آداب و رسوم شب يلدا در فارسان/ شاهنامه خواني رسم جدانشدني در شب يلدا

به گزارش جهانبین نیوز؛ به نقل از پايگاه خبري تحليلي پيرغار، «يلدا» برگرفته از واژه سرياني  به معناي «زايش» و «تولد» است.

ابوريحان بيروني از اين جشن با نام «ميلاد اکبر» نام برده و منظور از آن را «ميلاد خورشيد» دانسته‌ است.

در آثارالباقيه بيروني، ص ۲۵۵، از روز اول دي ماه، با عنوان «خور» نيز ياد شده‌است و در قانون مسعودي نسخه موزه بريتانيا در لندن، «خُره روز» ثبت شده، اگرچه در برخي منابع ديگر «خرم روز» ناميده شده است.

چلّه، دو موقعيت گاه‌شمارانه در طول يک سال خورشيدي با کارکردهاي فرهنگ عامه، يکي در آغاز تابستان (تيرماه) و ديگري در آغاز زمستان (دي ماه)، هريک متشکل از دو بخش بزرگ (چهل روز) و کوچک (بيست روز) است. واژه چلّه برگرفته از چهل و مخفف «چهله» و صرفاً نشان‌دهنده گذشت يک دوره زماني معين (و نه الزاماً چهل روزه) است.

شب يلدا در شهرستان فارسان  به "شب چله" معروف و داراي پيشنيه ديرينه‌اي است

شب يلدا در شهرستان فارسان  به "شب چله" معروف و داراي پيشنيه ديرينه‌اي است و مردم در اين شب با شركت در شب نشيني‌هاي طولاني و خوردن انواع ميوه و تنقلات سعي در بهتر گذراندن طولاني‌ترين شب سال دارند. مردم اين منطقه براي استقبال نخستين روز از سردترين فصل سال تا آنجا كه توان مالي دارند، در خريد ميوه‌هاي مخصوص شب يلدا مانند هندوانه، انار كوتاهي نمي‌كنند.
 
هديه به خانه عروس با عنوان شب چله‌اي

بردن هديه به خانه عروس با عنوان "شب چله‌اي" از ديگر مراسم شب يلدا در شهرستان فارسان در اين استان است. در اين شب براي دختراني كه به تازگي نامزد شده‌اند، ازسوي خانواده داماد، هدايايي فرستاده مي‌شود و خانواده‌هاي عروس و داماد دور هم جمع مي‌شوند. در اين شب افراد با جمع شدن در خانه بزرگ فاميل، خواندن شعر و داستان، خوردن شيريني، آجيل و انواع تنقلات، بلندترين شب سال تا پاسي از شب بيدار مي‌مانند.
 
آيين شب يلدا در اي شهرستان از ديرباز در سه شب متوالي با عناوين شب “چله‌بزرگه”، “چله وسطي” و “چله‌کوچيکه” برگزار مي‌شده و خويشان و دوستان سفره‌اي از مهر را مي‌گشودند و از هر دري سخني مي‌گفتند . يکي ‌از آيين‌هاي ويژه يلدا در شهرستان فارسان ديدار از و بزرگان سالخوردگان فاميل بوده‌است .

همايشي صميمي دور کرسي چوبي

در شب‌هاي چله افراد فاميل در همايشي صميمي دور کرسي چوبي جمع مي‌شدند و به قصه‌هاي بزرگترها گوش مي‌دادند. زنان و دختران در گرگ و ميش شب‌هاي چله در تکاپو و هيجاني خاص ملزومات غذا و تنقلات ويژه اين شب را مهيا و براي گذران ساعات خوش در کنار فاميل لحظه شماري مي‌کردند.

آنان در سيني‌هاي قديمي مسي در فضاي دوده‌گرفته آشپزخانه‌هاي قديمي، انواع ميوه و تنقلات به ويژه هندوانه، انگور، تخمه و نخودچي کشمش و خرما را مهيا مي‌کردند.

در اين شب استثنايي پس از صرف شام و خواندن دعاي شکر در پاي سفره، همگان در کنار هم، از شادي‌ها و غم‌ها، موفقيت‌ها، اعتقادات، اميدها و بيم‌هاشان مي‌گفتند.

خواندن اشعار شاهنامه در اين شب

از رسومات جدا نشدني اين شب مي‌توان به شاهنامه‌خواني اشاره کرد، بدين صورت که چند خانواده دور هم جمع شده و کساني که شاهنامه را از حفظ هستند و حتي سواد خواندن و نوشتن نيز ندارند شروع به خواندن اشعار شاهنامه کرده و صحنه‌هاي بکر و زيباي شاهنامه مثل رستم و سهراب، رستم و اسفنديار و ديگر داستان‌هاي حماسي و عاشقانه که با غيرت ملي و ايراني همراه است و در اين شب خواهان زيادي دارد را به تصوير مي‌کشند.

نکته جالب توجه اين است که شاهنامه‌خواني سينه به سينه، بيت به بيت به نسل‌هاي مختلف منتقل شده و همه گروه‌هاي سني با دل و جان گوش به اين اشعار مي‌سپرند، خواندن هفت پيکر نظامي نيز در اين شب رواج دارد.

به اين ترتيب با دل سپردن به صحبت‌هاي شيرين ريش‌سفيدان و شاهنامه‌خوانان تا پاسي از نيمه‌شب يا حتي تا خروس‌خوان سحر شب يلدا را بدرقه مي‌کردند.

انتهاي پيام1026ج /590