حفر تونل «گلاب دو» که قصد دارد مسیر تاریخی و باستانی زاینده‌رود در چهارمحال وبختیاری را تغییر بدهد، به نگرانی فزاینده بختیاری‌ها منجر شده است. آنها در تازه‌ترین زنجیره انسانی اعتراضی خود از این انتقال می‌پرسند آیا مسئولان نمی‌دانند با ساخت تونل گلاب‌دو زاینده‌رود به طور کامل خشک می‌شود؟

 هومان خاکپور،فعال محیط زیست و منابع طبیعی می‌گوید: در سال ۱۳۸۴ عملیات حفر تونلی در منطقه حجت آباد واقع در مخزن سد تنظیمی- انحرافی زاینده‌رود و در نقطه صفر مرزی استان، به نام تونل گلاب و به منظور انتقال آب شرب مردم کاشان، آران و بیدگل با ظرفیتی معادل ۷/۱ مترمکعب بر ثانیه شروع و در اواخر سال ۱۳۹۰ به طول ۵/۱۰ کیلومتر به پایان رسید. به گفته خاکپور، همه چیز در سکوت انجام گرفته بود و زمانی که تونل افتتاح شد، مردم استان چهارمحال متوجه قضیه شدند. تونل به چهارمحال که رسید به تجمع اعتراضی کشاورزان منطقه منجر شد اما کار از کار گذشته بود. متأسفانه بعد از آن زمان نه تنها کارگاه تعطیل نشد بلکه چند کارگاه دیگر نیز در منطقه فعال شدند و عملیات حفاری جدیدی در امتداد تونل گلاب و به نام تونل گلاب دو به طول ۱۵ کیلومتر و با ظرفیتی معادل ۵/۲۲ مترمکعب بر ثانیه شروع شد. به گونه‌ای که مظهر تونل در نزدیکی شهر رضوان شهر قرار دارد. آن طور که هومان‌خاکپور می‌گوید دبی آب رودخانه در خشکسالی ۲۴مترمکعب آب در ثانیه است و در پرآبی ۴۴ متر مکعب در ثانیه. چهار محال و بختیاری
۶ سال است که با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند. مطالعات جهانی نشان می‌دهد خشکسالی در ایران تا ۳۰ سال دیگر همچنان محیط زیست ایران را آزار می‌دهد. به عبارت دیگر هیچ امیدی به این‌که چهارمحال و بختیاری یا سایر بخش‌هایی که در معرض خشکسالی هستند، بخواهند شرایط پرآبی را حداقل در سه دهه آینده تجربه کنند وجود ندارد. با این وجود تونل گلاب ۲ آن طور که کارشناسان استان می‌گویند تمام حجم ۵/۲۲ متر مکعب بر ثانیه آورد آب رودخانه زاینده‌رودچهارمحال و بختیاری را به اصفهان منتقل کند. خاکپور این اقدام را مرگ آنی تمام اکوسیستم منطقه زاینده‌رود در چهارمحال و بختیاری و حتی اصفهان می‌داند. این تونل در صورت ساخت بخش باقی مانده آب زاینده‌رود در چهارمحال را «باغ‌بهادران» به اصفهان وارد می‌کند. تونل دیگری هم از سمت اصفهان به سمت چهارمحال و بختیاری در حال حفر است که به تونل بهشت آباد معروف است. او می‌گوید: مردم فکر می‌کنند قرار است تونل «بهشت‌آباد» آب کارون را به زاینده‌رود در بخش چهارمحال و بختیاری وارد کند تا جبران مافات شود اما آن طور که خاکپور می‌گوید تونل بهشت آباد قرار است آب کارون را برای اصفهان بیاورد.
به گفته خاکپور تونل گلاب دو مسیر تاریخی و باستانی زاینده‌رود را تغییر می‌دهد و آب را پس از اصفهان به یزد می‌برد.
تونل گلاب دو؛۴۰ روستا را خشک می‌کند
آن طور که«طاهر نوربخش» رئیس خانه کشاورز استان چهارمحال و بختیاری می‌گوید، در مسیر تونل گلاب دو ۲۳ روستا از استان چهارمحال و ۲۰ روستا از خود استان اصفهان خشک می‌شود.
به گفته او تونل گلاب تنها به خشک شدن این روستا‌ها که نزدیک به ۶۰‌هزار خانوار در آن ساکن است منجر نمی‌شود بلکه شهرهای سامان، باغ‌بهادران و بن را هم خشک می‌کند تا صنایع یزد را آباد کند.
به گفته نوربخش چهارمحال و بختیاری که یکی از پرآب‌ترین استان‌های کشور است هم اینک با کمبود آب رو به رو است. آمارهایی که او می‌دهد می‌گوید از ۸۴۰ رشته قنات یک سوم آنها بر اثر خشکسالی کاملاً خشک شده است. دو سوم آنها نیز بین ۴۰ تا۸۰ درصد با کم آبی مواجه شده‌اند. چاه‌ها و چشمه‌ها به شدت تحت تأثیر خشکی قرار گرفته و چهارمحال و بختیاری بدون سهم خواهی تونل گلاب هم با بحران کم آبی رو به رو است. همین مسأله باعث شده تا شماری از انجمن‌های فعال در حوزه محیط زیست و کشاورزی و همچنین کشاورزی روستاهایی که انحراف زاینده‌رود و خشک شدن مسیر تاریخی و باستانی معیشت آنها را به‌طور کامل به خطر می‌اندازد، زنجیره انسانی تشکیل بدهند و از مسئولان بخواهند جلوی ساخت این تونل مخرب را بگیرند.
خاکپور و نوربخش تاکید می‌کنند که ساخت تونل گلاب دو بدون شک زندگی در این بخش از استان را به چالش جدی می‌کشاند: «وسعت زمین‌های زیر کشت این منطقه ۳۰ هزار هکتار است که این انتقال هم باعث نابودی آنها خواهد شد و هم به مهاجرت کشاورزان و باغداران منطقه خواهد انجامید.»
سرانه آب شرب اصفهان بالاتر از همه کشور
نوربخش می‌گوید: توجیه مسئولان اصفهان و یزد برای انتقال آب زاینده‌رود و کارون، تأمین آب شرب این دو استان است. این درحالی است که هم اینک آب شرب ۲۰۰ روستای استان چهارمحال و بختیاری با تانکر تأمین می‌شود. آن طور که خاکپور هم می‌گوید مصرف آب شرب در اصفهان دوبرابر میانگین کشور است: « میانگین سرانه مصرف آب کشور بین ۱۶۰ متر مکعب آب است اما در اصفهان میزان آب شرب مصرفی براساس آمار بخش
آب و فاضلاب ۳۴۰ متر مکعب آب بر ثانیه است، یعنی تقریباً دو‌برابر. این مسأله را «هاشم امینی» مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان هم تأکید می‌کند که مصرف سرانه آب در اصفهان بالاتر از میانگین تعریف شده برای کشور است؛ البته آمار او با خاکپور فرق می‌کند:« مصرف سرانه آب شرب در بسیاری از کشورهای اروپایی و امریکا ۷۰ الی ۸۰ لیتر، در ایران حدود ۱۵۰ لیتر، و به‌طور ویژه در اصفهان ۲۰۳ لیتر در شبانه روز است.» همچنین به گفته خاکپور نیاز آب شرب اصفهان ۵۰۰ میلیون متر مکعب است.
اصفهان تاکنون توانسته با انتقال آب از زاینده‌رود و کارون ۱۶۰۰ متر مکعب آب را انتقال دهد اما همچنان می‌گویند که آب شرب ندارند.
خاکپور می‌گوید: این آب برای صنایع است و به اسم شرب می‌برند اما خرج کشاورزی و صنایع می‌کنند. او اعتقاد دارد اگر برنامه‌ریزی‌ها اصولی و کارشناسی باشد تمام نیاز آبی اصفهان، از انتقال‌های گذشته تأمین می‌‌شود. به گفته او با صرفه‌جویی و استفاده بهینه در بخش شرب و افزایش راندمان در بخش کشاورزی می‌توان نیاز آب شرب اصفهان را هم تأمین کرد؛ بدون این‌که نیاز به پروژه‌های پر هزینه انتقال آب بین حوزه‌ای و ایجاد خسارت‌های غیر قابل جبران زیست‌محیطی باشد. انتقال آب‌هایی که تاکنون نشان داده نه تنها به آبادانی مقصد منتهی نمی‌شود که سرزمین مبدأ را هم خشک می‌کند. به گفته او هم‌اکنون براساس برآوردهای جهانی هزینه هر متر مکعب آب انتقالی بین حوزه‌ای ۱/۲تا ۸/۲ دلار است، آن هم در زمانی که تجربه نشان داده، قرار نیست جواب بدهد. او می‌گوید برای همین است که اساساً طرح‌های انتقال برای توسعه بخش کشاورزی توجیه اقتصادی ندارند.
کشت برنج متوقف شود
مسأله دیگری هم وجود دارد. در حالی که به گفته نوربخش بیش از ۸۵ درصد زمین‌های کشاورزی و باغ‌های چهارمحال و بختیاری با سیستم قطره‌ای آبیاری می‌شوند اما اصفهان تاکنون بخش بسیار زیادی از آب کارون و زاینده‌رود را به سرزمین خود انتقال داده و نزدیک به ۲۰‌هزار هکتار زمین زیرکشت برنج دارد. نوربخش تونل گلاب را طرحی غیر کارشناسی و بدون مجوزهای زیست محیطی می‌داند که زندگی میلیون‌ها انسان را در منطقه تهدید می‌کند. به گفته او تونل گلاب دو که در گلوگاه زاینده‌رود در حال حفاری است، توانایی انتقال آبی به مراتب بیشتر از آب دهی زاینده‌رود را دارد. او هشدار می‌دهد که مسئولان همین امروز ساخت تونل را متوقف کنند که فردا دیر است. او توقف ساخت تونل را براساس اصل ۵۰ قانون اساسی برای پاسداری از ارزش‌های طبیعی، زیست محیطی و سرمایه‌های ملی نسل‌های آینده ضروری می‌داند.
نوربخش روی کشت جایگزین تأکید می‌کند و کشت بادام را با برنج مقایسه می‌کند و می‌گوید: کشت برنج چهاربرابر باغ‌های بادام به آب نیاز دارد. از سوی دیگر میزان درآمد یک هکتار باغ بادام چهار برابر ارزش اقتصادی یک هکتار شالیزار را دارد.
کارشناسان محلی همچنین می‌گویند بررسی‌های به عمل آمده نشان می‌دهد، حتی با ساخت چندین تونل دیگر، مشکل کمبود آب در استان اصفهان حل نخواهد شد چون دیدگاه کلان مدیریت شهری اصفهان، دیدگاه واقع گرایانه و پایدار نبوده و نیست و تونل گلاب کل رودخانه زاینده رود واقع در زیردست سد را خشک خواهد نمود.
بعضی‌ها اشتغال و مسائل اجتماعی را مطرح می‌نمایند. حال آن‌که باغ‌های حاشیه رودخانه بیش‌از ۴هزار شغل مولد و مستقیم و بیش از ۸هزار شغل غیر مستقیم ایجاد کرده است. کل صنایع پائین دست رودخانه با مصرف بیش از سه برابری این آب چند شغل ایجاد کرده است؟ بنابراین باید ضمن روی آوردن به کارهای کارشناسی و علمی با تکیه به علم آمایش سرزمین و واقعیت‌های موجود و به منظور جلوگیری از حیف و میل بیت المال، ضمن توقف کامل و همیشگی تونل گلاب دو و کاهش ظرفیت و قطر تونل گلاب یک پیشنهاد می‌شود.توسعه کارخانه‌های صنعتی واقع در اطراف رودخانه متوقف و کارخانه‌ها به مناطق مستعد منتقل شود. از پساب‌ها و آب‌های نامتعارف برای صنایع فعلی استفاده شود. از توسعه کمی، حذف فرهنگ ناسیونالیستی و افکار اشتباه و غیر منطقی و علمی گروه‌های خاصی، به خاطر انتقال پایتخت سیاسی کشور به منطقه جلوگیری شود. تلاش برای مدیریت عرضه کاهش یابد و نیروها به سمت مدیریت بهینه و پایدار مصرف آب در کلیه زمینه‌ها هدایت شود. تمام کارگاه‌های فعال در منطقه گلاب دو و پر کردن حفاری‌های انجام شده تعطیل و برچیده شود. سند مالکیت حقابه‌های بهره وران آب در استان چهارمحال و بختیاری به خودشان واگذار شود.
منبع:روزنامه ایران