زود‌باوری در تغییر و موضع امریکا در برابر ما، یک پاشنه آشیل در روابط دیپلماتیک و مذاکرات هسته‌ای ما خواهد بود. رفتار کشورهای همسایه ایران با تعاملات امریکا همیشه در یک فضای بی‌اعتمادی به سر می‌برده است.

مذاکرات هسته‌ای در ژنو با حواشی منحصر به فرد خود پایان یافت. مسئله‌ای که مهم جلوه می‌کند، این است که باید این گام در کنار گام‌های اخیر دولتمردان ما در نیویورک که از دیدار با گروه ۱+۵ تا دیدار خصوصی ۲۵ دقیقه‌ای آقای ظریف با جان‌کری وزیر امور خارجه امریکا و نهایتاً تماس تلفنی دکتر روحانی با اوباما بود، به صورت کلی نگریسته شود. هر‌چند کلیت روند، مورد حمایت رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است، در جزئیات و برخی از تاکتیک‌ها اما اختلاف‌نظرهایی نیز مشاهده می‌شود که از آن می‌توان به بحث تماس تلفنی اوباما با روحانی اشاره داشت.

به هر حال امروز با وجود گام‌های برداشته شده در این زمینه، نمی‌شود نظر قاطعی درباره برآیند کار داد. گام‌های بعدی که از نشست عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت خارجه کشورمان در دوشنبه ششم آبان با آمانو در وین تا نشست کارشناسی ایران و ۱+۵ که پنج‌شنبه ۹ آبان برگزار می‌شود، می‌تواند به نحوی برآیند کار را مشخص کند. در کنار این مباحث، آنچه از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار می‌باشد این است که در این میان، ملاحظاتی برای تیم هسته‌ای کشورمان وجود دارد که شاید کمتر تکرار شده باشد و اگر هم تکراری است، مکرراً نیز بیان شود خالی از لطف نخواهد بود، چراکه عدم رعایت این موارد، پاشنه آشیل مذاکرات تلقی می‌گردد.

اهم این ملاحظات به شرح زیر می‌باشد:
کنترل سرعت مذاکرات در چارچوب خطوط قرمز: سرعت خوبی که تیم مذاکره‌کننده در مذاکرات آغاز نموده است در کنار حسن‌های خود، عیوبی را متوجه می‌کند. مهم‌ترین و اصلی‌ترین عیب این است که سرعت مذاکرات ما نباید چنان باشد که از خطوط قرمزمان که همانا عدم خروج از مواد انباشت، تعلیق اصل غنی‌سازی و عدم اشاره به غنی‌سازی بالای ۲۰ درصد (hu) می‌باشد، عبور کنیم. امروز موضع ما در مذاکرات باید به گونه‌ای باشد که فرصت ورود حریف به این چارچوب را از او سلب کنیم و بازی را با معادله چیده شده خود پیش بریم. لازمه این قضیه همانا عدم به کار گرفتن نگاه عجولانه در امور دیپلماتیک است، چراکه بدون تفکر استراتژیک و حریف‌شناسی قطعاً خوشبینانه به حالت بن بست و بدبینانه به سمت یک نتیجه برد- باخت به نفع حریف پیش می‌رویم.
درک درست از تغییرات محاسباتی حریف: با وجود گام‌هایی که دولت در راستای دیپلماسی و روابط و مذاکرات بین‌المللی برداشته است، قطع به یقین تغییراتی را نیز در حریفان خود شاهد بوده است. به عنوان مثال، امروز مشاهده می‌شود که اوباما و کری رو به سوی کنگره آورده‌اند تا اعمال تشدید در وضع تحریم‌ها را به تعویق بیندازند یا ابراز تمایلاتی که گاه از مقامات امریکایی در جهت ایجاد رابطه با ایران انجام می‌شود که اینها در حالتی از امکان، می‌تواند تلقی‌کننده یک آدرس غلط به مسئولان مذاکره کننده و دیپلماسی کشور باشد. بحث اصلی این است که همان طور که در پاراگراف فوق بیان شد، عجله در امر دیپلماسی و مذاکرات یک سم مهلک است و این موضوع در این جا بیشتر مفهوم می‌یابد، چراکه امروز شواهد در حریف گویای روراست نبودن و عدم اعتماد به طرف مقابل است. امریکایی که حتی در مناسبات سیاسی، کوچک‌ترین اعتمادی به هم‌پیمانان خود ندارد و این سند را می‌توان از جاسوسی و شنود مکالمات مقامات اروپایی توسط کاخ سفید فهمید. این همه، آن چیزی است که ما امروز از امریکا شاهد آن هستیم. پس با این تفاسیر چطور می‌شود به حریفی اعتماد کرد که اصل بدبینی سرلوحه تمام رفتارهای بین‌المللی‌اش می‌باشد؟
اینجاست که نباید با یک امتیاز مصنوعی، ذوق زده شویم و همه چیز را به پای همین امتیاز خرج کنیم. زود‌باوری در تغییر و موضع امریکا در برابر ما، یک پاشنه آشیل در روابط دیپلماتیک و مذاکرات هسته‌ای ما خواهد بود. رفتار کشورهای همسایه ایران با تعاملات امریکا همیشه در یک فضای بی‌اعتمادی به سر می‌برده است. بحث عقد پیمان امنیتی امریکا در افغانستان علاوه بر نشست‌های زیاد وزیر خارجه امریکا با مقامات افغان به علت بدبینی کرزای، به تعویق افتاده است و علت آن این است که مقامات افغانستان، وضعیت مناسبات قدرت و روابط دیپلماتیک امریکا را به وضوح تجربه و احساس نموده‌اند و برایشان جای هیچ تردیدی را باقی نگذاشته است. در پایان اعتقاد نگارنده بر این است که در روند در پیش گرفته شده در عرصه خارجی، باید تیم مذاکره کننده گام‌های متوازن و برابر در جلسات کارشناسی بردارد و فرصت ابتکار عمل را تنها نصیب خود کند و در فضای بینابین محور خوشبیانه- بدبینانه، مذاکرات را پیش برد.
انتهای پیام/فرهاد نظریان سامانی