کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

در آستانه محرم؛

حال و هواي محرم در شهر بن

10 مهر 1395 ساعت 13:45

يکي مسجد را سياه پوش مي کند،يکي پرچم ها را روي گنبد ها و تيرهاي برق و گلدسته ها نصب مي کند،يکي لوازم صوتي مي آورد و خلاصه انگار عشقي در خون همگي آنها دويده است که اين چنين بدون خستگي خود را براي روزهاي عزاداري آماده مي کنند .


به گزارش جهانبین نیوز؛ به نقل از  خبرنگار زنگ خبر، بي شک آنانکه تربيت يافته مکتب حسيني هستند، جزء با ادب ترين، متواضع ترين و باشخصيت ترين افراد جامعه فعلي ما هستند. آنان که بدون وضو نام ارباب ذکر نمي کنند، آنانکه در روضه سيدالشهدا روي زانو مي نشينند و بالاخره آنانکه دو ماه به احترام حضرتش لبخند بر لب جاري نمي کنند و اگر خنديدند از روي اکراه است نه دلخوشي.

آنان که براي قتيل العبرات اشک جاري مي کنند و ديدن آب ياد لب هاي تشنه اش مي افتند.

اين روزها حال و هواي شهرهامون، حال و هواي محرم را پيدا كرده است. بيرق‌هاي عزاي "يا حسين" بر سردر خانه‌ها و مغازه‌ها و اماكن مختلف برافراشته شده و با ديدن آنها دل‌ها هوايي مي‌شوند. باز محرم رسيد و لباس مشكي‌ها محيا، جهت به تن رفتن عاشقان و عزاداران امام حسين عليه‌السلام شده‌اند.

بغض‌ها گلوي محبين حضرتش را مي‌فشارند و قلوبشان تنگ و نالان شده است و اين نوا شنيده مي‌شود:
با اين چه شورش است كه در خلق عالم است

در کوچه و خيابانهاي بن که راه مي روي شور عجيبي را در ميان جوانان و نوجوانان اين شهر ديده مي شود،

موبايل هايي که موسيقي هاي محرم و مرثيه ها و عزاداري هاي را پخش مي کنند و هر کدام در تکاپوي کاري هستند.

يکي مسجد محل را سياه پوش مي کند، يکي پرچم ها را روي گنبدها و تيرهاي برق و گلدسته ها نصب مي کند، يکي لوازم صوتي مي آورد و...

خلاصه انگار عشقي در خون همگي آنها دويده است که اين چنين بدون خستگي خود را براي روزهاي عزاداري آماده مي کنند، اين صحنه ها در آستانه محرم در تمام شهرها به چشم مي خورد، اما آنچه که شهر بن را از ديگر شهر ها در اين ماه متمايز مي کند، علم هايي است که دو هفته پيش از آغاز اين ماه در بن بر افراشته مي شود.

از دور که به اين شهر نزديک مي شوي علم هاي سبز و سياه و سرخ و سفيد را مي بيني که سر برافراشته اند و ارادت جوانان اين شهر را به گوش آسمان مي رسانند.

روزها که مي رود تا به لحظه هاي محرم گره بخورد تکاپو بيشتر و بيشتر مي شود، علم هاي کوچکي که بر دوش خردسالان از اين کوچه به آن کوچه مي رود تا در جلوي درب صاحب خانه اي که نذر دارد در محرم امسال علمي را به نشانه ارادت به پرچم حضرت ابوالفضل (ع) بيارايد برافراشته شود، از زيباترين صحنه هايي است که چشم بيناي هر محب اهل بيتي را مي نوازد.

مراسمات ماه محرم در شهر بن يكي از پرشور ترين مراسمات ماه محرم در كشور تلقي مي شود.

اين مراسمات بعد از عيد غدير بابرافراشته شدن علم ها كه گاهي ارتفاع آنهابه سي متر مي رسد و در كشور بي نظير است شروع مي شود.

و از اول ماه محرم برنامه هاي سينه زني–زنجيرزني– نمايش تعزيه كه روزها در خيابان ها به صورت راهپيمايي حركت مي كنند و شب ها در مساجد وحسينيه آغاز مي شود.

مردم بن در هر كجاي ايران كه باشند درروز تاسوعا و عاشورا به شهر بن سفر مي كنند تا عزاي امام حسين (ع) را در زادگاه خود باشند و در شب عاشورا علم هاي برافراشته شده به چشمه آب گرداب بن كه تالابي پر از آب است برده مي شود و به آب زده مي شود.

مردم تاصبح در گرداب بن برنامه عزاي امام حسين (ع) برگزار مي کنند و صبح با طلوع آفتاب و با زدن گل بر سر و سينه زنان همه با هم با علم هاي در دست از طرف خيابان جانبازان به سوي داخل شهر رهسپار مي گردند .

در مسير حركتشان در منزل چند سيد توقف مي كنند و عرض ادب و سلام مي دهند (مطالبي كه در اين رابطه خوانده مي شود مثل: سينه زنان آمديم آقا سلام عليك–ما گل زنان آمديم آقا سلام عليك–گريه كنان آمديم آقا سلام عليك) مانند منزل سيدعلي اکبر موسوي–منزل سيدهژبر مرتضوي معروف به حجبر-ودر پايان به جلوي درب سيد مرحوم حاج آقامحمد مرتضوي مي رسند.

سيد بزرگوار كه از بزرگان شهر بن هستند براي مردم سخنراني و مرثيه سرايي مي كنند؛ بعد از آن برنامه هاي هيئت ها آغاز مي شود و تا ظهر عاشورا ادامه دارد. و ظهر عاشورا مردم در مساجد گرد هم مي آيند و نماز ظهر عاشورا را به جماعت مي خوانند.

در شام غريبان هيئت هاي عزاداري شبانه در خيابان ها حركت مي كنند و با روشن كردن شمع به ياد غربت اسراي كربلا به عزاداري مي پردازند. برنامه هاي عزاداري هيئت ها تا پايان ماه صفر ادامه دارد و برخي از هيئت هاي مذهبي با ثبت نام از مردم در ايام اربعين حسيني يا رحلت پيامبر (ص) به مشهدمقدس سفر مي كنند و برنامه هاي عزاداري را در كنار بارگاه ملكوتي امام رضا (ع) برگزار مي كنند.

فرو بردن علم در گرداب بن در صبح روز عاشورا

مردم شهر بن هر ساله مقدمات برپا کردن علم را قبل از ماه محرم آغاز مي‌کنند و چهار تا ۶ تکه چوب را به يکديگر متصل کرده تا ارتفاع آن بين پنج تا ۲۵ متر برسد سپس تکه‌هاي پارچه را به سطح علم مي‌پيچانند.

نذر شال يا روسري براي گره زدن به تنه علم از گذشته وجود داشته که امروزه جاي خود را به پرچم‌هاي يک دست به رنگ‌هاي سبز، سياه، قرمز و زرد داده است.

نذر درخت از سوي باغداران براي استفاده در بستن علم نيز از رسومي بوده که در گذشته بيشتر از زمان حال مورد توجه مردم بن بوده است.
آخرين مرحله آماده‌سازي علم، نصب پرچم‌هاي قرمز، سفيد و سياه رنگ در بلندترين نقطه علم است.

مراسمي مانند دعوت مردم، قرباني کردن، پخت نذري، ذکر صلوات و دعا در زمان آماده کردن علم از رسوماتي بوده که مورد توجه مردم است.

از اينجا که مي گذري علم هاي بلندي که جوانترها آن را آراسته اند مي بيني و ايمان مي آوري که عشق به امام حسين و حضرت ابوالفضل قدرتي در بازوان اين جوانان مي دمد که مي توانند اين علم ها را به تنهايي در سطح شهر حمل کنند و بر شکوه عزاداري هاي اين شهر بيفزايند.

اين علم ها در طول دهه اول محرم در ميان کوچه و خيابانها و جلوي منازل برافراشته مي مانند و عصرها در ميان هيئت هاي مذهبي در سطح شهر حمل مي شوند، تا اينکه شب عاشوراي حسيني از راه برسد.

يکي از اعتقادات مردم اين شهر در هنگام برخورد علم به زمين لازم شدن قرباني کردن از سوي صاحب علم است.

يکي از آئين‌هاي ديرين عزاداري در صبح روز عاشورا در ميان مردم شهر بن که ثبت ملي شده است، فرو بردن علم در گرداب بن است که هر ساله هيئات پيش از طلوع آفتاب تعداد بي‌شماري علم به حاشيه گرداب بن برده و قسمت بالاي هر علم‌ را سه مرتبه در آب فرو مي‌برند.
.
دليل فرو بردن علم در گرداب بن به درستي مشخص نيست ولي طبق گفته سالخوردگان اين شهر چشمه حاشيه گرداب و سنگ بزرگي که ۴۰ سال پيش با توسعه گرداب تخريب شد به قدمگاه يا نذرگاه شهرت داشته و فروبردن علم در آب به‌خاطر تقدس اين مکان و طلب افزايش آب اين گرداب بوده است.

از سوي ديگر از آنجا که آب در فرهنگ عاشورا جايگاه ويژه‌اي داشته و واقعه شهادت حضرت ابوالفضل (ع) به عنوان علمدار کربلا و جانبازي‌هاي وي از فضايل اخلاقي به شمار مي‌رود، فرو بردن علم در آب به معناي رفع تشنگي و نشانه پيروزي نهايي حق بر باطل بوده است.

علمي با نام "علم چهل چراغ" در عزاداري‌هاي ماه محرم در پيشاپيش هيئات عزاداري اين شهر حرکت داده مي‌شود که در گذشته اين علم براي تأمين روشنايي در مسير انتقال علم‌ها در بامداد عاشورا به سمت گرداب بن مورد استفاده قرار مي‌گرفت.
بعد از اجراي مراسم فروبردن علم در آب عزاداران به صورت و شانه‌هاي خود گِل مي‌زنند که از خاک الک شده مرغوب و گلاب ناب تهيه مي‌شود و هيئات ادامه مسير را با سردادن نواي "اي واويلا، صد واويلا" در شهر طي مي‌کنند.

در اين زمان به جمعيت عزاداران افزوده شده و با مداحي‌هاي ترکي غم و اندوه خود را براي شهادت اباعبدالله حسين (ع) نشان مي‌دهند.

آقا سلام مراسمي براي اداي احترام به سادات

روز عاشورا در شهرستان بن به نام روز تيغ معروف است در اين روز مراسمي به نام "آقا سلام" برگزار مي‌شود که از مهم‌ترين و کهن‌ترين مراسم‌ عاشوراي حسيني در بين اين مردم به‌شمار مي‌رود.

عزاداران براي اداي احترام به سادات شهر می روند و وقتي به منازل سادات مي رسيدند با نوحه‌سرايي و خواندن ابياتي مانند "سينه زنان آمديم، آقا سلام عليک، چشم گريان آمديم، آقا سلام عليک، از راه دور آمديم، آقا سلام عليک، بهره حاجت آمديم، آقا سلام عليک، بر سر زنان آمديم، آقا سلام عليک، ما گل زنان آمديم، آقا سلام عليک" به سيد اداي احترام مي‌کنند.

پس از سرسلامتي با گفتن "ما دعا خوانديم و رفتيم زين مکان، اجر باني باشد لب تشنگان" آنجا را ترک مي‌کنند.

مراسم حليم خوران در ادامه رسم آقا سلام با گذاشتن سيني‌هاي بزرگ حليم در کنار درب منزل اجرا مي‌شود که عزاداران پس از اداي احترام به سيد از حليم داخل سيني‌ها به‌عنوان تبرک بر مي‌دارند، خانواده سادات نيز به پخش شير و نبات داغ در ميان هيئات عزادار مي‌پردازند.

از نيمه هاي شب تاسوعا تريلرها و کاميونها علم ها را دسته دسته به سمت گرداب بن حمل مي کنند و جوانان با هر وسيله حمل و نقلي يا با پاي پياده خود را به گرداب مي رسانند، گويي بوي عاشورا فاصله هاي مکاني را کم کرده و ديگر مسافت ها با پاي جان طي نمي شود.

جالب تر آنکه حتي در سوگ و سرماي زمستان ذره اي از شکوه اين مراسم کم نمي شود و گرماي آتش هاي بزرگ برافروخته شده نيست که محوطه گرداب را گرم مي کند بلکه گرماي عشقي که از درون جانها مي جوشد و در فضا پراکنده مي شود، تمام محيط را مي پوشاند.

مراسم « گِل زني » در شهر بن

آيين گِل زني همه ساله در ايام محرم و بخصوص در صبح عاشورا در شهر بن برگزار مي شود، به گونه اي که خيل عظيمي از مردم از گرداب بن به سمت شهر حرکت مي کنند، مردم که عزادار سيد و سالار شهيدان هستند سر يا روي شانه هاي خود را به نشانه عزادار بودن و نشان دادن حزن و اندوه خود، به گِلي که از خاک رس و گلاب ناب تهيه شده آغشته کرده و نواي « اي واويلا، صد واويلا » را در دستگاه محزون شوشتري سر مي دهند که دل هر شنونده اي را به لرزه در مي آورد.

.

رنگ اين گِل که مخلوطي از خاک رس و گلاب است به دليل استفاده از نوع خاصي از خاک رس، کمي به رنگ قرمز متمايل مي باشد.

رسم «گِل زني» را اکثر افراد حاضر در مراسم عزاداري روز عاشورا در شهر بن انجام مي دهند و زنان نيز بر روي چادر و روسري خود گل مي زنند و به نوحه سرايي مي پردازند.
پيرامون فلسفه اجراي آيين «گِل زني» از قول منابع محلي گفته مي شود که در زمان قديم در شهر بن، جوي آب قنات مزرعه اي به نام «كريز» كه از داخل شهر و خيابان ملت بن مي گذرد، داراي کانال و آبراه سيماني نبوده است که در روزعاشورا، شخصي به خاطر عزاي امام حسين (ع) سر از پا نمي شناسد و مشتي از گل اين جوي را بر داشته، روي سر خود ريخته و شروع به عزاداري مي کند، شخصي از جمع، با ديدن اين صحنه شروع به تمسخر مي كند كه چرا سرش را گل مالي نموده؟ شخصي كه به سرش گل زده بوده از تمسخر اين شخص ناراحت مي شود.

فردي كه عزادار امام حسين (ع) را مسخره كرده بود، شب درعالم خواب، امام حسين (ع) را مي بيند كه به او مي گويد چرا عزادار مرا ناراحت كردي؟ اين شخص صبح فردا به درب منزل شخص عزادار مي رود و قضيه را برايش تعريف مي كند و از او حلاليت مي طلبد. بعد از آن جريان، هر ساله عزاداران و عاشقان حسيني در ماه محرم و بخصوص صبح روز عاشورا، به عشق مولايشان امام حسين (ع) و در اندوه مظلوميت و شهادت آن حضرت (ع) سر و صورت خود را آغشته به گل و باصطلاح خاك عزا بر سر کرده و بر سر و سينه مي زنند.
 

آيين « گِل زني » شهر بن در سال ۱۳۹۱ و با شماره ۶۲۳ به عنوان ميراث معنوي در فهرست آثار ملي کشور به ثبت رسيده است.
منابع محلي و روايات شفاهي، قدمت اين آيين را همزمان با مراسم « فرو بردن علم در قدمگاه گرداب بن » و « آقا سلام » شهر بن وبيش از۱۰ سال بيان مي کنند.
بسم رب الحسين ( ع )

إنَّ لِقَتْلِ الْحُسَيْنِ حَرَارَةٌ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لَنْ تَبْرُدَ أَبَداً

اين اشک ها به پاي شما آتشم زدند
شکر خدا براي شما آتشم زدند
بردند روي نيزه دلم را و بعد از آن
يک عمر در هواي شما آتشم زدند
گفتم کجاست خانه خورشيد شعله ور
گفتند بورياي شما آتشم زدند
ديروز عصر تعزيه‌خوان‌هاي شهر ما
همراه خيمه‌هاي شما آتشم زدند
امروز نيز، نير و عمان و محتشم
با شعر در رثاي شما، آتشم زدند
سيد حميدرضا برقعي


انتهاي پيام1026ج /۵۲۰ز


کد مطلب: 30886

آدرس مطلب :
https://www.jahanbinnews.ir/news/30886/حال-هواي-محرم-شهر-بن

جهان بین
  https://www.jahanbinnews.ir