پایان روز سیزده فروردین، آغاز مرحله جدیدی از هماوردی حدود 12 ساله ایران با دشمنان خود بر سر مساله هسته ای شد و آن تصویب بیانیه ای در لوزان سوییس بود که ظاهرا قرار است مبنای توافق احتمالی ایران و 5+1 باشد.

جهانبین نیوز-علی شریفی:

پایان روز سیزده فروردین، آغاز مرحله جدیدی از هماوردی حدود ۱۲ ساله ایران با دشمنان خود بر سر مساله هسته ای شد و آن تصویب بیانیه ای در لوزان سوییس بود که ظاهرا قرار است مبنای توافق احتمالی ایران و ۵+۱ باشد. آنگونه که در متن بیانیه آمده مذاکرات "به منظور دستیابی به حل و فصل جامعی که ماهیت صرفا صلح آمیز برنامه هسته ای ایران را تضمین نموده و کلیه تحریم ها را به صورت کامل لغو نماید" بوده است.

قابل پیش بینی بود که از همان ابتدا واکنش های فراوانی به این اتفاق خبرساز بین المللی-چه در داخل کشور و چه در سطح جهانی- داده شود. در داخل کشور از ذوق زدگی های عجولانه و بعضا خنده آور عده ای و تبریک های بی مورد برخی بزرگان گرفته تا دغدغه های فراوان نمایندگان مجلس و بدنه مردم و دلواپسی هایی که از عاقبت مذاکره با گرگ وجود داشت.

برخی ماجرا را به یک فتح الفتوح بی سابقه تشبیه کردند و مردم را دعوت به برگزاری جشن و پایکوبی کردند و برخی هم دغدغه ها و انتقادات بسیار جدی به آنچه که اتفاق افتاده داشتند. اما ظاهرا همه فهمیدند که هنوز اصل ماجرا که همان اختلاف بر سر جزئیات است باقی مانده و کارهای فراوانی باید صورت بگیرد.

در سطح بین المللی هم واکنشهای فراوانی به این بیانیه شنیده شد. از واکنش های دولت امریکا و کنگره و آیپک (لابی صهیونیست ها در امریکا) تا سایر دولت های غربی و شرقی که هر کدام تلاش کردند تفسیرهای مطلوب خود را از این بیانیه به عنوان مبنای توافق نهایی منتشر کنند. اوج این تفاسیر هم فکت شیت آمریکایی ها بود که هر چند از سوی مقامات کشورمان رد شد ولی در مقابل آن رسما فکت شیت دیگری ارائه نشد و امریکایی ها گفتند همانطور که در مورد توافق ژنو همه دیدید، تفسیر ما بود که نهایتا اجرایی شد؛ درباره بیانیه لوزان نیز همین اتفاق خواهد افتاد.

اکنون که مسئولان محترم در حال هماوردی برای نگارش متن توافق نهایی هستند چند سوال اساسی مطرح است:
اولا آیا آنچه که تاکنون توافق شده و برای نهایی کردن آن تلاش می شود تضمین کننده همه حقوق ملت ایران خواهد بود و خطوط قرمز ما را حفظ خواهد کرد؟ در پاسخ باید گفت مسلما بیانیه لوزان بسیار تفسیر پذیر است و این مایه اختلاف خواهد بود و باید در نگارش متن نهایی تیم محترم مذاکره کننده دقت و حساسیت فراوانی داشته باشد. به نظر می رسد در ۴ حوزه مهم باید دقت صورت گیرد تا بتوان به توافقی رسید که توافق خوب تلقی شود:

۱. غنی‌سازی: در بیانیه تکلیف غنی سازی ایران بعد از ده سال مشخص نشده و فکت شیت امریکا و فرانسه و نیز اظهارات مقاماتشان بسیار نگران کننده است که مبادا همانند آنچه که در توافق سعد آباد اتفاق افتاد (تعلیق ۶ ماهه، ۲ سال به طول انجامید و نهایتا هم اتفاقی رخ نداد) این ۱۰ سال بسیار طولانی تر بشود و ...

۲. تحریم ها: یکی از مشکلات اصلی در این باره ناهمزمانی اقدامات ایران و ۵+۱ است که ابتدا باید ایران به تعهداتش عمل کند (تعهداتی که بعضا مانند نابود کردن قلب رآکتور آب سنگین اراک و تغییر ماهیت آن برگشت پذیر نخواهد بود) سپس راستی آزمایی صورت گرفته بعد نوبت به اجرای تعهدات ۵+۱ است. مساله دیگر اینکه تحریم ها ملغی نشده بلکه متوقف می¬شود و امکان بازگشت آن وجود دارد.

۳. تحقیق و توسعه: محدودیت هایی که در این زمینه وجود دارد اجازه نمی دهد ایران ماشین های پیشرفته خود را توسعه دهد بلکه فقط می تواند امر تحقیق را انجام دهد و اجازه افزایش تعداد ماشین ها از ۲ به ۴ بعد به ۸ و توسعه تا ۱۶۴ ماشین(که به عقیده کارشناسان این لازمه توسعه است) داده نشده است.

۴. بازرسی ها و دسترسی ها: پذیرفتن پروتکل الحاقی و علاوه بر آن بازرسی های فراپروتکلی بی سابقه عملا ایران را به یک کشور استثنا در این زمینه تبدیل می کند که این امر صراحتا از سوی مقام معظم رهبری، نمایندگان مجلس و فرماندهان نظامی ایران به عنوان خط قرمز تعیین شده است.

سوال بعدی اینکه آیا چنین توافقی از سوی طرف مقابل پذیرفته خواهد شد یا اینکه در دقیقه نود نخواهد پذیرفت. اتفاقی که در بیانیه تهران در سال ۸۹ رخ داد و با اینکه برزیل و ترکیه نمایندگان تام الاختیار برای این توافق بودند اما بعد از توافق طرفین، امریکایی ها به راحتی زیر میز زدند و همه زحمات را بر باد دادند و یا در نشست آلماتی ۲ طرفین تا مرز توافق پیش رفتند ولی....

سومین سوال اساسی اینکه با شرط رسیدن به توافق و پذیرش آن از سوی طرفین، ضمانت اجرایی تعهدات غربی¬ها به ویژه امریکا چیست؟ آن هم در حالی که طرف مقابل تحریم را حربه مناسبی برای عقب نشینی¬های پی در پی ایران تصور می کند و به راحتی این حربه خود را کنار نمی گذارد. اگر این ضمانت، تنها آژانس باشد که باید گفت: آزموده را آزمودن خطاست! تجربه نشان داده که بهترین و بلکه تنها ضمانت اجرای تعهدات طرف مقابل، برگشت پذیر بودن اقدامات ما خواهد بود که در این صورت ضرری متوجه کشور نخواهد شد.

و سوال آخر اینکه به فرض حل شدن همه مسائل مذکور آیا احتمال ندارد که مشابه تحریم های قبلی با بهانه های جدید به ما تحمیل شوند؟ در این زمینه هم تجربیات قبلی پاسخ سوال ما را خواهد داد.

این سوالات و تجربیات  تاریخی دیگر ملت ما نشان می دهد که نمی توان به گفته طرف مقابل اعتماد کرد و برای همه تعهدات آنها ضمانت اجرایی لازم است. از طرف دیگر نباید همه امید دولتمردان ما به مذاکرات دوخته شود بلکه باید کاری کرد که تحریم ها مانند گزینه نظامی برایشان ناکارآمد شود. مشکلاتی مانند:

۱. وابستگی شدید اقتصاد ایران به نفت که اگر چنین نبود تحریم نفتی اینقدر برای کشور اثر سوء نداشت.

۲. الگوی ناصحیح مصرف که سال ها پیش فرمان اصلاح آن از سوی رهبر معظم انقلاب صادر شد.

۳. ضعف های بی شمار مدیریتی

۴. عدم حمایت از کار و سرمایه ایرانی و محیط نامناسب کسب و کار

این ها شاید فقط بخشی از مشکلات باشد که هیچ کدام به تحریم ارتباطی ندارند و و کلید حل آن ها نه در لوزان و ژنو و نیویورک، بلکه در داخل کشور است و آن چیزی نیست جز اقتصاد مقاومتی که بارها از زبانی مسئولان دولت نیز مورد تاکید قرار گرفته و اکنون وقت اجرایی شدن آن است.

انتهای پیام/۱۰۲۱ج