حقوق بشر در تعریف آموزه های دینی و اسلامی هرگز منافات با امر به معروف و نهی از منکر ندارد بلکه انجام این دو فریضه بشر را به حقوق ملزومه می رساند و بسیاری از زشتیها و ناگواریها را از چهره زندگی او که توسط حاکمان و ظالمان و پیروان آنان بوجود می آید می زداید.
۰
تاریخ انتشاردوشنبه ۵ خرداد ۱۳۹۳ - ۱۱:۰۰
کد مطلب : ۱۴۷۴۷
گفتگو با مسئول نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه های آزاد شهرکرد؛
امر به معروف و نهی از منکر لازمه حقوق بشر است
با سلام
با توجه به اینکه امر به معروف و نهی از منکر از جمله ضروریات اسلام محسوب می شود و مردم و مسئولان مؤظف به انجام این فرضیه بزرگ الهی هستند، شما وضعیت امر به معروف و نهی از منکر را در جامعه چگونه ارزیابی می کنید؟
متأسفانه در جوامع کنونی اسلامی، به ویژه جامعه اسلامی ایران وظیفه بسیار سترگ امر به معروف و نهی از منکر به فراموشی سپرده شده است و حتی بدان پایه که به وظایف کوچک و شخصی و کم ارزش اهمیت داده می شود نسبت به برپای داشتن این فریضه بزرگ و فراگیر و سرنوشت ساز توجه نمی شود. گویا اصلا خدای بزرگ این فریضه را بر ذلّه ایشان ننهاده و در آخرت از آن بازخواست نخواهد کرد.
از طرف دیگر با فراموشی عملی این فریضه، بحث علمی از باید و نباید ها و شرایط و خصوصیات آن نیز بسیار کمرنگ و اندک شده است. در حالی که در موضوعاتی کم اهمیت قلم فرسایی ها می شود و کتابها و مقالات مفصل و پی در پی نوشته می شود درباره این فریضه حساس، ظریف و مربوط به لحظه لحظه ی زندگی امروز و نهایت فردا و فرداها کمتر سخن گفته و یا کتاب و مقاله نوشته می شود و به شرایط و شیوه های پیاده کردن آن در جهان امروز به ویژه در فضای جامعه ی اسلامی ما، که بحق آنرا جهان و فضای تبلیغ و امواج و رسانه نام نهاده اند، توجه بسیار اندکی می شود.
امام باقر(ع) در فرازی از سخنان خویش عامل این سهل انگاری و فراموشکاری را دنیا دوستی و لذت طلبی می داند.
در آخر زمان گروهی باشند که از افراد ریاکار که خود را به قرآن و عبادت می بندد پیروی می کنند. آنان امر به معروف و نهی از منکر را واجب نمی شمارند، مگر هنگامی که ضرری به ایشان نداشته باشد. هماره برای خویش راه چاره، فرار و عذر تراشی می گردند. در جستجوی لغزش دانشمندان و اعمال تباه آنانند. به نماز و روزه و آنچه به مال و جانشان آسیبی ندارد روی می آورند و اگر نماز و... به مال و جانشان آسیب رساند آنرا به دور می افکنند.
همانگونه که برترین واجبات و بزرگترین آنها یعنی امر به معروف و نهی از منکر را دور انداخته اند.(کافی-جلد۵-صفحه ۵۵)
البته ستاد امر به معروف و نهی از منکر در راستای عملی نمودن این دو فریضه ی الهی موجودیت خارجی دارد دلی بازخورد و تأثیرات محسوسی را نمی بینیم. اشکالات و موانع حضور این واجبات الهی را می توان با تحقیق میدانی از مسئولین مربوطه بدست آورد. والأمرالیکم.
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر و مؤثرترین شیوه در رابطه با این مهم چیست؟
شیوه صحیح طبق دستورات و آموزه های دینی مطابق با شرایط امر به معروف و نهی از منکر و مراحل آن انجام می پذیرد. برای زدودن منکرات از چهره ی جامعه و واداشتن افراد به رعایت حدود الهی ضمن اقدامات گفتاری به اقدامات عملی باید رسیدگی کرد.
شیوه های مختلفی را در اقدام عملی می توان بکار برد از جمله: خشکاندن زمینه های گناه. کسی که به نیکی فرمان می دهد بدون اینکه زمینه های رشد و خوبی ها آماده باشد بذر قیمتی خود را در شوره زار می ریزد.
آنکه بدون فراهم آوردن زمینه رفع گناه اقدام به نهی از منکر می کند تنها خود را خسته کرده، انرژی خود را هدر می دهد.
بنابراین این امر اقدامات متعددی می طلبد:
۱-زمینه های اقتصادی گناه برطرف شود. بسیاری از گناهان مالی و غیر مالی زاییده اقتصاد و فقر است. اگر گناهکار فقیر نبود به را های بد کشیده نمی شد. (کاد الفقر ان یکون کفرا) لذا معصومین در بسیاری از موارد امر به معروف و نهی از منکر خویش را با کمک های مالی همراه می کردند و در بسیاری از موارد با رهنمودهای اقتصادی، افراد را به کار و فعالیت دعوت می کردند یا زمینه فعالیت او را فراهم می کردند.
۲-زدودن زمینه های فساد جنسی. بی تردید تنها راه مبارزه با این معضل اجتماعی اجرای حدود و یا امر و نهی گفتاری نیست. تا وقتی راه ازدواج برای جوانها بسته است فساد اخلاقی معضلی اجتناب ناپذیر است.
بنابراین بهترین شیوه امر به معروف ها درکنار زمینه فراهم ساختن زمینه ازدواج، اجرای حدود و امر و نهی گفتاری و تبلیغی نیز ضرورت دارد. زمینه ازدواج وقتی فراهم می شود که معضل کار و فعالیت و اقتصاد خانواده ها حل شود.
۳-برخورد مستقیم حکومت: زمینه سازی و اقدامات اصلاحی اقتصادی و فرهنگی ضرورت دارد ولی سیره معصومین گاه با برخوردی بسیار ملایم و مناسب اقدام می کردند و گاه با برخوردی شدیدتر با اجرای حدود الهی تا مرز کشتن گناهکار و تنبیه جدی خطاکار پیش می رفتند.
آیا امر به معروف و نهی از منکر با حقوق بشر منافات دارد؟
امر به معروف و نهی از منکر دو فریضه و وظیفه انسانی-الهی است که خداوند متعال به عنوان خالق و حاکم بشر و عالم به مصالح و مفاسد دنیای زندگی آدمیان به عهده افراد بشر به ویژه در جوامعه اسلامی گذشته است و این یعنی همه آحاد بشر در سرنوشت یکدیگر مسئول و دخیلند. در نگاه معارف اسلامی یکی از حقوق مهم، حق انسان بر انسان های دیگر (جامعه) است. یعنی هر انسانی در معروفها و منکرها می بایست در سرنوشت دیگران دخالت نماید، حقوق فردی و اجتماعی آنها را رعایت نماید و از ضیاع حقوق آنان جلوگیری نماید. بنابراین حقوق بشر در تعریف آموزه های دینی و اسلامی هرگز منافات با امر به معروف و نهی از منکر ندارد بلکه انجام این دو فریضه بشر را به حقوق ملزومه می رساند و بسیاری از زشتیها و ناگواریها را از چهره زندگی او که توسط حاکمان و ظالمان و پیروان آنان بوجود می آید می زداید. چرا که فراموشی و کنار رفتن این دو فریضه بزرگ باعث شده که حقوق بشر امروز توسط متکبرین و دنیا پرستان تعریف شود که هرگز دنیای زیبا و معروف و حیات طیبه اسلامی به نفع دنیای مادی و منفعت طلبی های آنان نبوده و نخواهد بود.
نسبت دموکراسی و امر به معروف و نهی از منکر چگونه است؟ آیا در نظام دموکراتیک می شود امر به معروف و نهی از منکر کرد؟
دموکراسی یعنی مردم سالاری. در جوامع اسلامی و غیر اسلامی اگر مردم سالاری به معنای واقعی دنبال شود به حقیقت امر و نهی مردم نسبت به حاکمان و کارگزاران حکومتی و دیگر آحاد مردم از لوازم عملی این شعار خواهد بود. یکی از امور مهمی که در نظام مردم سالاری بویژه مردم سالاری دینی قابل توجه است، اقامه این دو فریضه الهی است. زیرا مگر می شود مردم تعیین کننده سرنوشت اجتماعی خویش معرفی شوند ولی نسبت به یکدیگر و حاکمان اجتماعی خود وظیفه ای نداشته باشند. اساسآ بقاء حاکمیت و حفظ اصول و ارزش ها ی هر جامعه ای به دخالت مردم در سرنوشت دنیایی و آخرتی رقم می خورد. اگر نسبت به هم بی تفاوت باشند هرگز حقوق رسمی و قوانین مدنی و... به مرحله وقوع نمیرسد و طعم زندگی به کام آنها چشانده نمی شود حتی در دنیای مادی تا چه رسد به دنیای آخرتی.
جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در توسعه ی فرهنگی دانشگاه چیست؟
اگر امر به معروف و نهی از منکر با تحقق شرایط و مراحل ملاحظه شود و همگان احساس وظیفه ی الهی کنند و فضای عمومی جامعه در کنار فضای عمومی آموزشگاه ها و دانشگاه ها و به یاری فضای فرهنگی و مسئولین فرهنگی بشتابند بسیاری از هزینه های مالی و انسانی در این راستا می تواند در سایر ابعاد مصرف شود، از قبیل خرید لوازم آموزشی و پژوهشی و تحقیقات و...
مهم این است که فضای عمومی جامعه شهری و روستایی، تبلیغی و رسانه ای بیرون، همراه با خواسته های دانشگاه باشد.اگر هر کدام راه خود را بروند، اقامه این فرائض و هزینه های صرف شده، جز خسارت و هدر دادن نیروها چیزی به دنبال ندارد.
نقش امر به معروف و نهی از منکر در برقراری امنیت اجتماعی چیست؟
اصلی ترین و مهمترین نقش، طبق آموزه های اسلامی، برای تأمین امنیت اجتماعی اقامه عملی و گفتاری این دو فریضه ی بزرگ است. اگر مردم از روی شناخت و احساس وظیفه و همچنین دستگاه حاکمیت بدنبال احیاء این وظیفه انسانی الهی باشند، اصلاح فرد و جامعه صورت می گیرد و طبعا در فضای سالم هرگز امنیت فردی ، اجتماعی آسیب نمی بیند مگر کسانی باشند که بخواهند مطامع خود را بدست آورند عدم امنیت محصول شیوع منکرات و زشتیها و عدم حاکمیت ارزشهاست. جبران این خسارت، با اقامه فرائض مذکور است.
آسیب های ترک امر به معروف و نهی از منکر در دانشگاه چیست؟
آسیب های ترک این فریضه در دانشگاه آمیخته با آسیب های ترک این فریضه در جامعه است. دانشگاه مولود فضای فرهنگی و عمومی جامعه است. مگر می شود تصور کرد شیوع منکرات در فضای جامعه ارتباطی به فضای کوچک جوامع دانشگاهی ندارد؟!
راهکارهای گسترش امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه شما چیست؟
راهکارها چیزی جز عمل کردن به آموزه های دینی و احساس درد خواص نسبت به حاکمیت ارزش ها نمی تواند باشد. به آنچه دین در این مسأله حیاتی توجه و سفارش کرده است اگر مسئولین و مردم متدین توجه نمایند به راهکارهای مورد توجه دین خواهند رسید.
با تشکر فراوان از جنابعالی که وقت خود را در اختیار ما قرار دادید.
گفتگو از زهرا گنجی
انتهای متن/ح