شهید آیت الله سیدحسن مدرس، از بزرگ مردان تاریخ ایران زمین است. او که حدود هفده سال، از ۱۲۸۹ تا ۱۳۰۷ نماینده مجلس بود، هیچ گاه از راه انقلابى خویش پشیمان نشد و در طول این مدت، با جسارت و شجاعت شگفت انگیز به مبارزه با استبداد و استعمار پرداخت و سرانجام جان خود را نیز در این راه فدا کرد. انتخاب سال روز شهادت وى به عنوان روز مجلس از سوى مجلس شوراى اسلامى، به ماندگارى نام و یاد او در خاطرها و شناخت هر چه بیشتر این عالم انقلابى کمک خواهد کرد.

یادداشت جهانبین نیوز

بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۲ هجری شمسی دهم آذر ماه سالروز شهادت مجاهد نستوه و اسوه بزرگ حق مداری و ظلم ستیزی آیت الله سید حسن مدرس به عنوان روز مجلس نامگذاری شده است. انگیزه اصلی این نامگذاری حضور و مبارزات خستگی ناپذیر شهید مدرس در سنگر مجلس شورای ملی علیه استبداد و استعمار و نقش خاص و ویژه مجلس شورای اسلامی در پاسداری و صیانت از راه پاک آن شهید والامقام و همه شهدای راه خدا می باشد.
اگر اندیشه ها و شیوه انقلابی مدرس از شرایط و مقتضیات زمانش جدا شود، می تواند برای انقلاب اسلامی در هر زمان و شرایطی دست مایه ای غنی و رهنمودی راهگشا باشد به همین دلیل است که با وجود افکار سیاسی نو در نهضت و انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) و عمق مبانی اسلامی اهداف و اصول این انقلاب هنوز تازگی اصالت و صلابت اندیشه های مدرس به چشم می خورد و با نمود چشمگیر شخصیت رهبری انقلاب اسلامی همچنان مدرس چشم ها و دل شیفتگان اندیشه های انقلابی اسلام را پر کرده است.

مختصری از زندگی مدرس و تحصیلات وی
سید حسن مدرس در سال ۱۲۸۷ قمری در قریه سرابه گچو از توابع اردستان پا به عرصه وجود نهاد. در شش سالگی به همراه پدر بزرگش میرعبدالباقی که در کسوت روحانیت بود به قمشه رفت و در آنجا تا ۱۴ سالگی اقامت و به فراگیری علوم مقدماتی مشغول بود . سپس بنا بر وصیت مرحوم میرعبدالباقی برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت. در ۲۱ سالگی پدرش سیداسماعیل از دنیا رفت مدت ۱۳ سال در اصفهان به تحصیل پرداخت و در علوم معقول و منقول از محضر میرزا جهانگیرخان قشقایی، آخوند ملامحمد کاشانی و میرزا عبدالعلی هرندی بهره های فراوان علمی و معنوی بود. آنگاه در سال ۱۳۰۹ قمری برای ادامه تحصیلات رهسپار عراق شد بعد از تشرف به سامرا به حضور آیت الله میرزا حسن شیرازی صاحب فتوای تحریم تنباکو می رسد و از درس ایشان بهره مند می شود. سپس در نجف از محضر آیات آخوند خراسانی و آقا سید محمدکاظم یزدی کسب فیض و در زمره شاگردان برجسته آنان قرار می گیرد.
مدرس پس از هفت سال اقامت و تحصیل در نجف اشرف و اخذ اجازه اجتهاد از مراجع مزبور به اصفهان مراجعت و در مدرسه جده کوچک مشغول تدریس فقه و اصول می شود تا آینه در سال ۱۳۲۴ هجری قمری انقلاب مشروطیت ایران به نتیجه می رسد و او را به سمت سیاست می کشاند.

فعالیتهای سیاسی مدرس

فعالیتهای سیاسی وی با عضویت در انجمن ایالتی اصفهان آغاز می شود و با انتخاب او به عنوان یکی از ۵ تن علمای منتخب برای دوره دوم قانونگذاری مجلس در سال ۱۲۸۹ شمسی از طرف مراجع چهره سیاسی او شناخته شده تر می شود که در تمام دوره های دوم مجلس مدرس نقش خود را به خوبی ایفا می کند و نامش به عنوان یک روحانی برجسته بر سر زبانها می افتد و در سال ۱۲۹۳ از طرف مردم تهران به مجلس سوم راه می یابد که البته این مجلس با دخالت قدرتهای خارجی و آغاز جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴ م تعطیل می شود ولی ایشان که معتقد بود سیاست ما عین دیانت ماست همچنان به عنوان چهره ای سیاسی در مسایلی همچون التیماتوم روس به ایران دیدار با پادشاه عثمانی، دستگیری برای مخالفت با کودتای رضاخان در سال ۱۲۹۹ شمسی شرکت و در دوره چهارم مجلس و فعالیتهای گسترده آن، طرح استیضاح رضاخان در مجلس پنجم و حضوری پر هیبت در مجلس ششم چهره سیاسی مجلس شورای ملی ایران و متنفذترین روحانی در بین عام و خاص بود.

تبعید و شهادت مدرس

در طی برگزاری انتخابات هفتمین دوره مجلس، اجازه ندادند تا مدرس به نمایندگی مردم انتخاب شود. بدین ترتیب او را مدتی خانه نشین و سپس در ۱۶ مهر ۱۳۰۷ دستگیر و ابتدا از تهران به دامغان و مشهد و بعد به خواف تبعید کردند.
سرانجام مدرس را در ۲۲ مهر ۱۳۱۶ از خواف به کاشمر منتقل می کنند. رئیس شهربانی کاشمر مامور قتل مدرس می شود اما او به این کار تن در نمی دهد و در نتیجه ماموریت به جهانسوزی، متوفیان و و خلج واگذار می شود.
ماموران در شب دهم آذر ۱۳۱۶ برابر با ۲۷ رمضان ۱۳۵۶ قمری به سراغ ان عالم ربانی می روند و می گویند ماموریم که تو را مسموم کنیم. مدرس می گوید بسیار خوب ولی بگذارید افطار برسد. سپس برای آنها که مسافر بودند چای درست می کند. مامورین موقع افطار زهر در چای ریخته و به مدرس می خورانند. مدرس پس از خوردن چای زهرآلود به نماز می ایستد اما چون سم اثر نمی کند عمامه اش را باز کرده به گردنش می اندازند و وی را در سن 69 سالگی به شهادت می رسانند و جنازه را به طور محرمانه به غسالخانه می برند و بی سر و صدا ایشان را در کاشمر به خاک می سپارند.
قبر مدرس پس از شهریور 1320 و خروج رضاشاه از ایران توسط اهالی محل شناسایی و معین می گردد.
امام خمینی(ره) در 28 شهریور 1363 طی حکمی به تولیت آستان قدس رضوی دستور بازسازی و مرمت آرامگاه مدرس را صادر فرمودند در بخشی از این حکم آمده ملت ما خدمات و فداکاری های اوست و اینک که با سربلندی از بین ما رفته برماست که ابعاد روحی و بینش سیاسی، اعتقادی او را هر چه بیشتر بشناسیم و بشناسانیم و با خدمت ناچیز خود مزار شریف و دور افتاده او را تعمیر و احیاء نماییم.
مقام معظم رهبری نیز در تاریخ 67/1/16 در مراسم افتتاحیه آرامگاه شهید مدرس فرمودند: حدود سی سال پیش کسی نمی دانست مدرس که بود و برای چه در شهر غربت به دست مزدوران شهید شد. سید حسن مدرس که هوشیارانه از اسلام دفاع می کرد و زمانی که او را در به در شهرها و دهات خراسان کرده بودند کسی فکر نمی کرد روزی به عنوان امامزاده ای برای عاشقان خدا در بیاید.
مجتبی صالحی فر/کارشناس ارشد علوم سیاسی