به گزارش جهانبین نیوز، مرکز پژوهش‌های مجلس ضمن بررسی آثار پرداخت یارانه نقدی و حذف یارانه در مورد سه دهک خانوارها بر تولید و توزیع درآمد تاکید کرد که پرداخت یارانه به شکل کنونی نه تنها کمکی به بهبود توزیع درآمد نمی‌کند، بلکه می تواند آن را بدتر هم بسازد.
قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و چگونگی اجرای آن همچنان یکی از چالش برانگیزترین موضوعات اقتصاد ایران است. در این گزارش به بررسی اثر حذف یارانه سه دهک خانوارها بر تولید و توزیع درآمد پرداخته شده است.
بدین منظور ابتدا عملکرد قانون هدفمندکردن یارانه‌ها طی سال‌های اجرای این قانون بررسی شده و سپس با طرح این سوال که آیا اصولا هدفمند کردن یارانه‌ها در مرحله اول و به خصوص پرداخت یارانه نقدی به همه دهک‌ها باعث کاهش شکاف طبقاتی می‌شود یا خیر، آثار توزیع درآمدی هدفمندسازی یارانه‌ها بررسی شد.
این گزارش می‌افزاید: نتایج این بخش چه با رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی و چه با رویکرد هزینه خانوار نشان می‌دهد که پرداخت یارانه برابر، وضع دهک‌های بالای درآمدی را به میزان بسیار بیشتری نسبت به دهک‌های پایین درآمدی بهبود می‌بخشد. با در نظر گرفتن بهبود اولیه در توزیع درآمد با پرداخت یارانه نقدی برابر، همچنان جای این سوال باقی می‌ماند که آیا در نهایت هدفمندکردن یارانه‌ها به بهبود توزیع درآمد منجر شده است؟ با توجه به شواهد ارائه شده در این گزارش پاسخ مثبت به این پرسش بسیار دشوار و خود محل سوال است. در نتیجه پرداخت یارانه به شکل کنونی نه تنها کمکی به بهبود توزیع درآمد نمی‌کند، بلکه می تواند آن را بدتر هم بسازد.
در ادامه این گزارش به بررسی آثار حذف یارانه سه دهک خانوارها با طرح چندین سناریو پرداخته شده است. نتایج تولیدی و توزیع درآمدی این سناریوها که با استفاده از روش ضرایب فزاینده قیمت ثابت محاسبه شد نشان داد پرداخت به بخش کشاورزی بیشترین تاثیر مثبت را بر تولید و درآمد عوامل تولید نسبت به سایر سناریوهای رقیب (پرداخت به صنعت و... ) دارد.
همچنین بررسی سناریوی حذف یارانه سه دهک خانوارها و پرداخت به بخش سلامت نشان داد که دولت می‌تواند با حذف یارانه سه دهک و پرداخت به این بخش باعث بهبود توزیع درآمد و تولید شود. در این رابطه مسئله شناسایی خانوارها حائز اهمیت بوده و لازم است مورد توجه قرار گیرد. باتوجه به تفاوت خانوارها از نظر دارایی، درآمد و هزینه‌های زندگی، لازم است نسبت به شناسایی خانوارهایی که بر اساس این متغیرها نیازمند یارانه نقدی اند اقدام شود.
این گزارش خاطرنشان می‌کند: برای احصای این موارد لازم است پایگاه‌های اطلاعاتی موجود مورد بررسی قرار گیرد و با یکدیگر مرتبط شوند تا ضریب اطمینان بالایی، خانوارهای هدف شناسایی شوند. برخی از مهمترین این پایگاه‌ها عبارتند از بانک اطلاعاتی مالیاتی سازمان امور مالیاتی، بانک اطلاعالت املاک، مستغلات، بانک اطلاعات ستاد مدیریت سوخت و حمل و نقل کشور، بانک جامع اطلاعات کارکنان دولت، اطلاعات مربوط به دانشجویان، معلولین، بیماری‌های خاص و... نکته قابل توجه در این بخش آن است که اطلاعات بانک‌های تصریح شده در بالا هر یک می‌تواند وجوهی از مختصات و شرایط اقتصادی خانوار یا سرپرست خانوار را تبیین کند.
این گزارش خاطرنشان می‌کند: یک نکته مهم در طراحی سیاست یارانه، اصل پویایی است، به این معنا که هر نوع حمایتی از طرف مددجو باید موقت تلقی شود و بعد از پایان دوره حمایت در صورت درخواست مددجو باید شرایط وی مجددا ارزیابی شود.
قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و چگونگی اجرای آن همچنان یکی از چالش برانگیزترین موضوعات اقتصاد ایران است. در این گزارش به بررسی اثر حذف یارانه سه دهک خانوارها بر تولید و توزیع درآمد پرداخته شده است.
بدین منظور ابتدا عملکرد قانون هدفمندکردن یارانه‌ها طی سال‌های اجرای این قانون بررسی شده و سپس با طرح این سوال که آیا اصولا هدفمند کردن یارانه‌ها در مرحله اول و به خصوص پرداخت یارانه نقدی به همه دهک‌ها باعث کاهش شکاف طبقاتی می‌شود یا خیر، آثار توزیع درآمدی هدفمندسازی یارانه‌ها بررسی شد.
این گزارش می‌افزاید: نتایج این بخش چه با رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی و چه با رویکرد هزینه خانوار نشان می‌دهد که پرداخت یارانه برابر، وضع دهک‌های بالای درآمدی را به میزان بسیار بیشتری نسبت به دهک‌های پایین درآمدی بهبود می‌بخشد. با در نظر گرفتن بهبود اولیه در توزیع درآمد با پرداخت یارانه نقدی برابر، همچنان جای این سوال باقی می‌ماند که آیا در نهایت هدفمندکردن یارانه‌ها به بهبود توزیع درآمد منجر شده است؟ با توجه به شواهد ارائه شده در این گزارش پاسخ مثبت به این پرسش بسیار دشوار و خود محل سوال است. در نتیجه پرداخت یارانه به شکل کنونی نه تنها کمکی به بهبود توزیع درآمد نمی‌کند، بلکه می تواند آن را بدتر هم بسازد.
در ادامه این گزارش به بررسی آثار حذف یارانه سه دهک خانوارها با طرح چندین سناریو پرداخته شده است. نتایج تولیدی و توزیع درآمدی این سناریوها که با استفاده از روش ضرایب فزاینده قیمت ثابت محاسبه شد نشان داد پرداخت به بخش کشاورزی بیشترین تاثیر مثبت را بر تولید و درآمد عوامل تولید نسبت به سایر سناریوهای رقیب (پرداخت به صنعت و... ) دارد.
همچنین بررسی سناریوی حذف یارانه سه دهک خانوارها و پرداخت به بخش سلامت نشان داد که دولت می‌تواند با حذف یارانه سه دهک و پرداخت به این بخش باعث بهبود توزیع درآمد و تولید شود. در این رابطه مسئله شناسایی خانوارها حائز اهمیت بوده و لازم است مورد توجه قرار گیرد. باتوجه به تفاوت خانوارها از نظر دارایی، درآمد و هزینه‌های زندگی، لازم است نسبت به شناسایی خانوارهایی که بر اساس این متغیرها نیازمند یارانه نقدی اند اقدام شود.
این گزارش خاطرنشان می‌کند: برای احصای این موارد لازم است پایگاه‌های اطلاعاتی موجود مورد بررسی قرار گیرد و با یکدیگر مرتبط شوند تا ضریب اطمینان بالایی، خانوارهای هدف شناسایی شوند. برخی از مهمترین این پایگاه‌ها عبارتند از بانک اطلاعاتی مالیاتی سازمان امور مالیاتی، بانک اطلاعالت املاک، مستغلات، بانک اطلاعات ستاد مدیریت سوخت و حمل و نقل کشور، بانک جامع اطلاعات کارکنان دولت، اطلاعات مربوط به دانشجویان، معلولین، بیماری‌های خاص و... نکته قابل توجه در این بخش آن است که اطلاعات بانک‌های تصریح شده در بالا هر یک می‌تواند وجوهی از مختصات و شرایط اقتصادی خانوار یا سرپرست خانوار را تبیین کند.
این گزارش خاطرنشان می‌کند: یک نکته مهم در طراحی سیاست یارانه، اصل پویایی است، به این معنا که هر نوع حمایتی از طرف مددجو باید موقت تلقی شود و بعد از پایان دوره حمایت در صورت درخواست مددجو باید شرایط وی مجددا ارزیابی شود.