به کجا چنين شتابان؟!/ فراموشي فرهنگ سنتي ازدواج در کوهرنگ!

به گزارش جهانبین نیوز به نقل از کوهرنگ خبر، زماني نه چندان دور، صداي زيباي دهل و سورنا آميخته در رقص زيبای مردان و زنان در زير سايه کلاه، چوغا و قر، مينا و لچک بختياري تنها از سنت هايي حکايت دارد که امروز جاي خود را به مشتي لباس غرب زده، موسيقي با تلفيقي آهنگ هاي زير زميني داده است.

سنت هاي ازدواجي که مي شود از آنها هزاران کتاب نوشت امروز جاي خود را به ساير فرهنگ ها داده است که نشاني از سنت هاي چندين هزار ساله بختياري ندارد.

يکي از سنت‌هاي پسنديده در همه جاي دنيا امر ازدواج است که هر قوم و ملت براي اين امر رسم و سنن خاص خود را داراست و نحوه خواستگاري و مراسم ازدواج و هدايايي که عرضه مي‌شود در هر مکاني به روش خاصي اعمال مي‌شود.

ازدواج فامیلی رسم دیرین در بین بختیاری‌ها

بختياري‌ها معمولا در بين خود ازدواج مي‌کنند و کمتر پيش آمده که مرد بختياري با زن غيربختياري يا زن بختياري با مرد غيربختياري ازدواج کند.

يکي از سنت هاي بختياري ازدواج فاميلي و يکي از ريشه‌دارترين و پر جمعيت‌ترين ازدواج در ايل بختياري به شمار مي‌رود، گستردگي اين نوع ازدواج زبانزد خاص و عام است که اکنون بسيار کم اتفاق مي افتد.

بختياري ها با پيشينه غني و طولاني از زندگي ايلي و عشايري داراي آداب و رسوم سنتي متعددي در زمينه‌هاي مذهبي، ديني، عروسي و عزاست که بسياري از آنها هم اکنون زير غبار سال ها به فراموشي سپرده شده و يا بسيار کمرنگ شده است.

بسیاری از جوانان به دلیل مشکلات قید ازدواج را می‌زنند

يکي از بانوان کوهرنگي در گفتگو با کوهرنگ خبر گفت: يکي از دلايل فراموشي سنت‌هاي بختياري، مشکلات و مسائلي که بر سر راه جوانان وجود دارد است که به قدري زياد است که جوانان را بر سر يک دو راهي قرار داده است.

وي گفت: جواناني که بايد قيد ازدواج را زده، آن را به تعويق بيندازند، و يا بعد از تلاش هاي طولاني و مرارت هاي زياد يا به سختي به نتيجه خواهند رسيد و يا به طور کلي قيد آن را خواهند زد.

اين خانم افزود: در بروز اين مشکلات نمي‌توان يک نفر و يا يک نهاد را مقصر دانست بلکه عوامل فرهنگي و اجتماعي زياد دست به دست هم داده اند تا اين سنت الهي را در مسير سخت و دور از دسترس قرار دهد.

تا چهار دهه پيش حدود 50 درصد مردم بختياري به صورت عشايري زندگي مي کردند و اکنون نيز بافت قابل توجهي از ترکيب جمعيتي استان‌هاي چهارمحال و بختياري، خوزستا، لرستان، اصفهان، کهکلويه و بوير احمد، بوشهر و... به زندگي بختياري اختصاص دارد اما بسياري از آداب و رسوم سنتي که نمايش زيبايي از همبستگي اجتماعي ميان مردم بود از ياد و خاطره ها رفته و با گذر زمان و حرکت به سمت مدرنيته بسياري از آنها دچار دگرگوني و تغيير شده اند که داراي جنبه هاي مثبت و منفي است.

پاشکنو، باروزي، زوون گشون، هياري و اصطلاحات ديگري از اين قبيل از جمله سنت هاي پسنديده اي هستند که نماد تعاون و همياري بودند اما اکنون شايد بيشتر مردم معاني آنها را ندانند و بايد سراغ آنها را از قديمي تر ها گرفت.

از طرفي بسياري از مردم خاطره خود سنت هاي ناپسندي ازجمله خراشيدن صورت، لغو مراسم هاي عروسي و شادي و سياه پوشان زنان و مردان در عزاي اموات تا چندين سال را نيز در ذهن دارند که اکنون تا حدود بسيار زيادي به فراموشي سپرده شده است.

تلاش کنیم عناصر نامطلوب از آداب و رسوم حذف و سنت هاي پسنديده حفظ و احيا شوند

خانم احمدي، يکي از بانوان بختياري است که در استان همجوار زندگي مي کند در گفتگو با کوهرنگ خبر گفت: طبيعي است که آداب و رسوم سنتي به عنوان عنصري فرهنگي در گذر زمان و در تقابل با مدرن شدن جامعه دستخوش تغييرات شود و خوب و بد آن کمرنگ شده يا به فراموشي سپرده شود اما مساله اينکه تلاش کنيم در اين مسير تنها عناصر نامطلوب از آداب و رسوم حذف شده و سنت هاي پسنديده حفظ و احيا شوند.

وي افزود: در زمان‌هايي نه چندان دور اولويت براي زندگي جوانان ازدواج بود و دختران با داشتن خواستگار مناسب به خانه بخت مي رفتند اما با تحولات فرهنگي و اجتماعي که اتفاق افتاده، امروزه تحصيل در مقاطع بالا به يکي از موانع ازدواج در پيش روي جوانان شده است، مشکلي که با تفاوت نرخ دختران تحصيل کرده، نسبت به پسران حادتر به نظر مي رسد.

آداب و رسوم جزئی فرهنگ است اما همه فرهنگ نيست

کارشناس مسائل فرهنگی کوهرنگي در گفت‌وگو با خبرنگار کوهرنگ خبر با بيان اينکه آداب و رسوم جزئی فرهنگ است اما همه فرهنگ نيست، گفت: فرهنگ ثابت نيست و تغيير مي کند و تغيير فرهنگ ناشي از تغيير عناصر تشکيل دهنده آن از جمله آداب و رسوم است.

امير محمدحسيني گفت: در تغيير فرهنگي عوامل درون و برون فرهنگي و محيط هاي فرافرهنگي ناشي از مراودات، مبادلات و تماس هاي فرهنگي با جوامع ديگر نقش دارند.

وي با بيان اينکه فرهنگ راکد نيست و تغيير بخشي ذاتي از فرهنگ است و اگر تغيير نکند يعني جامعه مرده است، گفت: با اين وجود تغييرات فرهنگي بايد سمت و سوي توسعه اي داشته باشند به نحوي که اصالت فرهنگ بومي خدشه دار نشود.

محمدحسيني افزود: جلوگيري از ورود عناصر نامطلوب فرهنگي به شرطي امکانپذير است که فرهنگ خود را نيک و برتر دانسته و آن را معياري براي ارزشيابي فرهنگ هاي ديگر قرار دهيم.

وي اضافه کرد: نتيجه مثبت اين رويکرد شکل گيري نوعي تعصب خاص نسبت به فرهنگ خودي در مقابل فرهنگ بيگانه است اما پيامد منفي نيز در پي دارد و مانع از تغيير و توسعه فرهنگي در جامعه مي شود.

در چند سال گذشته سنت هاي و رسومي که بسيار زيبا بودند و پشت سر هر کدام از آنها فلسفه اي نهفته بود تبديل شده اند به سنت هايي غلط که در بعضي از شهرستان ها و قوميت هاي شکلي افراطي تر به خود گرفته است.

گرفتن مراسم ها به شکل تجملاتي، هزينه هاي گزاف براي تزيينات و عکاسي و فيلم برداري، خريد هاي آنچناني از اين قبيل رسوم است.

بعضي از اوقات نيز اين سنت ها جنبه مالي ندارند اما باعث تاخير در ازدواج هستند، مانند موکول کردن ازدواج فرزند کوچکتر به ازدواج فرزندان بزرگتر، اعتقاد به ازدواج هاي فاميلي، و يا اعتقاد به شانس و بخت گشايي از ديگر رسوم نابهنجاري است که وجود دارد.

اما در گذشته هاي نه چندان دور مراسم ازدواج در بختياري آداب و رسوم ساده و خاص خود را داشت که اين روزها خبري از آن نيست که اين امر توجه مسئولان به زنده نگهداشتن رسوم به جامانده را گوشزد مي کند.

شايد بيان آداب و رسوم ازدواج در بختياري قديم نوعي يادآوري باشد براي آنهايي که زماني اين آداب و رسوم را ديده‌اند و بازگويي اين آداب و رسوم براي کساني باشد که آنها را نديده‌اند اما در موردش شنيده‌اند.

در گذشته ازدواج از جمله مراسمي بود که آداب و رسوم خاصي براي خود داشت به‌ طوري که هنوز که هنوز است بسياري از قديمي‌ها اين آداب و رسوم را به‌ ياد دارند.

پر واضح است که بسياري از آداب و رسوم‌ مي‌توانند به فرهنگ هر جامعه‌اي تبديل شوند به‌طوري‌ که اين تبديل‌ها باعث تفاوت بين افراد مي‌شود.

البته در شرايط فعلي و آنچه که ملاحظه مي‌شود مرزهاي فرهنگي در حال کمرنگ شدن است و به اعتقاد بسياري از جامعه شناسان خرده فرهنگ‌ها در حال کمرنگ شدن هستند و اين خرده فرهنگ‌ها همان‌هايي هستند که ريشه تاريخي طولاني ندارند اما فرهنگ‌هايي که قديمي‌تر هستند ثبات خود را حفظ کرده‌اند.

در حال حاضر بسياري از آنها ديگر وجود ندارند و فقط در حافظه‌هايي مانده‌اند که آنها را ديده‌اند و با از بين رفتن اين افراد اين آداب و رسوم به عنوان بخشي از تاريخ در خواهند آمد.

حرف پاياني يک ازدواج موفق مي تواند باعث آسايش جسم و آرامش روان فرد و جامعه باشد و به هر مقدار که ازدواج جوانان بر اساس موانعي که ذکر شد و يا موانع ديگر به تاخير بيفتد تاثيرات منفي آن دامان جامعه را خواهد گرفت، حل اين مشکلات نيازمند همدلي همه نهاد هاي اجتماعي و دولت و خانواده است که بتوانند جامعه را از بحران تاخير در ازدواج جوانان برهانند.

گزارش از همت بدري فرد کوهرنگ

انتهاي پيام1026ج /610ک