فرزاد رضازاده کارشناس مسئول آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با جهانبین نیوز؛ با اشاره به اهمیت آبخوانداری و تفاوت آن با آبخیزداری اظهار کرد: اگر بخواهیم آبخیزداری را معنا کنیم باید بگوییم آبخیزداری یعنی مدیریت پایدار آبخیز.
وی با بیان اینکه در این زمینه بحث فقط به مسئله آب ختم نمی‌شود بلکه شامل کل منابع طبیعی است ادامه داد: همچنین آبخوانداری به آبخیزداری در زیر و روی زمین است و این یعنی برای نگهداری آب روی زمین از ظرفیت‌های نگهداری آن در زیر زمین نیز بهره گرفته می‌شود.
رضازاده خاطرنشان کرد: مقداری از آبی که از آبخیز خارج می‌شود در مخروطه‌های افکنه و دشت‌ها جاری و وارد زمین می‌شود که به جمع‌آوری و مدیریت آن در زیر زمین "آبخوانداری" می‌گویند.
اجرای آبخیزداری با هدف تحت کنترل درآوردن عملیات کشاورزی، دامپروری، ساختمان‌سازی، راه‌سازی و قطع درختان
کارشناس مسئول آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری آبخیز (watershed) را واحدی هیدرولوژیک عنوان و بیان داشت: این واحد به‌عنوان واحد فیزیکی، بیولوژیکی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برای طراحی و مدیریت منابع طبیعی (آب، خاک، پوشش گیاهی) پذیرفته شده است و به عبارت دیگر؛ آبخیز، منطقه‌ای توپوگرافی است که توسط یک سیستم رودخانه زهکشی می‌شود.
رضازاده یادآور شد: آبخیزداری (watershed management) عبارت است از فرآیند تنظیم و اجرای اقدامات مناسب به‌منظور اداره منابع موجود در آبخیز، با کسب منافع، بدون آسیب رساندن به موجودیت این منابع.
کارشناس مسئول آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: آبخیزداری و مدیریت منابع آبخیز با هدف تحت کنترل درآوردن عملیات کشاورزی، دامپروری، ساختمان‌سازی، راه‌سازی و قطع درختان اجرا می‌شود.
وی اضافه کرد: به‌طور کلی هر عمل ارزیابی و توجه به وضعیت آبخیز براساس خصوصیات زمین‌شناسی، خاک‌شناسی، پوشش گیاهی، اقلیم‌شناسی، هیدرولوژی و ارائه رهنمودها و پیشنهادها جهت اجرا و مدیریت صحیح در مورد همه عوامل طبیعی و زیستی هر اکوسیستم در واحدهای طبیعی خاص و اعمال مدیریت بر روی عواملی که در توزیع آب و کیفیت هیدرولوژیکی تاثیر دارند تا به‌صورت مطلوب و علمی، خاک حوضه آبخیز از فرسایش حفظ شود.
رضازاده با بیان اینکه آبخوان‌داري مجموعه‌اي از عمليات مكانيكي است كه با مهار و نفوذ سيلاب بر روي عرصه‌هاي آبخوان موجب احياء كمي و كيفي منابع آب و خاك، تقليل و حتي حذف خسارت‌هاي مستقيم و غيرمستقيم و در نتيجه بهينه‌سازي محيط زيست مي‌شود گفت: آبخوان يا آبخواه عبارتست از مخروط افكنه‌هايي با رسوبات دانه درشت كه به آساني آب را از خود عبور داده و موجب تغذيه سفره آب‌هاي زيرزميني مي‌شود و آبخوان‌داري مديريت اين آبخوان‌هاست.
وی یادآور شد: آبخوان‌ها موجب مهار شن‌زارها و تثبيت ريگ‌هاي روان مي‌شوند و اين اراضي پس از چند سال با كشت درختان مقاوم به خشكي و با اجراي عمليات قرق، به جنگل و مرتع تبديل مي‌شود كه اين امر موجب تغيير ميكروكليماي منطقه شده و شرايط مناسبي را جهت بهبود محيط زيست و جلب پرندگان و وحوش فراهم مي‌سازد.
پيشرفت تكنولوژي، روش‌هاي برداشت آب‌هاي عميق زيرزميني را افزايش داده است
وی با اشاره به اینکه آب‌هاي زيرزميني هميشه در شرايط بحراني كم‌آبي نقش مؤثري ايفا كرده‌اند زيرا منابع آب‌هاي زيرزميني خالص‌ترين و تميزترين آب‌ها بوده و كمتر نياز به تصفيه و گندزدائي دارند.
رضازاده بهره‌برداري از ذخاير آب‌هاي زيرزميني مناطق خشك و نيمه‌خشك را از طریق قنات، چاه‌هاي عميق و نيمه‌عميق دانست و خاطرنشان کرد: پيشرفت تكنولوژي، روش‌هاي برداشت آب‌هاي عميق زيرزميني را افزايش داده و باعث افت سطح آب‌هاي زيرزميني شده است.
کارشناس مسئول آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری بیان داشت: براي جلوگيري از افت سطح آب‌های زیرزمینی و هدر رفتن آب‌هاي سطحي اقداماتي صورت مي‌گيرد که از آن جمله می‌توان به تغذيه آب‌هاي زيرزميني و اعمال تمهيدات مديريتي همچون جلوگيري از حفر چاه‌هاي جديد و قانونمند كردن برداشت‌ها از چاه‌هاي موجود با در نظر گرفتن موارد خاص منطقه‌اي اشاره کرد.
رضازاده ادامه داد: تغذيه سفره‌هاي آب زيرزميني يكي از راه‌هاي استفاده بهينه از آب است كه آبخيزداران انجام مي‌دهند، مانند به كار بردن روش‌هایی براي نفوذ دادن آب باران و آب حاصل از ذوب برف‌ها به درون زمين، تغذيه مصنوعي نام دارد به‌طوري‌كه از هدر رفتن آب به شكل سيلاب و جاري شدن آن بر سطح زمين جلوگيري به عمل آيد.
وی درخصوص اهمیت اين كار اضافه کرد: آب مي‌تواند از لايه‌هاي نفوذپذير زمين عبور كند و سپس با برخورد به لايه‌هاي غيرقابل نفوذ، آب‌هاي زيرزميني را تشكيل دهد که اين آب‌ها به‌صورت چشمه، قنات، چاه‌هاي كم‌عمق و نیمه‌عميق مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرند.
رضازاده ادامه داد: اهميت اين عمليات وقتي دو برابر مي‌شود كه در مناطق موردنظر، رودخانه دائمي وجود نداشته و يا اينكه فقط رودخانه فصلي وجود داشته باشد، ساكنين اين مناطق مي‌توانند با ذخيره‌سازي اين آب‌ها مهم‌ترين منبع آب آشاميدني و كشاورزي خود را بدست آورند.
کارشناس مسئول آبخیزداری منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در پایان اضافه کرد: تغذيه مصنوعي با هدف كاهش خسارات سيل از طريق ذخيره اين آب‌ها در آبخوان‌ها، افزايش ميزان آب‌هاي زيرزميني، جلوگيري از پايين رفتن سطح آب‌هاي زيرزميني و کاهش هزينه‌هاي پمپاژ، پيشگيري از نفوذ آب‌هاي شور به سفره‌هاي آب زيرزميني صورت می‌گیرد.
انتهای پیام/1026ج
دریافت صفحه با کد QR