به گزارش
جهانبین نیوز؛ به نقل از
کوهرنگ خبر، يکي از اقشار مهم و زحمتکش در کشور ما را عشاير تشکيل مي‌دهند؛ مردماني که خانه به دوش به دنبال مخمل سبز زمين راهي دشت و دمن مي‌شوند.
زنان و مردانش بي‌باکانه با مشکلات مي‌جنگنند و سستي را مي‌زدايند، تنها دشمن آنها ديو خشکسالي است که مراتع را از بين مي‌برد و موجب وارد آمدن خسارات زيادي بر دام‌هاي عشاير که تنها دارايي‌شان است، شده و در آينده اين مساله موجب بيکاري اين گروه و اضافه شدن تعداد بيکاران کشور مي‌شود.
بسته شدن اين راه‌ها، نامطلوب بودن امنيت، بهداشت و آموزش در هنگام کوچ از مشکلات ديگر عشاير است.
آقاي غلامرضا بدري يکي از عشايري است که هرساله کوچ مي‌کند در گفت‌وگو با خبرنگار کوهرنگ خبر، خواسته‌هاي عشاير از دولت را موارد متعددي بيان مي‌کند که به اختصار به بيان آنها مي‌پردازيم:
کنترل بازار اولین خواسته عشایر کوهرنگ است وي گفت: اولين خواسته عشاير کوهرنگ ارزان کردن ارزاق عمومي و کنترل بازار است.
بدري، اسکان عشاير، تسهيلات و امکانات زندگي از قبيل آب، برق، مسکن، حمام و مدرسه، عمران و آبادي در منطقه، امکانات آموزشي و فراهم کردن زمینه ادامه تحصيل، تامين آب بهداشتي و آشاميدني در ييلاق و قشلاق، ارائه خدمات بهداشتي و پزشکي، زمين براي کشت و کار و مرتع، فروش علوفه و خوراک دام به قيمت ارزان، دريافت وام و ايجاد سيل‌بند، جلوگيري از قطع درختان جنگل را از مشکلات موجود بر سر راه عشاير بيان کرد.
خشکسالی مشکل عمده عشایر و کوچ‌نشینان است علي خدادادي از کشاورزان شيخ عليخان هم بیان داشت: يکي از مشکلات عمده عشاير کوچ‌نشين، در حال حاضر خشکسالي است.
خدادادي با بيان اينکه خشکسالي دلیل عمده فقر مراتع و خشکيدن چاه‌ها و فقر اقتصادي است افزود: برخی از عشاير شهرستان مجبور به ترک محل زندگي و مهاجرت به ساير مناطق مهاجرت شده‌اند.
طبق آمارها، ميزان خسارات وارده بر دام عشاير 54 ميليارد ريال است و تاکنون بيش از 20 هزار راس دام از عشايران تلف شده است.
حمل دام‌ها و تامین علوفه برای آنها مشکل دیگر عشایر است علي محمدحسيني از دامداران بزرگ اين شهرستان هم نکات بسيار مهمي را بيان و خاطرنشان کرد: عده‌اي از عشاير براي حفظ گوسفندان خود مجبورند از کاميون استفاده کنند که کرايه اين وسيله نقليه بسيار گران است.
وي گفت: از مشکلات ديگر عشاير، در حال حاضر زير کشت رفتن مراتع عشاير توسط روستاييان است که آنها مجبورند جو و علوفه را به نرخ آزاد خريداري کنند.
اين دامدار ادامه داد: مراتع باقيمانده نيز به دليل خشکسالي‌هاي متوالي در حال کاهش بازدهي مستمر هستند و در بعضي نقاط، در شرف نابودي هستند.
يکي ديگر از عشاير کوهرنگ کوهرنگ در گفت‌وگو با کوهرنگ خبر بیان داشت: توسعه شهرنشيني، رشد جمعيت، افزايش سطح زير کشت و داير کردن کارخانه و غيره از عوامل کاهش مراتع عشاير است.
تصمیم‌گیری‌های سازمان محیط زیست برای عشایر پشت درهای بسته عمده‌ترین مشکل برای آنها است يکي از کارشناسان امور عشاير که نخواست نامش فاش شود در مصاحبه با کوهرنگ خبر اظهار کرد: از آنجا که دام، تنها سرمايه عشاير است، چنانچه از بين برود، سرمايه ديگري جايگزين آن نخواهد شد؛ لذا يکي از تبعات آن بيکاري است که از اين حيث تعداد زيادي به رقم بيکاران کشور اضافه مي‌شود و تبعات بيکاري که بر همگان مشخص است و از مهمترين مشکلات کنوني کشور است، افزايش خواهد يافت.
وي گفت: از آنجا که عشاير بخش مهمي از گوشت کشور را توليد و تامين مي‌کنند، از بين رفتن دام‌ها، مساله‌اي است که بر وابستگي کشور به بيگانه تاثير مستقيم خواهد داشت.
اين کارشناس در ادامه بیان داشت: بسته شدن اين راه‌ها، نامطلوب بودن امنيت، بهداشت و آموزش به هنگام کوچ، از مشکلات ديگر عشاير است.
وي تاکید کرد: از طرف ديگر، طي برنامه دوم، دولت مکلف شد تا 20 هزار خانوار عشاير را اسکان دهد، که اين طرح به دليل عدم بررسي‌هاي لازم و اختصاص نيافتن بودجه این طرح راکد مانده است.
اين کارشناس افزود: در حال حاضر، مهمترين مشکل عشاير سازمان محيطزيست است که پشت درهاي بسته براي عشاير تصميم‌گيري مي‌کند و به بهانه حمايت از حيوانات وحشي همچون کبک، جان ميليون‌ها راس دام عشاير را به خطر انداخته است.
مراتع، اصلي‌ترين رکن حيات عشایر هستند با ارزيابي زندگي کوچ‌نشينان و عشاير، به‌راحتي قابل تشخيص است که مراتع، اصلي‌ترين رکن حيات اين گروه است که هر روز محدودتر و فرسوده‌تر مي‌شود.
اين راه‌ها که مسير کوچ و تحرک دايمي آنان بوده است، بتدريج از بين مي‌روند و نيروي انساني عشاير کوچ‌رو نيز به علل متفاوت ازجمله افزايش تعداد نيروي انساني و بالارفتن سطح توقع نسبت به مشاغل جديد، کمتر مي‌شود.
توجه به مشکلات اين گروه به‌منظور جلوگيري از افزايش بيکاري و جلوگيري از کاهش توليد گوشت، پشم، لبنيات و... ضروري است.
مشکلات عشایر کوهرنگ باید به‌صورت ریشه‌ای حل شود عشاير نقش بسيار مهمي در توليد و اقتصاد دارند؛ از جمله توليدات عشاير مي‌توان به توليد گوشت و محصولات لبني، توليدات صنايع دستي و همچنين توليد عسل و محصولات کشاورزي اشاره کرد.
عشاير در شهرستان کوهرنگ با مشکلات متعددي ازجمله بهداشت، راه، آب، برق، آموزشي و... دست و پنجه نرم مي‌کنند و هرساله شاهد وجود اين مشکلات هستيم و اين مشکلات به صورت ريشه‌اي حل نمي‌شود.
برگزاری کلاس‌های درس عشایر در شرایط نامناسب یادگیری را کاهش می‌دهد در زمينه آموزشي هم مشکلات بسيار زيادي وجود دارد؛ علي‌رغم استعدادهاي زيادي که درعشاير وجود دارد، کلاس‌ها در فضاي نامناسبي برگزار مي‌شود و چون يک معلم بايد برای چند پايه را تدريس بازدهی مناسب وجود ندارد.
متاسفانه کلاس‌ها در چادر برگزار مي‌شود و وسايل سرمايشي و گرمايشي وجود ندارد و اين موضوع ميزان يادگيري را کاهش ميدهد.
يکي ديگر از مسائل و مشکلات عشاير مربوط به راه‌ها است، در زمينه راه‌هاي ارتباطي علي‌رغم وعده‌هايي که همواره داده مي‌شود باز هم مشکلات زيادي داريم.
گراني آذوقه و دارو برای دام‌ها و عدم تخصيص يارانه به آنها مشکل دیگر عشایر جواد رضايي يکي ديگر از عشاير کوهرنگ نيز گفت: يکي از مشکلات اساسي ما گراني آذوقه و دارو برای دام‌ها و عدم تخصيص يارانه به آنها است که اين موضوع کار و زندگي را براي عشاير سخت و سخت‌تر کرده است.
وي بر لزوم همت مسئولان براي رفع مشکلات بهداشتي و درماني عشاير کوهرنگ تاکيد کرد و افزود: بيماري‌هاي دامي نيز هرساله خسارات زيادي را به عشاير وارد مي‌کند و مسئولان بايد براي رفع اين مشکلات تلاش کنند.
رضايي با اشاره به تعارض عشاير با روستايان و کشاورزان خاطرنشان کرد: باتوجه به چندين سال خشکسالي، مراتع مناسبي وجود ندارد و عشاير مراتع کشاورزان و روستاييان را به چند برابر قيمت خريداري مي‌کنند.
وي با اشاره به هزينه‌هاي بالاي تهيه علوفه براي دام‌ها، اضافه کرد: خريد مراتع در مناطق ييلاقي و قشلاقي با صرف هزينه‌هاي زياد و کمرشکن انجام مي‌شود که اين موضوع فعاليت عشاير را با مشکل زيادي روبرو مي‌کند.
عدم‌حمايت مناسب از عشاير باعث شده تا به سختي روزگار بگذرانند در صحبت با عشاير به مشکلات متعدد ديگري نيز برمي‌خوريم که مي‌توان به کمبود آب آشاميدني اشاره کرد که سال‌هاي سال است که عشاير را مي‌رنجاند.
شهرستاني که خود هشت درصد آب کشور را تامین مي‌کند از مشکل کمبود آب رنج مي‌برد و حتي آب آشاميدني ندارد چه برسد آب براي کشاورزي.
يکي از موضوعاتي که اين روزها به وفور به چشم مي‌خورد، فروش زودرس دام‌ها به دليل خشکسالي و نداشتن علوفه است، عدم‌حمايت مناسب از عشاير باعث شده است تا عشاير به سختي روزگار بگذرانند.
در گذشته نيز بارها شاهد اجراي طرح‌ها و يا همچنين وعده‌هايي براي اجراي طرح‌هاي مختلف براي رفع مشکلات عشاير بوده‌ايم ولي اين طرح‌ها عمدتا سطحي بوده است و اين مشکلات همچنان پابرجا است.
اميدواريم مسئولان همتي بزرگ براي رفع مشکلات عشاير به صورت ريشه‌اي داشته باشند و سال‌هاي آينده شاهد تکرار اين نيازها و مشکلات از سوي عشاير نباشيم.
اينکه هر ساله عشاير مشکلات تامين آب خود را بيان کنند، از نبود راه براي تردد و يا مشکلات آموزشي و بهداشتي خود سخن بگويند و مسئولان نيز وعده‌اي بدهند و يا طرحي اجرا کنند و موضوع رها شود تا سال آينده، دواي درد عشاير نيست.
بايد مشکلات يکي پس از ديگري به صورت ريشه‌اي و کامل حل شود تا شاهد کاهش مشکلات باشيم و سال به سال تکرار و يا سخت‌تر نشود.
جامعه عشايري در بخشي طولاني از تاريخ گذشته منتهي به قرن اخير، داراي جايگاه سياسي و نظامي ويژه و برتر بود.
اما به دنبال تحولات گسترده جهاني در همه زمينه‌ها در نيم قرن اخير جايگاه پيشين خود را از دست داده و از اهميت و نقش‌‌آفريني‌هايشان در عرصه‌هاي مختلف کاسته شده است. اين پديده عوامل متعددي دارد که اگر بخواهيم علاوه‌‌بر عوامل فوق، از عللي نام ببريم که بيشتر به ابعاد اجتماعي آن مرتبط باشد، بايد عوامل زيست‌بوم و مسائل و مشکلات امنيتي براي تمامي سرزمين ايران را که تجارب گذشته آن هنوز در حافظه جمعي جامعه موجود بود، برشماريم.
عشاير کوچنده ظرف نيم قرن گذشته، نه‌‌تنها در درون خود حرکتي تکاملي نداشته‌اند، بلکه در کوران حرکت و گسترش جوامع يکجانشين، نظم و نسق عرصه‌هاي زيستي گذشته را هم از دست داده‌اند.
آن‌هايي که به کوچ ادامه مي‌دهند، از حيث بهرمندي از خدمات بهداشتي و اجتماعي محروم شده و برخي ديگر به ناچار حاشيه‌نشيني روستاها و شهرها را برگزيده‌اند (اگر بتوان بر آن نام گزينش گذاشت).
آنها که در گذشته از استقلال در زمينه‌هاي مختلف بهره مي‌بردند، اکنون به سبب تحولات پديد آمده در ساختار سلسله مراتب ايلي‌‌شان از هم پاشيده‌‌اند و در نتيجه برخي از خدماتي که کارکرد اين نظام بود، از دست رفته است که نابساماني‌ها و آشفتگي‌هاي اجتماعي زيادي به بار آورده است.
از اين روي ضروري است تا دولت با برنامه‌ريزي‌هايي مناسب امکان بهره‌مندي از خدمات مختلف اجتماعي را براي عشاير فراهم آورد.
با يک بررسي اجمالي مي‌توان دريافت که دو رويکرد در خصوص تأمين اهداف فوق و براي سازگاري عشاير ايران با توجه به معيارهاي مهم خدمات اجتماعي، همچون بهداشت، سوادآموزي و... نسبت به شرايط کنوني جهاني وجود دارد.
رويکرد نخست بر احياء و تقويت کوچندگي و حفظ مناسبات سنتي عشايري و ارائه خدمات حين کوچ و مخالفت جدي با اسکان نظر دارد.
در حالي که رويکرد دوم بر ضرورت خدمات اجتماعي باتوجه به واقعيات عيني، از رويکرد تقويت کوچ و پذيرش اسکان داوطلبانه تأکيد دارد.
باتوجه به آن که کوچندگان و آراي آن‌هاست که بايد تصميم‌گيري در مورد وضعيت واقعي آتي آنان را تحقق بخشد، به نظر مي‌رسد رويکرد دوم به اين امر توجه کرده است.
مهمتر از آن، آمار سرشماري ۱۳۷۷ نيز نشان ميدهد که حدود ۷۸/۴ درصد عشاير کوچنده تمايل به اسکان داشته‌اند، ۵۸/۲ درصد در شهرک‌هاي عشايري، ۳۹ درصد در آبادي‌هاي موجود و ۲/۵ درصد شهرها را براي اسکان برگزيده‌اند.
اين سرشماري بر انتخابي که عشاير و به خصوص جوانان آنها بر نحوه زندگي خود دارند، صحه مي‌گذارد، در عين حالي که امکان آن را نيز فراهم مي‌آورد که اقليتي که به زندگي کوچ‌نشيني نيز تمايل دارند، به همان نحوه زندگي ادامه داده و مي‌بايست که از خدمات دولتي طي کوچ استفاده کنند.
توجه به اين نکته ضروري است که هرگونه برنامهريزي براي اسکان يا تقويت کوچ عشاير مي‌بايست با درک شرايط زيست بومي آنان باشد و برنامهريزي و سياستگذاري که در شهرها پشت ميز خود نشسته است، بدون در نظر گرفتن شرايط زيست بومي جوامع عشايري نمي‌تواند نسخه‌اي معجزه‌‌آسا براي برطرف ساختن مشکلات زندگي و رهايي عملي آن بنويسد، مگر اين که شرايط جامعه آنها را در ارتباط تنگاتنگي که با محيط طبيعي و زيست بوم شان دارد، بشناسد.
در خصوص ترک يا تداوم زندگي‌شان، اين عشاير هستند که بايد حق انتخاب داشته و تصميم بگيرند و هر طرح و برنامه پيشنهادي نيز تنها با در نظر گرفتن آن حق انتخاب درست و عملي خواهد بود. از اين‌‌روي موضوع زيست‌بوم از اهميت ويژه‌اي در اين زمينه برخوردار است و شناخت و در نظر گرفتن زيست‌بوم جوامع، در جامعه عشايري از ساير جوامع کليدي‌تر و اساسي‌تر است که برنامه ريزي هاي منطقه اي و آمايش سرزمين در کشورمان را طلب مي‌کند.
در نگاه مقام معظم رهبري به مسئله کشاورزي، يکي از اساسي‌ترين کارها اين است که در رابطه با کشاورزي و محصولات کشاورزي، سياست‌ها ثابت، ماندگار و پيگيري شده باشد و به مسائل توليدکنندگان محصولات کشاورزي رسيدگي شود.
گزارش از همت بدري فرد شهرستان کوهرنگ استان چهارمحال و بختياري
انتهاي پيام1026ج /610ک
دریافت صفحه با کد QR