فرش از ديرباز در اين استان سرآمد بوده و به لحاظ درآمدزايي، ارزش افزوده و مصاديق هنري پس از کشاورزي و دامپروري حرف هاي زيادي براي گفتن دارد. فرش بافي استان چهارمحال و بختياري با قدمتي حدود ۲۰۰ ساله آوازه نيکويي در جهان داشته و بيشتر کشورهاي صاحب هنر؛ اين گونه فرش ها را به خصوص در انواع خشتي و قابي، به خوبي مي شناسند.

طرح هاي خشتي، قابي(سرو و کاج و قاب سماوري)، لچک ترنج(گل مينا و کف ساده)، محرمات، شکارگاهي، ماهي درهم و بي بي باف از معروف ترين طرح هاي فرش اين استان مي باشند.

چهارمحال و بختياري به عنوان يکي از استان هاي صاحب سبک در صنعت فرش کشور قلمداد مي شود که توليدات آن در سبک هاي يلمه، گل پتو، اولاد، لري باف، چالشتري و گبه از طريق پايانه صادراتي استان هاي تهران و اصفهان به کشورهاي عربي حوزه خليج فارس، آمريکا، کانادا، آلمان و برخي کشورهاي اروپايي صادر مي شود.

برخي از مشکلات بافندگان قالي دستباف در استان چهارمحال و بختياري

افسانه قاني دکتراي پژوهش هنر و عضو هيئت علمي دانشکده هنر و معماري دانشگاه آزاد نجف آباد و کارشناس فرش در مصاحبه با خبرنگار مشکات برين زمينه بسياري از مشکلات بافندگان را در عدم آگاهي (به تعبيري سواد) و عدم تمکن مالي دانست و گفت: در زمينه بحث تمکن مالي مي توان به موارد زير اشاره نمود: عدم توان مالي براي تهيه مواد اوليه، هم چنين در حين توليد و پس از توليد قالي. به عنوان مثال در مواقعي که در بازار فرش رکود ايجاد مي شود، بافنده به علت نداشتن توان مالي، نسبت به فروش توليدات خود با هر قيمتي که پيشنهاد مي شود، راضي مي گردد و همين امر باعث نا به ساماني در بحث عرضه و تقاضاي قالي حتي براي مابقي بافندگان و همچنين خريداران قالي مي شود که از اين امر مي توان به نام عدم بازار فروش توليد بافندگان نام برد.

قاني افزود: از ديگر مشکلات فعلي بافنده ها از نظر مالي، عدم تناسب قيمت مواد اوليه با قيمت تمام شده قالي است که حق الزحمه بافنده حتي از حقوق مصوب قانون کار هم پايين تر است.

وي تصريح کرد: به دليل آنکه مواد اوليه با کيفيت در سطح عمومي به طور يکسان توزيع نشده، همه بافندگان به مواد اوليه مرغوب دسترسي ندارند و از مکان هاي مناسب نيز آگاهي ندارند. به همين دليل اکثر بافندگان فعلي در استان، اقدام به تهيه مواد اوليه نامرغوب از انواع مغازه هاي موجود در شهرکرد يا شهرهاي اطراف نموده، حتي در زمينه تهيه نقشه نيز از نقشه هاي خشتي موجود در بازار به خصوص نقشه هاي احيا شده موجود در شرکت فرش شهرکرد يا نقشه هاي موجود در فروشگاه آقاي حامدي نموده و اين دو باعث بي اصالتي برخي طرح ها به خصوص در نوع خشتي شده و باعث پايين آمدن قيمت نهايي قالي جهت فروش است.

سوءاستفاده تجار از هنر زنان قالي باف

اين کارشناس فرش با بيان اينکه بازاريابي در زمينه معرفي قالي، همواره پاشنه‌آشيل اين هنر- صنعت بوده است تصريح کرد: بايد هر ساله نمايشگاهي از قالي هاي دستباف که بافندگان در طول سال خلق مي‌کنند، برگزار شود تا مکاني مناسب براي خريداران داخلي، تجار و توريست‌هاي خارجي باشد و حتي بسياري از بافندگان مجبورنباشند قالي خود را به جاي مصرف‌کنندگان به دلال‌ها بفروشند که اين روند سود بسياري را که حق بافنده است به جيب دلال مي‌ريزد.

وي افزود: تجار و خريداران فرش هم تنها به سود خود مي‌انديشند، براي اثري که بيش از دوسال زمان‌، انرژي و سلامتي بافنده را گرفته، قيمت بسيار پاييني در نظر مي‌گيرند که به معني هدر رفتن تلاش و هنر بافنده است.

عضو هيئت علمي دانشکده هنر و معماري رسيدگي به مشکلات بيمه بازنشستگي و درماني فعالان اين عرصه را نيز ديگر دغدغه قالي بافان دانست و گفت: اکثر بافندگان ضمن گلايه از مشکلات جسمي نظير پادرد، کمردرد و ناراحتي چشم به عنوان تنها ثمره سال‌ها کار و زحمت در اين حرفه؛ به نبود بيمه اشاره مي‌کنند و مي‌گويند: با وجود سال‌ها فعاليت در اين رشته هنري، هنوز بيمه نيستيم. علاوه براين بر اثر تحقيقات و معاينه هاي پزشکي به دست آمده بيش از ۷۰ درصد از قاليبافان دچار بيماري هاي جسمي مي شوند، ساعات کار طولاني، شرايط نامطلوب محيط کارگاه قاليبافي از نظر روشنايي، تهويه نامطلوب و وضعيت ارگونوميکي نامناسب بدن و ابزار کار، از جمله مهم ترين مشکلات بهداشتي پيش روي اين گروه از شاغلان است که با توجه به ظريف و دقيق بودن کار قالي بافي کمبود نور مکان دار قالي، علاوه بر خستگي اعصاب، سبب ايجاد سردرد، سرگيجه و بروز مشکلاتي براي چشم به ويژه خستگي و کاهش بينايي مي‌ شود.

رنج و بيماري يادگار فرش دستباف زنان چهارمحالي

قاني گفت: همچنين به علت طراحي نادرست ابزار دستي، دار و نشيمنگاه نامناسب، اندام‌هاي بدن مثل گردن، کمر، شانه‌‌ها، بازوها، ساعدها، مچ دست‌ها و زانوها از حالت طبيعي خارج شده و در دراز مدت دچار آسيب مي ‌شوند. از فرط نشستن پشت دار قالي اغلب بافندگان به درد مفاصل مبتلا شده‌اند که به خاطر هزينه‌هاي سنگين درمان نمي‌توانند به مراکز درماني مراجعه کنند، درد را تحمل مي‌کنند تا شايد مرهمي باشد براي زخم‌هاي مالي.

وي تصريح کرد: بيمه قالي‌بافان که از چند سال پيش در دستور کار مسئولان قرار گرفته مي‌تواند راه حلي باشد براي مشکلات جسمي که دار قالي براي بافندگان به ارمغان مي‌آورد اما بايد براي قالي‌بافان کهنه‌کار و صاحب تجربه بالاي ۵۰ سال که عمرشان را در اين راه گذاشتند و اکنون نمي ‌توانند از مزاياي بيمه استفاده کنند؛ نيز چاره ‌انديشي شود.

کارشناس فرش تاکيد کرد: اين اجراي نادرست قانون بيمه موجب شده تا قاليبافان با بيش از ۵۰ سال سن از دريافت دفترچه بيمه درماني محروم شوند؛ آن هم در سني که به خاطر سال‌ها کار سخت قاليبافي، ممکن است بيش از جوانان به خدمات درماني احتياج داشته باشند.

وي اظهار داشت: مشکل ديگري که برخي بافندگان بيمه شده استان چهارمحال و بختياري با آن مواجه هستند، نوع برخورد مأموران بيمه با آنها است، به طوري که مدت ميان اتمام يک تخته قالي تا دست به کار شدن براي بافتن يک تخته ديگر حداقل سه تا پنج ماه است، حال چنانچه مأموران بيمه در اين زمان به کارگاهي مراجعه کنند و بافنده دار قالي نداشته باشد، وي را از ليست بيمه ‌اي خارج مي‌ کنند که اين موضوع مشکلات زيادي را براي بيمه‌ شدگان ايجاد کرده است.

وي گفت: از ديگر مشکلات بافندگان دريافت وام است و نحوه گرفتن اين وام‌ها مورد انتقاد بسياري از هنرمندان بافنده قرار گرفته است. بسياري از آنها اعلام مي‌کنند که شرايط روز به روز براي دريافت وام تغيير مي‌کند و نتوانسته‌اند خواسته‌هاي بانکي را انجام دهند به همين علت انصراف داده‌اند.

انتهاي پيام1026ج /۱۰۲۰ج