در حدود ۴ سال پیش، قبل از آغاز اجرای هدفمندی یارانه ها دولت با فراخوان عمومی اعلام کرد که خانواده ها اطلاعات اقتصادی خود را به دولت اعلام کنند. همان کاری که دولت تدبیر و امید مشابه آن را انجام داده است ...

به گزارش جهانبین نیوز، ثبت نام یارانه ها درمیان هیاهوی کمپین "نه به یارانه" به پایان رسید. حالا بار دیگر مردم در انتظار این هستند ببینند که ایا یارانه می گیرند یا خیر. در همین حال تعدادی از مردم که هنوز مشخص نیست، چند نفر هستند، از دریافت یارانه انصراف داده اند و دولت نیز می گوید ۱۰میلیون نفر از افراد پردرآمد را شناسایی کرده است.

بار دیگر تاریخ تکرار می شود. در پاییز سال ۹۲ قرار بود با تغییر و اصلاح بودجه ۹۲، حذف یارانه بگیران در ماه های باقیمانده سال اتفاق بیفتد، اما مجلس این برنامه را به سال ۹۳ موكول كرد. قرار شد در نهایت ۲۲ میلیون نفر از یارانه بگیران یا سه دهك بالای درآمدی جامعه حذف شوند و دولت با به تبلیغات سعی داشت تا میزان انصرافی ها را به نصف برساند. دولت یازدهم در حالی میان حمایت کامل صدا و سیما مدال افتخار اجرای فاز دوم هدفمندی را از هم اکنون بر گردن خود انداخته است که این طرح پیش از این نیز یک طرح شکست خورده بود.

در حدود ۴ سال پیش، قبل از آغاز اجرای هدفمندی یارانه ها دولت وقت با فراخوان عمومی اعلام کرد که خانواده ها اطلاعات اقتصادی خود را به دولت اعلام کنند. فرم های عریض و طویل آماده شد؛ فرم هایی که ریز به ریز اطلاعات اقتصادی و شخصی خانوارها در آن باید پر می شد و نسبت به فرم های دولت تدبیر، بسیار دقیق تر بودند.

کارشناسان اقتصادی از همان زمان نسبت به شیوه آمارگیری دولت انتقاد داشتند و اعلام کردند که مبنای این طرح اشتباه است و نمی تواند ملاک و سنجش مناسبی برای تقسیم بندی و شناسایی اقشار برخوردار، کمتر برخوردار و فقیر، محسوب نمی شود.

با این وجود دولت محمود احمدی نژاد، به این شیوه اصرار داشت. این ها صحبت های محمود احمدی نژاد است وقتی که با اطمینان کامل از طرح خود دفاع می کرد: « بنده در یک برنامه تلویزیونی در مورد خوشه بندی اطلاعاتی را به مردم خواهم داد... انتقاد به خوشه بندی ها طبیعی است غیر قابل پیش بینی هم نیست دوستان ما اعتراض داشتند این انتقادات به ۲۰ درصد برسد که هم اکنون خیلی کمتر از ۲۰ درصد است.»

سرانجام این طرح عظیم با صرف زمان قابل توجه از دولت و مردم و با هزینه ۷۰ میلیارد تومانی به اجرا درآمد و مرکز آمار بر این اساس مردم ایران را به خوشه های سه گانه تقسیم کرد. در مرحله بعد پیامک هایی برای مردم آمد كه مشخص می کرد در كدام دهك جامعه قرار می گیرند: عده ای در لیست پردرآمدها، عده ای كم درآمد و عده ای هم جزو دهك های میانی یا متوسط .

همین کافی بود تا اس ام اس ها و لطیفه های خوشه ای دست به دست شود. مانند همان پیامکی که به داماد خوشه یکی و خوشه دومی دختر ندادند! در آن زمان در میان خانوارها افرادی بودند پردرآمد اما خوشه اولی و افرادی کم درآمد اما خوشه سومی! موج التهاب و نگرانی ایجاد شده در سطح جامعه درباره نحوه خوشه بندی درآمد خانوارهای ایرانی موجب شد تا محمود احمدی نژاد با اشتباه خواندن آمارها، در مورد نحوه پرداخت یارانه ها عقب نشینی کند.

و درنهایت موج انتقادات تا جایی پیش رفت كه دولت تصمیم گرفت طرح خوشه بندی را كنار بگذارد و به همه مردم یارانه بدهد. حتی محمود احمدی نژاد، رییس دولت دهم در یك گفت وگوی تلویزیونی اعلام كرد كه مردم خوشه بندی را از ذهن شان كنار بگذارند، یارانه متعلق به همه است.

خوشه ها تبدیل به ثبت نام اینترنتی شد


اکنون دولت روحانی اعلام کرده که دیگر ادامه پرداخت یارانه‌ها، آنچنان که دولت قبلی وعده داده بود، میسر نیست و دولت در پی یافتن راهکاری است که بتواند در تعهدات به ارث رسیده از آن دولت تجدید نظر کند تا از این طریق بار سنگین تعهدات غیرعقلانی از بودجه دولت برداشته شود.

شکی نیست که در شرایط واقعی کنونی هزینه‌ای که یارانه‌ها برای دولت و جامعه در بردارد غیرعقلانی، ناعادلانه و کمرشکن است و باید تغییرات اساسی در این روش ایجاد شود. اما نکته اینجاست که چرا راهی که دو بار با شکست مواجه شد، دوباره باید تکرار شود؟

در دولت یازدهم، دولتی که راه شکوفایی اقتصاد را در حذف یارانه بگیران یافته است، مردم بار دیگر راهی سامانه رفاهی دات آی آر شدند تا به دولتی ها ثابت کنند مستحق دریافت یارانه هستند.

تمامی غوغاهای رسانه ای طرح هدفمندی یارانه ها در حالی صورت می گیرد که پیش از این نیز دو بار مردم فرم هایی دقیق تر از فرم یارانه ای دولت قبل را پر کرده بودند و هر دو بار نیز به نحوی با شکست مواجه شد. اما موضوعی که همواره دولت ها را در ایران در این زمینه به شکست کشانده است، ضعف سیستم اطلاعاتی اقتصاد است، آن هم در کشوری پرجمعیت مانند ایران.

با این وجود ظاهرا دولت یازدهم گمان می کند با تهدید و یا تشویق می تواند به اطلاعات درست خانوارها برسد و بانک اطلاعاتی خود را قوی کند!

در حال حاضر در بعضی از كشورها حدود ۴۰، ۵۰ پایگاه اطلاعاتی دارند كه به یكدیگر متصل هستند و با وجود این بانك های اطلاعاتی، اصلاكسی نمی تواند دروغ بگوید و بنابراین امکان اشتباه بسیار کم است. در تجربه دولت محود احمدی نژاد، با وجود فرم بسیار دقیقی که تهیه شده بود، در نهایت دولت به شکست این طرح اعتراف کرد.

لذا آنچه حسن روحانی در طرح ثبت نام اینترنتی یارانه انجام داد همان راهی بود که احمدی نژاد در خوشه بندی ها طی کرد. همان طرحی که دولت احمدی نژاد در آن شکست خورده بود...