لاله واژگون از منحصر به‌فردترین گونه گل‌ها و گیاهان بومی و وحشی مناطق کوهستانی ایران است که این گونه گیاهی در ارتفاعات سردسیر کهگیلویه و بویراحمد، اشترانکوه لرستان، کوه‌‌های کوهرنگ چهارمحال و بختیاری و گلستان کوه در خوانسار و روستای هنده از توابع گلپایگان در سطح وسیع و قابل توجهی می‌روید و به عقیده گیاه شناسان، نسل این گل سر به زیر به سرعت در حال انقراض بوده و زیستگاه و تعداد این گونه گیاهی بسیارکم شده است.

به گزارش جهانبین به نقل از کوهرنگ خبر،در برخی نقاط ایران، لاله واژگون یا لاله نگونسار را «اشک مریم» یا «لاله اشک» می‌نامند، لاله واژگون درنقش سرستون‌های ساسانی‌ها و هم در موزه تاق بستان در کنار نقش پادشاه ساسانی دیده می‌شود و وجه تسمیه نام لاله واژگون به داستان‌های اسطوره‌ای باز می‌گردد، در متون فارسی آمده این لاله، شاهد مرگ سیاوش بوده و از غصه این اتفاق سر به زیر شده و اشک می‌ریزد. اشک‌های لاله واژگون در حقیقت شیره بی رنگی هستند که در درون لاله قرار دارند و گاهی به سمت پائین سرازیر می‌شوند.

تاکنون 15 نوع  گونه لاله واژگون در ایران شناسایی شده‌است. گونه زرد کمرنگ متمایل به لیمویی این گل‌ها موسوم به لاله گرگانی بین 50 تا 80 سانتیمتر ارتفاع دارد و لاله های واژگونی ارتفاعات پشتکوه گلپایگان معمولا تا ارتفاع 150 سانتی‌متری رشد می‌کنند.

لاله واژگون مقاومت زیادی در برابر سرما و سازگاری ویژه‌ای با دامنه‌های سنگلاخی و صخره‌ای دارد و چنانچه زیستگاه این گل به وسیله انسان و دام تخریب نشود، توانایی پوشاندن عرصه‌های وسیعی از طبیعت را با رویش هزاران شاخه زیبا دارد.

گیاه لاله واژگون از جمله گیاهان در خطر انقراض کشور است که هرساله به دلیل برداشت غیرقابل کنترل گل و پیاز از رویشگاه‌های طبیعی، بیش از پیش در معرض نابودی قرار دارد، از دست دادن این نعمت بزرگ که از میلیون‌ها سال پیش به ما به ارث رسیده است، ضایعه‌ای بزرگ خواهد بود.

در ایران لاله واژگون تحت تاثیر دمای هوا از اوایل بهار در نواحی شمالی زاگرس شروع به شکوفایی می‌کند و در مناطق جنوبی در اواسط تابستان به گل می‌نشیند، معمولا از اوایل اردیبهشت ماه گلدهی این گیاه آغاز و تا پایان فصل بارش ادامه دارد.

در ایران براساس سیاست‌های سازمان حفاظت محیط زیست، لاله واژگون به عنوان ذخیره ژنتیکی و عنصر زیبایی شناختی قلمداد می‌شود و به همین دلیل حفاظت از آن ضروری است، با توجه به شرایط موجود (پراکنش محدود و متراکم) به اضافه چرای دام‌ها، جاده سازی، بوته‌کنی، برداشت گل و عرضه به بازار، به نظر می‌رسد که بقای لاله واژگون در آینده با چالش روبرو شود.

بر اساس مصوبه شماره 150 مورخ 27/11/75 شورای عالی محیط زیست، وضعیت لاله واژگون نگران کننده اعلام شده است.
شدت چرا در برخی مناطق به حدی است که گل‎دهی سال بعد را با مشکل مواجه می‎کند زیرا گیاهی که اندام هوایی خود را سریع از دست می‎دهد از ذخیره غذایی کافی برخوردار نبوده و در نتیجه گل سال بعد از کیفیت چندانی برخوردار نخواهد بود و چنانچه در سال‌های متوالی این تخریب صورت پذیرد گیاه گل‎دهی طبیعی نخواهد داشت.

* اهمیت زینتی

لاله واژگون از گل‌های بهاری است که به طور طبیعی در ماه‌های فروردین و اردیبهشت گل می‌دهد و گل‌های آن بسیار جذاب و با عمر کوتاه است.

لاله واژگون از زیباترین گیاهان زینتی دنیا است که بازارپسندی بالایی را دارا است و بازارهای کشورهای اروپایی و آمریکایی توجه خاصی به این گیاه نشان می‌دهند این گل به دلیل دارا بودن ساقه‎های بلند و قوی می‌تواند به عنوان گل شاخه بریدنی به اقصی نقاط دنیا صادر شود.

به علاوه شکل و رنگ و اندازه گل در لاله واژگون بسیار زیبا و مناسب برای پارک‌ها و باغ‌ها است و می‎تواند رقیبی جدی برای لاله‎ها و سنبل‎هایی باشد که اکنون در تمامی نقاط جهان کشت و کار می‎شوند، لاله واژگون قابلیت فروش به صورت گیاه گلدانی را نیز دارا است.

* اهمیت دارویی

لاله واژگون به دلیل داشتن خاصیت خلط آوری و ضدسرفه، بیش از 2 هزار سال است که در طب سنتی چین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پیاز این گیاه به علت وجود موادی موسوم به آلکالوئیدهای ایمپریسین و فرتیسین مسکن درد است.
انتهای خبر/ح