی به رقم ۵۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید.

ایران نیز با آب و هوای گوناگون و شرایط اقلیمی مختلف و منابع غنی (حدود ۸ هزار گونه گیاهی) بدون شک در ردیف اول کشورهای تولید کننده گیاهان دارویی و فراورده های آن می تواند قرار گیرد.

وجود ۸۶۹۰ هزار هکتار اراضی دیم در کشور، اختلاف درجه حرارت ۵۰ درجه سانتی گراد، وجود اراضی ساحلی، کویری، کوهستانی و برخورداری از تنوع گونه های زیستی و اختصاص بسیاری از گیاهان دارویی به سرزمین ایران، همگی ویژگی هایی هستند که در مقایسه با سایر تولید کنندگان استعداد بالقوه ای را برای تولید انواع گیاهان دارویی در سطح وسیع و گسترده فراهم آورده است.

با این وجود کشورمان با دارا بودن تنوع گیاهی ۳ برابر قاره اوپا و داشتن ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم موجود جهان هم اکنون تنها ۶۰۰ میلیون دلار از تجارت جهانی گیاهان دارویی را به خود اختصاص داده است.

توسعه کشت این گیاهان در کشور علاوه بر جلوگیری از فرسایش خاک، نفوذ آب ناشی از بارندگی در زمین های دیم و حفظ مراتع به تامین معیشت بسیاری از روستاییان و عشایرها کشور کمک می کند.

بنابراین استفاده از این پتانسیل بالقوه می توانند بخشی از نیاز کشور را برای نیل به اهداف یاد شده تامین نماید. بسیاری از کشورها از جمله کشورهای آلمان ، انگلستان ، سوئیس و ژاپن استفاده از گیاهان دارویی را در سطح وسیعی در برنامه های تولیدی خود قرار داده اند.

در این بین مناطق کوهستانی و دره‌های چهارمحال و بختیاری مملو از گیاهان دارویی است که بیش‌تر آنها از گذشته‌های دور کاربرد دارویی مؤثری در بهبود بیماری‌ها داشته‌اند و شناخت و شیوه استفاده آنها از گذشته‌های دور در اذهان نسل ها باقی مانده است.

در همین خصوص حسین زینلی، مشاور معاون وزیر و مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی گفت: سطح زیر کشت در سراسر کشور حدود ۲۲۸ هزار هکتار  است که از این مقدار حدود ۱۲۰ هزار هکتار مربوط به زعفران و حدود ۲۷ تا ۳۰ هزار هکتار به گل محمدی است، مابقی آن نیز شامل انواع گیاهان دارویی است.

وی افزود: در زمینه تولید، صادرت و واردات رتبه ۷۰ را دارا هستیم. همچنین بر اساس اطلاعاتی که مراکز تحقیقاتی ما ارائه داده‌اند الان حدود ۲ هزار و ۲۰۰ گونه گیاه دارویی داریم که هزار و ۷۲۸ گونه آن به صورت انحصاری و بومی کشور ما هستند و حدود ۳۰۰ گونه نیز گونه هایی است که در بازارهای دارویی ما به فروش می رسند.

حدود ۴۰ تا ۵۰ گونه نیز هستند که آنها را به صورت زراعی درآورده ایم و کشت و کار می شود.

مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی اذعان داشت: رسالت ما این است که تناسب بازاری را برای کشاورزان ایجاد کنیم؛ یعنی با توجه به اطلاعاتی که از کل کشور در زمینه واردات، صادرات و نیازهای صنایع داریم به کشاورزان اعلام می کنیم که توسعه این گیاهان در این شرایط یا در ۲ سال آینده اقتصادی است و بازار کشش آن را دارد. به عبارت دیگر بسیاری از گیاهان دارویی در چند سال اخیر بیش از ۲ تا ۳ برابر قیمت واقعی شان بفروش می رسند.

در نتیجه وقتی کشاورز احساس می کند این محصول ارزش چند برابری ایجاد می کند راغب می‌شود که آن را کشت کند.

زینلی در ادامه یادآور شد:  از جمله کارهایی که در این راستا انجام داده‌ایم این است که  دستورالعمل های کاشت را برای این محصولات ایجاد کردیم و از این طریق کشاورز با تمام این مراحل آشنا می‌شود و بهتر گام بر می‌دارد.

البته طی ۲ سال اخیر دولت تسهیلات ارزان قیمتی را برای توسعه گیاهان دارویی در سامانه کارا گذاشته است.

به طوری که در سال ۹۶ با تسهیلات ۴ و ۶ درصد، در سال گذشته طبق بند الف تبصره ۱۸ تسهیلات ۷ و ۹ درصدی و در سال جاری نیز طبق همان بند الف تبصره ۱۸، تسهیلات ۱۲ و ۱۴ درصدی در نظر گرفته شده است.



شناسایی یک هزار و 300 گونه گیاهان دارویی در چهارمحال و بختیاری

یکی از کارشناسان و پژوهشگران رشته گیاهان دارویی در گفتگو جهانبین نیوز؛ اظهار کرد: استان چهارمحال و بختیاری استانی کوهستانی و مرتعی است که گیاهان دارویی بسیاری در آن رشد می کند.

محمد بنی طالبی عنوان کرد: شرایط خاص آب و هوایی در این استان مانند نزدیکی به خورشید و تابش مستقیم خورشید به علت ارتفاع بسیاری، وجود خنکی هوا در تابستان، وجود برف در بهار و تابستان در ارتفاعات، خاک مناسب در مراتع و کوهستانها و... از شرایط خاصی است که موجب رویش گیاهان دارویی خاصی در این استان شده است.

وی افزود: چهارمحال و بختياري يكي از مهمترین رویشگاه های گياهان دارويي بوده و دارای برخی گونه های انحصاری از گياهان طبيعي دارويی است که می توان به گونه هایی از این گیاهان با نام های کرفس کوهی، زرین گیاه، مورد، مخلصه، هواچوبه، چوک، سوداب، مرزنجوش، شاه تره، ریواس و ... اشاره کرد كه در فصل بهار به صورت خودرو در دامنه‌های مرتفع و مناطق كوهستانی استان رشد مي كنند.

 بنی طالبی با اشاره به ارزش گیاهان دارویی این استان، تاکید کرد: وجود گياهانی نظير بابونه، گل ختمی و شيرين بيان در این استان براي درمان بسياری از امراض به ويژه آلرژی هاي فصلی كه در چهارمحال و بختياري شايع است، بسیار مفيد تشخيص داده شده است.

وی با اشاره به اینکه گیاه برنجاس یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که در این استان رشد می کند، افزود: استفاده از گياه گل برنجاس كه در بيشتر نقاط طبیعت بختیاری به وفور يافت مي شود، برای دستگاه گوارش بسيار مفيد بوده و به تازگی در مراجع پزشكی و درمانی به عنوان یک شیوه درمانی مؤثر مطرح شده است.

بنی طالبی یکی از معروف ترین گیاهان دارویی این استان را کرفس کوهی عنوان کرد و گفت:  این گیاه در ارتفاعات و زمانی که برف در حال آب شدن است رویش می کند.

وی افزود: گياه معطر و بومي كرفس كوهی نيز كه مختص كوهستان های چهارمحال و بختياري است باعث تقويت و افزايش هوشياري در بين افراد مي شود.



کشت گیاهان دارویی می‌تواند به‌عنوان یک ضرورت ملی محسوب شود

اعظم شیخ سامانی، کارشناس گیاهان دارویی در گفتگو با خبرنگار جهانبین نیوز؛ اظهار کرد: چهارمحال و بختیاری دارای 1600 هکتار سطح زیر کشت گیاهان دارویی است که از این میزان 600 هکتار آن کاشت گل محمدی  و هزار هکتار دیگر آن مابقی گیاهان دارویی کشت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه در اکثر نقاط این استان گیاهان دارویی کشت می‌شود تصریح کرد: در شهرکرد، بروجن، فارسان بیشتر گل محمدی کشت می شود چراکه این گیاه به خاطر مقاومت به خشکی، آب کمتری را استفاده می کند و ما بیشتر به متقاضیان کشت گل محمدی را پیشنهاد می دهیم.

شیخ سامانی کشت موسیر در استان را یکی دیگر از طرح های مورد توصیه به کشاورزان عنوان کرد و گفت: جهاد کشاورزی سال گذشته به متقاضیان طرح های کشاورزی تسهیلات با سود هفت درصد و در سال جاری با سود 12 و نیم درصد داده است.

کارشناس مسئول گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری با اذعان بر اینکه سطح زیر کشت موسیر در این استان به 150 هکتار رسیده است گفت: در شهرستان کوهرنگ به خاطر شرایط منطقه کشت موسیر ترویج دارد  اما دغدغه ما این است که این گیاه در همه نقاط استان کشت شود.

شیخ سامانی با تاکید بر اینکه در شهرستان کوهرنگ به خاطر بارندگی هایی که آنجا می شود، کشت گیاه موسیر را می توان توسعه داد گفت:  ما کشت گیاه موسیر را  در شهرستان کوهرنگ به صورت دیم توصیه می کنیم.

وی  با اذعان بر اینکه زمان کشت گیاه موسیر در مهر و آبان انجام می شود افزود: کشت موسیر در شهرستان های مرکزی، بروجن، سفید دشت، شهرکرد، بن و سامان نیز داریم اما آبیاری آن حتما" باید به صورت تکمیلی باشد .

شیخ سامانی یکی دیگر از گیاهان دارویی در این استان را زعفران برشمرد و خاطر نشان کرد: با اینکه استان خراسان مدعی است که کشت زعفران تنها مختص خراسان است اما خوشبختانه در این استان نیز کشت شده و تا کنون نیز موفق عمل کرده است .

وی  با اشاره به اینکه تا کنون 230 هکتار از مزارع این استان به کشت زعفران اختصاص داده شده است گفت: ما زعفران را در تمام نقاط استان کشت کرده ایم و کشت این گیاه از مرداد شروع و تا 10 مهر نیز ادامه دارد.

شیخ سامانی ادامه داد: زعفران گیاهی است که کم آب بوده و اب زیادی نیاز ندارد ولی بازهم بستگی به بارندگی دارد و اگر بارندگی در فصل پاییز و زمستان انجام شود، با دو مرتبه ابیاری کفایت می کند اما اگر بارندگی انجام نشود چهار مرتبه ابیاری نیاز دارد .

وی یادآور شد: گیاهان دارویی زیادی در این استان کشت می شود که لازم است تمامی آن ها توسعه یافته و جهاد کشاورزی نیز تسهیلات و همچنین دوره های آموزشی را در اختیار متقاضیان قرار می دهد که بهتر بتوانند به کشت گیاهان دارویی بپردازند و آن را توسعه دهند.

به گزارش جهانبین نیوز؛ کشت گیاهان دارویی و تولید فراورده های آن می تواند به عنوان یک ضرورت ملی و در چارچوب یک برنامه مشخص و جامع، خودکفایی دارویی، اشتغال و توسعه بخش کشاورزی را به دنبال داشته و به عنوان عامل مهمی در ارز آوری برای کشور اثرگذار باشد.



اکثر گیاهان دارویی را مورد ارزیابی قرار داده ام

مهرداد عطایی مدیر گروه گیاهان دارویی و رئیس مرکز تحقیقات  دانشگاه آزاد در گفتگو با خبرنگار جهانبین نیوز؛ اظهار کرد:  تا کنون توانسته ام 10 گونه گیاهان دارویی که برخی بومی استان چهارمحال و بختیاری و برخی هم از دیگر اقسا نقاط کشور است را در این استان جمع آوری  و طرح تولید و فراوری گیاهان دارویی را  راه اندازی نمایم.

وی با اشاره به اینکه استان چهارمحال و بختیاری به دلیل شرایط اب و هوایی خاصی  و ارتفاعی که از سطح دریا دارد می تواند تاثیر بسزایی در افزایش ترکیبات ثانویه گیاهان دارویی داشته باشد  گفت: حتی یک نوع گیاه دارویی که در این استان به عمل  آید در مقایسه با سایر استانهای مناطق گرمتر می تواند از کیفیت بالاتری برخورد دار باشد .

عطایی با اشاره به اینکه همه این عوامل مورد بررسی قرار داده شد گفت: در کنار میزان عملکرد کیفی گیاهان دارویی و اینکه به میزان هر هکتار چه عملکردی می توان داشت مورد بررسی قرار دادیم.

 وی با تاکید بر اینکه بسیاری از گیاهانی را که ما در این استان کشت کرده ایم مختص این استان نیست گفت: بهلیمو و چای ترش بیشتر مختص استان های گرمسیر است که  ما در حال تحقیق هستیم و ممکن است در این استان رشد خوبی نداشته باشد .

عطایی با اذعان بر اینکه بهلیمو یکی از گیاهانی است که در مناطق گرمسیر کشت می شود گفت: این گیاه را در این استان کشت کرده ایم و طی تحقیقاتی که بر روی آن انجام داده ایم به این نتیجه رسیده ایم که کشت  این گیاه در این استان  15 درصد اسانس بالاتری دارد.

وی ادامه داد: بنا است که این گیاه را در حد وسیع‌تری در استان کشت کنیم که ببینیم چه نتیجه ای می دهد.

عطایی یکی دیگر از گیاهانی را که در مزرعه خود کاشته و مورد ارزیابی قرار داده است گیاه  اسطوخودوس بوده   که مورد کشت و کار نیز قرار گرفته است.

وی با اذعان بر اینکه ما  اکثر گیاهان دارویی را مورد ارزیابی قرار داده ایم گفت: خوشبختانه اکثر گیاهانی که در این مزرعه مورد ارزیابی قرار گرفته اند رشد عالی و خوبی داشته است.

عطایی  ادامه داد: آویشن شیرازی جزء گیاهانی است که مختص منطقه خودشان است اما ما در اینجا مورد ارزیابی قرار داده ایم و با شرایط آب و هوایی این استان نیز سازگار بوده است.

وی با بیان اینکه ما این کار را به صورت مشارکتی با دانشگاه شروع کرده ایم گفت: سرمایه ها و هزینه ها ی جاری با خود بنده بوده و زمین را دانشگاه آزاد شهرکرد در اختیار ما گذاشته است.

عطایی با اذعان بر اینکه این کار تا کنون اشتغال زایی زیادی را نیز به همراه داشته است گفت: تا کنون 250 روز کارگر در این مزرعه مشغول به کار هستند و بسیاری از زنان سرپرست خانوار یا بد سرپرست را نیز از طریق کمیته امداد شناسایی و ان را نیز مشغول به کار کرده ایم.

به گزارش جهانبین نیوز؛ ایجاد فرصت های مناسب سرمایه گذاری جهت تولید بیشتر گیاهان دارویی در بخش کشاورزی حائز اهمیت بود و لازم است در زمینه فراورده های مختلف تولید این گیاهان به خصوص در ایران، تحقیقات گسترده ای انجام شود چرا که شرایط جغرافیایی و تنوع آب و هوایی ایران و امکان رویش اکثر گیاهان دارویی در آن فرصتی طلایی نصیب کشور گشته است تا از آن به بهترین نحو استفاده نماید .



 چهارمحال و بختیاری بکرترین رویشگاه گیاهان دارویی

اسفندیار شفیعی یکی دیگر از پژوهشگران عرصه گیاهان دارویی در گفتگو باخبرنگار جهانبین نیوز؛ اظهار کرد: ظرفیت‌های متنوع و فراوان چهارمحال و بختیاری در بخش تولید و پرورش گیاهان دارویی بر کسی پوشیده نیست و می‌توان با ایجاد مزرعه‌های تولید گیاهان دارویی و حمایت از کارشناسان امر، با اهلی کردن این گیاهان، زمینه‌های انقراض آنها را هم از بین برد.

وی تصریح کرد: این استان و به ویژه مناطق غربی و جنوبی آن از بکرترین رویشگاه‌های گیاهان دارویی بوده است و علاوه بر آن دارای برخی گونه‌های انحصاری از گیاهان طبیعی دارویی است که از جمله می‌توان به گونه‌هایی همچون هواچوبه، زرین گیاه، کرفس کوهی، مورد، مخلصه، چوک، سوداب، مرزنجوش، شاه تره و ریواس اشاره کرد.

شفیعی با اشاره به این که گیاه برنجاس چهارمحال و بختیاری از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است، افزود: استفاده از گیاه گل برنجاس، که در اغلب نقاط استان یافت می‌شود، برای دستگاه گوارش بسیار مفید بوده و در بسیاری از مراجع پزشکی و درمانی به عنوان یک داروی مؤثر و شناخته شده از آن نام برده می‌شود.
وی با بیان این مسئله که تاکنون بیش از هشت هزار گونه گیاهی در کشور شناسایی شده است؛ می گوید: از این تعداد حدود هزار و 300 گونه آن در عرصه‌های طبیعی چهارمحال و بختیاری شناسایی و ثبت شده است.

شفیعی خاطر نشان کرد: درآمد حاصل از گیاهان دارویی براساس نحوه کاربرد آنها برای اسانس‌گیری، خام فروشی و میزان مصرف آب متفاوت است و توسعه کشت گیاهان دارویی به ‌دلیل ارزش اقتصادی بالا می‌تواند در کنار حفظ رویشگاه ‌های طبیعی به اشتغال پایدار و بهبود وضعیت معیشتی مردم کمک کند.



نبود صنایع تبدیلی و صادرات فله ای از چالش های پیش روی صادرات گیاهان دارویی!

سید محسن رسولی رییس گروه گیاهان دارویی دفتر امور مراتع نیز در گفت و گویی با خبرنگار مرکز اطلاع رسانی سازمان جنگل ها اعلام کرد: در برداشت گیاهان دارویی باید توجه لازم صورت گیرد زیرا برخی گونه های ما در کشور نادر و در حال انقراض هستند.

وی خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه از صادر کنندگان گیاهان دارویی هستیم ضرورت دارد به منظور حفظ رویشگاه‌های جنگلی و مرتعی و حفظ ذخایر ژنتیکی کشور بهره‌برداری از برخی گونه‌های نادر و  را ممنوع کرده و از خارج کشور وارد کنیم.

وی نبود صنایع تبدیلی و صادرات فله‌ای گیاهان دارویی از کشور را از چالش‌های مهم برشمرد و گفت: اگر استاندارهای لازم صادر ات این کالا رعایت شود، قطعاً چندین برابر حال حاضر برای کشور ارزآوری خواهد داشت.

به گزارش جهانبین نیوز؛ گیاهان دارویی جزو ثروت ملی پنهان کشور محسوب می‌شود و از این باب مانند انبار موشکی است که مورد هدف قرار گرفته است.

ما با گیاهان دارویی می‌توانیم در درمان بیماران و بهبود آنها گامی موثر برداشته و زمینه یک حرکت تحولی را رقم بزنیم.

گزارش از مرضیه عالی پور هفشجانی
 
انتهای پیام/1020ج