به گزارش جهانبین نیوز؛ ‌کاپیتولاسیون همان پیمانی است که طی آن حق رسیدگی به جرایم اتباع خارجی به نماینده کشور بیگانه سپرده می‌شود و هرگونه توافقی است که به موجب آن کشوری به کشور بیگانه این اجازه را می‌دهد که از قوانین قضایی خود برای رسیدگی به جرم اتباع‌شان در داخل مرزهای کشور میزبان استفاده کنند.
 
اگر بخواهیم نگاهی به تاریخچه کاپیتولاسیون در ایران بیندازیم باید گفت از زمان صفویه کاپیتولاسیون در ایران استارت خورد و قرارداد ترکمنچای سرآغازی بر آن است، اما این موضوع در دوران بعد از مشروطیت ملغا شد و مجدد در دوران محمدرضا شاه احیا شد.
 
این لایحه که در اصل به لایحه اجازه استفاده مستشاران آمریکایی در ایران از مصونیت‌ها و معافیت‌های قرارداد وین بود، سوم مرداد در مجلس سنا دوره پهلوی و ۲۱ مهر در مجلس شورای ملی به تصویب رسید.
 
این لایحه توسط دولت اسدالله علم و بنا به اصرار سفیر آمریکا در ایران، در سال 42 به مجلس سنا رفت و براساس آن همان‌طور که طبق معاهده وین کارکنان سفارتخانه‌ها از مصونیت قضایی برخوردارند مستشاران آمریکایی حاضر در ایران هم از این حقوق برخوردار شدند.
 
محمدرضا پهلوی که نیاز مالی شدیدی داشت و به دنبال دریافت وام برای خرید اسلحه و تجهیزات بود فرصت را مناسب دید و حق کاپیتولاسیون را به ازای دریافت وام پذیرفت، بنابراین کاپیتولاسیون در سکوت خبری و بی سر و صدا به تصویب رسید.
 
امام خمینی (ره) به شدت با این لایحه مخالفت کردند و چند روز پس از تصویب لایحه در مجلس، در یک سخنرانی در مسجد اعظم قم در تاریخ چهارم آبان سخنرانی کردند و اعتراض خود نسبت به این اقدام رژیم پهلوی را اعلام نمودند.
 
متن این سخنرانی شجاعانه به شرح زیر است:
 
«ما را فروختند، استقلال ما را فروختند و عزت ما پایکوب شد قانونی در مجلس بردند؛ در آن قانون تمام مستشاران نظامی آمریکا با خانواده‌هایشان، با کارمندهای فنی‌شان، با کارمندان اداری‌شان، با خدمه‌شان، با هر کس که بستگی به آنها دارد، اینها از هر جنایتی که در ایران بکنند مصون هستند. اگر یک خادم آمریکایی، اگر یک آشپز آمریکایی مرجع تقلید شما را در وسط بازار ترور کند، زیر پا منکوب کند، پلیس ایران حق ندارد جلوی او را بگیرد! دادگاه‌های ایران حق ندارند محاکمه کنند! بازپرسی کنند! باید برود آمریکا! آنجا در آمریکا ارباب‌ها تکلیف را معین کنند.
 
اگر چنانچه کسی سگ آمریکایی را زیر بگیرد بازخواست از او می‌کنند، اگر شاه ایران یک سگ آمریکایی را زیر بگیرد بازخواست می‌کنند و اگر چنانچه یک آشپز آمریکایی شاه ایران را زیر بگیرد، مرجع ایران را زیر بگیرد، بزرگترین مقام را زیر بگیرد هیچ‌کس حق تعرض ندارد. چرا؟ برای اینکه می‌خواستند وام بگیرند از آمریکا، آمریکا گفت این کار باید بشود. بعد از سه چهار روز وام ۲۰۰ میلیونی، ۲۰۰ میلیون دلاری تقاضا کردند، دولت آمریکا تصویب کرد که در ظرف پنج سال مبلغ مزبور را به دولت ایران بدهند.

نظامیان آمریکایی، مستشاران نظامی آمریکایی به شما چه نفعی دارند؟ آقا اگر این مملکت اشغال آمریکاست پس چرا اینقدر عربده می‌کشید، پس چرا اینقدر دم از ترقی می‌زنید؟ اگر این مستشاران نوکر شما هستند پس چرا از ارباب‌ها بالاترشان می‌کنید، پس چرا از شاه بالاترشان می‌کنید؟ اگر نوکرند مثل سایر نوکرها با آنها عمل کنید، اگر کارمند شما هستند مثل سایر ملل که با کارمندانشان عمل می‌کنند شما هم عمل کنید.
 
ارتش هم بداند،دیگر برای شما آبرو گذاشتند؟ برای نظام شما آبرو گذاشتند که یک سرباز آمریکایی بر یک ارتشبد ما مقدم است؟ یک آشپز آمریکایی بر یک ارتشبد ما مقدم شد. در ایران دیگر برای شما آبرو باقی ماند؟ اگر من بودم استعفا می‌کردم، اگر من نظامی بودم استعفا می‌کردم، من این ننگ را قبول نمی کردم، اگر من وکیل مجلس بودم استعفا می‌کردم.

وکلای مجلسین خیانت کردند، آن‌هایی که موافقت کردند با این امر، وکلای مجلس سنا خیانت کردند، این پیرمردها، وکلای مجلس شورا آنهایی که رأی دادند، خیانت کردند به این مملکت. آنها وکیل نیستند، دنیا بداند این‌ها وکیل ایران نیستند اگر هم بودند من عزلشان کردم، ما این قانونی را که در مجلس واقع شد، قانون نمی‌دانیم. ما این مجلس را مجلس نمی‌دانیم، ما این دولت را دولت نمی‌دانیم، این‌ها خائنند به مملکت ایران.»
 
همین سخنرانی تاریخی و کلام روشنگرانه و کوبنده امام خمینی (ره) بود که سبب شد تا ایشان به ترکیه تبعید شوند.
 
همان‌طور که در متن سخنرانی امام خمینی (ره) آمده است یکی از علل مخالفت ایشان با این قانون این بود که قوانین قضایی آمریکایی‌ها تناسبی با قانون ایران و اسلام نداشت و در حقیقت آنچه در ایران و اسلام جرم تلقی می‌شد از نظر قوانین آمریکا حق شهروندی بود و اساسا مجازاتی هم برای آن در نظر گرفته نشده بود، این در حالی است که امام خمینی (ره) کاپیتولاسیون را توهینی به غیرت و عزت ایرانی دانستند چراکه طی آن حتی یک سگ آمریکایی بالاتر از مردم ایران درنظر گرفته شده بود و در آن شان ایرانیان را به شدت تنزل داده بودند.
 
انتهای پیام/1026ج